Gia Dinh Citadel ກ່ອນທີ່ຈະເກີດພະຍຸຮ້າຍແຮງ

ເລື່ອງການລຸກຮື້ຂຶ້ນ ແລະ ການກະບົດຂອງ ເລວັນກອຍ ຢູ່ ຟານອຽນ (ມັກເອີ້ນວ່າ ຟານອານ) ຍາມໃດກໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມສົນໃຈຈາກບັນດານັກຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ຄົນລຸ້ນຫຼັງ. ແລະ ດ້ວຍບັນດາເອກະສານສະບັບຫຼ້າສຸດຈາກບັນດາເອກະສານອັນລ້ຳຄ່າຂອງນັກຄົ້ນຄ້ວາ ເຈີ່ນຮ່ວາງວູ, ແມ່ນສາມາດສ້າງ “ພາໂນຣາມາ” ແຫ່ງການລຸກຮື້ຂຶ້ນຂອງເລວານກອຍຢ່າງລະອຽດ. ຈາກບ່ອນນັ້ນ, "ຄວາມລຶກລັບ" ປະຫວັດສາດຈໍານວນຫຼາຍຂອງໄລຍະເວລານີ້ຍັງຖືກ "ຖອດລະຫັດ" ໃນທາງທີ່ຫນ້າປະຫລາດໃຈ ...

Gia Định Thành trước cơn bão dữ- Ảnh 1. — ເມືອງຢາດິງ ແລະ ເມືອງຟານອຽນ ໃນ *ແຜນທີ່ຕາແບດຂອງອານນາມ* ໃນປີ 1838.

ປີ 1802, ກະສັດ ຫງວຽນແອງ ໄດ້ນຳພາກອງທັບໃຫຍ່ຂ້າມແມ່ນ້ຳ Ginh ໄປທາງທິດເໜືອ. ລາຊະວົງ ໄຕເຊີນ ໄດ້ພັງທະລາຍລົງ ເໝືອນດັ່ງດິນເຈື່ອນ. ປະຈຸບັນ, ກະສັດ ຫງວຽນແອງຮ່ວາ (ເຈົ້າຊີວິດຈ່າງລອງ) ໄດ້ປະເຊີນໜ້າກັບວຽກງານກໍ່ສ້າງລະບອບການປົກຄອງໃໝ່ໃຫ້ແກ່ເຂດດິນແດນທີ່ເປັນເອກະພາບກັນໃໝ່ພາຍຫຼັງການແບ່ງແຍກເປັນເວລາກວ່າ 2 ສະຕະວັດ.

ໃນຊຸມມື້ທຳອິດທີ່ເຂົ້າເມືອງແທງລອງ, ເຈົ້າຊີວິດຈ່າງລອງ ຕ້ອງອີງໃສ່ຄວາມຮູ້ຂອງອະດີດຜູ້ມີຊື່ຕົງໄຕເຊີນ - ຫງວຽນວັນຢຸງ. ຜ່ານທາງລາວ, ກະສັດເຈືອງລອງ ໄດ້ປຶກສາຫາລືກ່ຽວກັບລະບົບພາສີທີ່ລາຊະວົງ ໄຕເຊີນ ໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນຢູ່ພາກເໜືອ. ກະສັດຍັງໄດ້ຮັບຮອງເອົາອົງການປົກຄອງຂອງລາຊະວົງ ໄຕເຊີນ, ແມ່ນລະບອບບັກແທງ.

