ຜູ້ເຖົ້າຜູ້ໜຶ່ງຢູ່ແຂວງ ແທງຮ໋ວາ ໄດ້ໃຊ້ເວລາ 40 ປີເພື່ອເກັບກຳບັນດາເອກະສານອັນລ້ຳຄ່າ, ອະນຸລັກ “ຈິດວິນຍານ” ຂອງຕົວໜັງສືໄທບູຮານ.

ຂອບໃຈຕົວອັກສອນໄທທີ່ຂຽນດ້ວຍມືໂດຍທ່ານຮອງປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນແຂວງແທງຮວາ, ທ່ານ ຮ່ານາມນິງ ໄດ້ຈົດຈຳ, ຂຽນຢ່າງຄ່ອງແຄ້ວ, ຈາກນັ້ນໄດ້ຮວບຮວມ ແລະ ພັດທະນາພາສາຊົນເຜົ່າຕົນ.

VietNamNet•14/02/2025

ມີຄວາມຮັກກັບອັກສອນໄທ

ທ່ານ ຮ່ານາມ ນິງ (ເກີດໃນປີ 1949, ຊາວໄທ) ຢູ່ຕາແສງແຄ໋ງຮ່ວາ, ເມືອງບາທ້ວກ, ແຂວງແທງຮ໋ວາ, ໄດ້ຮັບການຮູ້ຈັກເປັນ “ຜູ້ຮັກສາຈິດວິນຍານ” ຂອງຕົວໜັງສືໄທບູຮານ. ລາວໄດ້ຮັບນາມມະຍົດນັກສິລະປະຜູ້ມີກຽດ, ແລະເປັນ "ທີ່ຢູ່ສີແດງ" ເພື່ອເກັບຮັກສາຕົວໜັງສືໄທບູຮານ.

ກ່ອນທີ່ລາວເຂົ້າຮ່ວມການຄົ້ນຄວ້າພາສາໄທ, ທ່ານນິງເປັນຄູສອນ. ຈາກນັ້ນໄດ້ດຳລົງຕຳແໜ່ງຫຼາຍຕຳແໜ່ງເຊັ່ນ: ຜູ້ຈັດ ການສຶກສາ ຂັ້ນເມືອງ, ຮອງປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນເມືອງ ຮັບຜິດຊອບວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ ແລະ ອື່ນໆ.

ທ່ານນິງແນະນຳເອກະສານບູຮານຂອງໄທທີ່ທ່ານເກັບມາ. ພາບ: ເລືອງ

ນັບແຕ່ລາວຍັງນ້ອຍ, ພໍ່ແມ່ຂອງທ່ານນິງໄດ້ຮັບການສອນໃຫ້ເວົ້າພາສາໄທແລະເຂົ້າໃຈວັດທະນະທຳ, ຮີດຄອງປະເພນີຂອງປະຊາຊົນລາວ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຜູ້ຄົນພຽງແຕ່ສື່ສານ ແລະ ສົນທະນາກັນ, ສ່ວນໃຫຍ່ບໍ່ສາມາດຂຽນ ຫຼື ອ່ານພາສາໄທໄດ້.

ທ່ານ ນິງ ເລົ່າຄືນວ່າ: “ເມື່ອໄດ້ເປັນຄູສອນ, ຂ້ອຍຄິດຫຼາຍວ່າ ເປັນຫຍັງຂ້ອຍເປັນຄົນໄທ, ມີພາສາຂຽນແຕ່ອ່ານບໍ່ອອກ, ຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ, ຂ້ອຍຢາກຮຽນພາສາຊົນເຜົ່າຂອງຂ້ອຍ, ແຕ່ບໍ່ຮູ້ວ່າຈະເລີ່ມຈາກໃສ,” ທ່ານ ນິງ ເລົ່າຄືນ.

ມາຮອດປີ 1985, ໃນການພົບປະກັບການນຳແຂວງ, ໄດ້ພົບປະກັບທ່ານ ຮ່າວັນບັນ (ໃນເວລານັ້ນ, ຮອງປະທານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນແຂວງ). ທ່ານບັນເປັນນັກຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳໄທ.

ອັກສອນໄທບູຮານຈາກຫຼາຍຮ້ອຍປີກ່ອນ. ພາບ: ເລືອງ

“ນາຍບ້ານຖາມຂ້ອຍວ່າ ຂ້ອຍຮູ້ພາສາໄທບໍ ຂ້ອຍຕອບວ່າບໍ່, ລາວຕຳໜິຕິຕຽນຂ້ອຍທັນທີ ແລະເວົ້າວ່າ ເປັນການຍອມຮັບທີ່ຄົນໄທບໍ່ຮູ້ຈັກພາສາຂອງຕົນເອງ, ໂດຍສະເພາະພະນັກງານ, ເພາະວ່າເຂົາເຈົ້າບໍ່ສົມຄວນ, ຈາກນັ້ນລາວໄດ້ຂຽນຕົວໜັງສືໄທໃຫ້ຂ້ອຍ,” ທ່ານ ນິງ ເລົ່າຄືນ.

ມີຄວາມຢາກຮຽນຕົວໜັງສືໄທຢູ່ແລ້ວ, ເມື່ອໄດ້ຮັບຕົວໜັງສືຈາກນາຍບ້ານ, ທ່ານນິງໄດ້ຮຽນຢ່າງໄວ. ເມື່ອຈື່ຈຳຕົວໜັງສື, ຮຽນອ່ານຂຽນໄດ້, ລາວເລີ່ມຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ເກັບກຳເອກະສານກ່ຽວກັບພາສາຂອງປະຊາຊົນຢ່າງເປັນທາງການ.