ຜູ້ສືບທອດຂອງລະບົບບັກແທ່ງແມ່ນກຸ່ມຊາວໝຸ່ມທີ່ປະໄວ້ໂດຍ ຫງວຽນເຫ້ວ ຢູ່ ແທງລອງ ໃນປີ 1788, ພາຍຫຼັງທຳລາຍ ຫວູວັນນາມ. ໃນຕົ້ນປີ 1789, ຫຼັງຈາກສະຖຽນລະພາບຢູ່ພາກເໜືອເປັນການຊົ່ວຄາວ, ເຈົ້າຈັກກະພັດກວາງຈູງໄດ້ກັບຄືນເມືອ ຝູຊວນ. ຊື່ ບັກແທ່ງ ແມ່ນລາຊະວົງ ໄຕເຊີນ. ເມື່ອກະກຽມກັບຄືນສູ່ພູຊວານໃນເດືອນກັນຍາປີທຳອິດຂອງລາຊະອານາຈັກຈີ່ລອງ (1802), ກະສັດຈີ່ລອງໄດ້ນຳໃຊ້ລະບົບການປົກຄອງໄຕເຊີນຄືນໃໝ່. ທ່ານເວົ້າວ່າ: “ພຽງແຕ່ດິນແດນບັກຮ່າຫາກໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມສະຫງົບ, ປະຊາຊົນລ້ວນແຕ່ເປັນເມືອງໃໝ່, ເມືອງແທງລອງ ແມ່ນສະຖານທີ່ສຳຄັນຂອງແຂວງ ບັກຮ່າ, ຕ້ອງມີໃບລານສຳຄັນເພື່ອປົກປັກຮັກສາ” (ສະຖາບັນປະຫວັດສາດແຫ່ງຊາດສະໄໝລາຊະວົງ ຫງວຽນ, ດ່ານ້ຳທັກ , ເຫຼັ້ມ 1).

ຈາກນັ້ນທ່ານ Gia Long ກໍ່ຕັ້ງຕຳແໜ່ງເຈົ້າຄອງກຳແພງເມືອງພາກເໜືອເພື່ອຄຸ້ມຄອງ. ແຕ່ກະສັດບໍ່ໄດ້ພິຈາລະນາເມືອງເໜືອເປັນໂຄງປະກອບການປົກຄອງຊົ່ວຄາວ. ໃນທາງກົງກັນຂ້າມ, ລາວໄດ້ຂະຫຍາຍໄປພາກໃຕ້.

ການເກີດຂອງ GIA DINH ThanH

ປີທີ 7 ຂອງປີ 1808, ເພິ່ນໄດ້ເລີ່ມສ້າງຕັ້ງເມືອງ Gia Dinh. ທ່ານ Trinh Hoai Duc ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: “Gia Dinh ຮັບຜິດຊອບວຽກງານທະຫານ, ພົນລະເຮືອນ, ການເງິນ, ການບໍລິການຂອງ 5 ເມືອງ Phan Yen, Bien Hoa, Vinh Thanh, Dinh Tuong, Ha Tien, ຮັບຜິດຊອບທົ່ວເມືອງ Binh Thuan , ວຽກງານການທະຫານທັງໝົດ [ຂອງ Binh Thuan] ຕ້ອງຄວບຄຸມ; ບໍລິຫານ, ການເງິນ, ພົນລະເຮືອນ;

Gia Định Thành trước cơn bão dữ- Ảnh 2. — *ປະທັບຕາເຈົ້າຄອງນະຄອນ Gia Dinh*

ຢູ່ທີ່ຫົວເມືອງ Gia Dinh Citadel ແມ່ນເຈົ້າແຂວງ (ພະນັກງານການທະຫານ) ແລະ ຮອງເຈົ້າແຂວງ (ພະນັກງານພົນລະເຮືອນ), ແລະຕໍ່ມາໄດ້ຮັບຕຳແໜ່ງຮອງເຈົ້າແຂວງ. ຂ້າງລຸ່ມນີ້ແມ່ນລະບົບການສະຫນັບສະຫນູນເຈົ້າຫນ້າທີ່. ເຖິງວ່າຂະໜາດນ້ອຍກວ່າແຂວງບັກແທ່ງຫຼາຍກໍ່ຕາມ, ແຕ່ຂໍ້ກຳນົດປີ 1808 ແມ່ນການຂະຫຍາຍຕົວເມື່ອທຽບໃສ່ກັບກົນໄກຂອງເຈົ້າແຂວງ Gia Dinh ເມື່ອ 4 ປີກ່ອນ. ໃນເວລານັ້ນ, ຢູ່ແຂວງ ກຽນດິ່ງ, ແຕ່ລະສຳນັກງານມີພຽງ 100 ຄົນ, ແຕ່ມີ 4 ກົມຄື: ໂຮ່, ບິ່ງ, ຮິງ, ກົງ. ໃນທ້າຍປີ 12/1813, ເຈົ້າຊີວິດ ຈີ່ລອງ ໄດ້ເລີ່ມສ້າງຕັ້ງ 4 ກົມກອງຄື: ໂຮ່, ບິ່ງ, ຮິງ, ແລະ ກົງຢູ່ນະຄອນ ຈີ່ດິ່ງ. Gia Dinh Citadel ຕ້ອງສົ່ງຄົນກັບຄືນໄປນະຄອນຫຼວງສອງຄັ້ງຕໍ່ເດືອນເພື່ອລາຍງານກ່ຽວກັບບັນຫາ.

ພາຍໃຕ້ສະໄໝລາດຊະວົງຢາລອງ, ພາລະບົດບາດປົກຄອງໄດ້ແບ່ງອອກຢ່າງສະເໝີພາບລະຫວ່າງຕຳແໜ່ງທະຫານ (Tong Tran) ແລະ ພົນລະເຮືອນ (Hiep Tong Tran) ແລະຕໍ່ມາແມ່ນຮອງຮອງທ່ານ Tong Tran. ຕໍາແຫນ່ງສູງສຸດຂອງ Gia Dinh Citadel ໄດ້ຮັບການຫມູນວຽນຫຼັງຈາກໄລຍະເວລາສະເພາະໃດຫນຶ່ງ. ນີ້ແມ່ນອາດຈະເປັນການສະກັດກັ້ນການສ້າງຕັ້ງສາຍພົວພັນທີ່ໃກ້ຊິດເກີນໄປລະຫວ່າງຫົວເມືອງ Gia Dinh ແລະ ບັນດາກຸ່ມຜົນປະໂຫຍດທ້ອງຖິ່ນ. ຫຼັງຈາກກະສັດຢາລອງໄດ້ສິ້ນຊີວິດໄປ, ການກະທຳນີ້ຖືກທຳລາຍໂດຍຜູ້ສືບທອດຂອງເພິ່ນ. ກະສັດ Minh Mang ໄດ້ມອບອຳນາດການປົກຄອງໃຫ້ເຈົ້າເມືອງ Le Van Duyet ຢ່າງສິ້ນເຊີງ, ຄ່ອຍໆຍົກເລີກຕຳແໜ່ງຂອງທ່ານ Hiep Tong Tran ແລະ ຮອງ Tong Tran. ນີ້ແມ່ນແກ່ນສານທີ່ໄດ້ສ້າງຄວາມຂັດແຍ້ງກັນລະຫວ່າງລັດຖະບານ Gia Dinh Citadel ແລະສານ Hue . (ຈະສືບຕໍ່)

(ຄັດເອົາຈາກປຶ້ມ Phan Yen Thanh Binh Muoi Ky - Panorama ຂອງການລຸກຮື້ຂຶ້ນໂດຍ Le Van Khoi , ພິມຈຳໜ່າຍໂດຍສຳນັກພິມຈຳໜ່າຍນະຄອນໂຮ່ຈິມິນ).

ວິຫານ ຟານອຽນ ຫຼື ຟານອານ?

ແຂວງ 藩安 ມັກແປວ່າ ຟານອານ ໃນທຸກມື້ນີ້. ແຕ່ໃນວາລະສານຂອງສະມາຄົມອາຊີອາຄະເນໃນປີ 1837 ໄດ້ຂຽນວ່າ: “ເມືອງທີສອງ, ຟານອຽນ ຫຼື ເມືອງໄຊກອນ, ແມ່ນເມືອງທີ່ມີປ້ອມປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບຊື່ງດຽວກັນ”. ວັດຈະນານຸກົມທີ່ພິມເຜີຍແຜ່ໂດຍ Bishop Taberd (ໃນປີ 1838) ຍັງມີ "tran", ບັນຊີລາຍຊື່ຂອງຕົວເມືອງໃນທົ່ວປະເທດ, ມີຕົວອັກສອນຈີນແລະພາສາຫວຽດນາມ. ຢູ່ທີ່ນັ້ນ, 藩安ຍັງໄດ້ຮັບການຖອດສຽງເປັນ Phan Yen.