ລາວໄດ້ຮວບຮວມເອກະສານກ່ຽວກັບຕົວໜັງສືໄທໃຫ້ຊາວໄທຢູ່ ແຂວງແທງຮ໋ວາ . ພາບ: ເລືອງ

ພາຍຫຼັງ 40 ປີ, ປະຈຸບັນ, ທ່ານ ນິງ ໄດ້ມີເອກະສານອັນລ້ຳຄ່ານັບຮ້ອຍເລື່ອງກ່ຽວກັບງານບຸນປະເພນີ, ວັນນະຄະດີບູຮານ, ໜັງສືບູຮານຂອງຊາວໄທ, ຄື: “ເລື່ອງລາວຂອງເສັ້ນທາງສູ່ສະຫວັນ” ທີ່ຂຽນຂຶ້ນໃນສະໄໝກະສັດ ເລຊຽວຕົງ; “ບົດກະວີຂອງ ຄຳແພງ”; “ຂຸນລູ-ນາງອ່າ”; "ຊົ້ງຈູ່ສາວ"; "ຕຸ້ຍທິ້ງຟ່າເດົາ"...

ບັນດາຜົນງານດັ່ງກ່າວລ້ວນແຕ່ມີຄຸນຄ່າ, ໄດ້ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນເຖິງ ຊີວິດ ທາງດ້ານວັດທະນະທຳ ແລະ ຈິດໃຈຂອງຊາວໄທ.

ການສອນຟຣີເພື່ອຮັກສາການຂຽນດ້ວຍມື

ທ່ານນິງກ່າວວ່າ, ນັບແຕ່ລາວກາຍເປັນຄວາມຊຳນານ, ທຸກຄັ້ງທີ່ໄປຢູ່ຮາກຖານ, ລາວເວົ້າແລະສອນພາສາໄທໃຫ້ປະຊາຊົນ. ທ່ານຍັງໄດ້ຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ໄດ້ຮຽບຮຽງເອກະສານກ່ຽວກັບພາສາໄທຈຳນວນໜຶ່ງຄື: ຕົວໜັງສືໄທບູຮານ ແທງຮ໋ວາ, ຊຸດສອນຕົວໜັງສືໄທຫວຽດນາມ ຢູ່ແຂວງ ແທງຮ໋ວາ, ເອກະສານສອນພາສາໄທ...

ນອກຈາກນັ້ນ, ລາວຍັງໄດ້ລວບລວມ ແລະ ແປປຶ້ມບູຮານຂອງໄທເປັນພາສາຈີນກາງຫຼາຍສະບັບ ດ້ວຍຄວາມປາຖະຫນາທີ່ຈະເຜີຍແຜ່ໃຫ້ທຸກຄົນໄດ້ຮັບຮູ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

ທ່ານນິງໄດ້ຮັບນາມມະຍົດນັກສິລະປິນຜູ້ມີກຽດ. ພາບ: ເລືອງ

ນອກຈາກວຽກງານແລ້ວ, ທ່ານນິງຍັງໄດ້ໃຊ້ເວລາເປີດຫ້ອງຮຽນພາສາໄທໂດຍບໍ່ເສຍຄ່າໃຫ້ແກ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ແລະປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ. ພາຍຫຼັງຫຼາຍປີແຫ່ງການເປີດຫ້ອງຮຽນບໍ່ເສຍຄ່າ ແລະ ປະສົບຜົນສຳເລັດຫຼາຍຢ່າງ, ກົມສຶກສາ ແລະ ບຳລຸງສ້າງແຂວງ ແທງຮ໋ວາ ໄດ້ມອບໃບຢັ້ງຢືນການສອນພາສາໄທໃຫ້ລາວ.

ປີ 2006, ແຂວງແທງຮ໋ວາ ມີນະໂຍບາຍຊຸກຍູ້ການຮຽນພາສາໄທ. ໃນເວລານັ້ນ, ທ່ານ ນິງ ເປັນຮອງປະທານສະມາຄົມສົ່ງເສີມການສຶກສາແຂວງ ບ໋າຍເທ໋ກ, ສະນັ້ນ ທ່ານໄດ້ຕັດສິນໃຈເປີດຫ້ອງຮຽນພາສາໄທ ຢູ່ທີ່ສຳນັກງານຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນເມືອງ.

ເຖິງວ່າເຖົ້າແກ່ແລ້ວ, ແຕ່ທ່ານນິງຍັງຂະຫຍັນພຽນສອນພາສາໄທ. ພາບ: ເລືອງ

ປີ 2007, ເພື່ອສ້າງພື້ນຖານການປະຕິບັດໂຄງການສິດສອນພາສາໄທຂອງແຂວງ, ພະແນກສຶກສາ ແລະ ບຳລຸງສ້າງແຂວງ ແທງຮ໋ວາ ໄດ້ເຊື້ອເຊີນທ່ານ Ninh ໄປສອນພາສາໄທໃຫ້ບັນດາຄູອາຈານຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ Hong Duc.

ນັບແຕ່ນັ້ນມາ, ໃນທຸກໆລະດູຮ້ອນ, ລາວ ແລະ ທ່ານ ຟ້າມບິ່ງຢຸງ (ຢູ່ເມືອງ ກວາງເຊີນ) ແລະ ນັກຮຽນບາງຄົນສອນພາສາໄທ. ນັກຮຽນທັງໝົດແມ່ນຄູສອນ ແລະ ຄົນໄທທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ໃນເຂດພູດອຍ.