ໃນເອກະສານພິມຈຳໜ່າຍ ດ່ານາມກວກອຳຕູວີ ເມື່ອປີ 1895, ໃນລາຍການ “ອຽນ”, ຮ່ວາງຕິງແອ໋ ໄດ້ຂຽນວ່າ: “ຟານ (ອຽນ) ຊື່ງແມ່ນຊື່ເກົ່າຂອງແຂວງ ຈີ່ດິ່ງ”. ຊື່ ຟານອຽນ ຍັງຖືກໃຊ້ໃນສື່ສິ່ງພິມຈົນເຖິງຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20. ປີ 1910, ດິວວັນເກື່ອງໄດ້ຕີພິມນະວະນິຍາຍ Phan Yen Ngoai Su. ການໂຮມກັນນີ້ເຮັດໃຫ້ພວກເຮົາສາມາດກຳນົດໄດ້ວ່າຊື່ໃນເວລານັ້ນແມ່ນ Phan Yen, ບໍ່ແມ່ນ Phien An ດັ່ງທີ່ຖືກນຳໃຊ້ທົ່ວໄປໃນການແປປະຫວັດສາດໃນປະຈຸບັນ.

ຍ້ອນວ່າມັນບໍ່ໄດ້ນຳໃຊ້ໃນເອກະສານທາງກົດໝາຍເຊັ່ນດຽວກັບຊີວິດປະຈຳວັນ, ຊື່ຟານອຽນຈຶ່ງຄ່ອຍໆຈາງຫາຍໄປ. ໃນທ້າຍຊຸມປີ 1920, ການແປຕົວອັກສອນອື່ນໆໄດ້ປາກົດຂຶ້ນ. ປີ 1926, ໃນປຶ້ມຊີວະປະຫວັດສາດ ແລະ ສາລະພາບທາງວິນຍານຂອງ ເລຕາກວານ ໄດ້ພິມຈຳໜ່າຍຢູ່ ຮ່າໂນ້ຍ , ຜູ້ຂຽນໄດ້ນຳໃຊ້ບົດອ່ານ ຟານອານ, ແຂວງ ຟານອານ. ໃນການແປພາສາປະຈຳຊາດຂອງ ດ່ານນາມ ເລືອດເຕີນບຽນ ໂດຍສານເຫ້ວ ເພື່ອແຈກຢາຍໃຫ້ບັນດາໂຮງຮຽນ (ໃນປີ 1929), ໄດ້ປະກົດຕົວການອ່ານຂອງຊາວ ເຟືອງອານ. ແປວ່າ ຟານອຽນ, ຟານອານ ແລະ ຟານອານ ຍັງຖືກໃຊ້ໂດຍນັກແປ ແລະນັກຂຽນອື່ນໆ. ເປັນທີ່ໜ້າສັງເກດ, ການແປພາສາຈີ່ດິງເປັນທອງຈີໃນປີ 1972 ແລະ 1998 ທັງສອງໄດ້ໃຊ້ພາສາຟີອານ. ເນື່ອງຈາກວ່ານີ້ແມ່ນເອກະສານນໍາພາສໍາລັບການຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດ, ພູມສາດແລະວັດທະນະທໍາຂອງ Cochinchina, ການອ່ານ Phien An ຄ່ອຍໆມີຄວາມເດັ່ນຊັດ.

ທີ່ມາ: https://thanhnien.vn/gia-dinh-thanh-truoc-con-bao-du-185241227233449365.htm