ນັກດົນຕີ Vinh Bao ແລະ ຄວາມລັບຂອງຊາວຫວຽດນາມພາກໃຕ້ພວມຫຼີ້ນ zither

ໃນຫໍພິພິທະພັນແຂວງ ດົ່ງທາບ, ເຂດວາງສະແດງ “ຫງວຽນວິ້ງບ໋າວ - ດົນຕີປະສານສຽງ ແລະ ຊີວິດ” ແມ່ນຕັ້ງຢູ່ບ່ອນເປີດກ້ວາງ, ແຈຂວາ. ໂຄງການດັ່ງກ່າວໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງໃນປີ 2018, ໄດ້ຮັກສາເອກະສານອັນລ້ຳຄ່ານັບຮ້ອຍສະບັບກ່ຽວກັບຊີວິດ ແລະ ອາຊີບຂອງນັກດົນຕີທີ່ມີຊື່ສຽງ.

Báo Thanh niên•26/06/2025

ສຽງຂອງຈິດວິນຍານແຫ່ງຊາດ

ໃນຄອບຄົວທີ່ມີຮີດຄອງປະເພນີຮັກແພງສິລະປະດອນກາໄຕຕູ່, ນັກດົນຕີ ຫງວຽນວິງບ໋າວ ໄດ້ເກີດໃນປີ 1918 ຢູ່ບ້ານມີຈ່າ, ເມືອງ ກາວລານ, ເມື່ອກ່ອນແຂວງຊາດ (ປະຈຸບັນ ດົງທາບ). ຍ້ອນໄດ້ມີໂອກາດໄດ້ເປີດເຜີຍ ດົນຕີ ແຕ່ອາຍຸ 12 ປີ, ເພິ່ນສາມາດນຳໃຊ້ເຄື່ອງດົນຕີຈຳນວນໜຶ່ງຄື: ດ່ານກິມ, ແດນໂກ, ດ່ານກາວ... ເມື່ອປີ 1956, ເມື່ອໂຮງຮຽນດົນຕີ ແລະ ລະຄອນແຫ່ງຊາດໄຊງ່ອນໄດ້ຮັບການຮັບເຊີນ, ໄດ້ຮັບເຊີນໄປສອນວິຊາດ່ານຈ່າງ. ໃນເວລານີ້, ລາວໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນຮຽນດົນຕີຕາເວັນຕົກແລະຮຽນ piano, ສະນັ້ນລາວມີການປຽບທຽບທີ່ຂ້ອນຂ້າງກ່ຽວກັບຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງດົນຕີທີ່ທັນສະໄຫມແລະພື້ນເມືອງ.

Nhạc sư Vĩnh Bảo và tuyệt kỹ ngón đờn tranh Nam bộ- Ảnh 1. — ນັກດົນຕີ ຫງວຽນວິງບ໋າວ ໄດ້ສະແດງເພງດ່ຽວຢູ່ເທິງ zither ແລະ ກາບໝາກພ້າວ

ຕອບກັບວາລະສານ ບັກໂກ (15 ກໍລະກົດ 1963), ນັກດົນຕີ ວິນບ໋າວ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ດົນຕີພື້ນເມືອງມີຄວາມໄດ້ປຽບຄືເຕັກນິກສັ່ນສະເທືອນ, ການກົດດັນ, ເຄື່ອງມືຂອງຍີ່ປຸ່ນແລະຈີນລ້ວນແຕ່ບໍ່ທັນສະໄໝ. ທ່ານກ່າວວ່າ: “ເຮົາມີອາຫານຕາເວັນຕົກ ແລະຈີນ, ກິນເພື່ອຄວາມມ່ວນຊື່ນ, ແຕ່ສຸດທ້າຍກໍກັບມາກິນເອງ, ດົນຕີພື້ນເມືອງແມ່ນສຽງຂອງຈິດໃຈຂອງຊາດມາຫຼາຍລຸ້ນຄົນ, ດົນນານແລ້ວ, ສອດຄ່ອງກັບຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງຊາວຫວຽດນາມ ດົນນານແລ້ວ, ຜູ້ທີ່ຕ້ອງຢູ່ຕ່າງປະເທດ, ເມື່ອໄດ້ຍິນສຽງເພງເກົ່າທີ່ຄຸ້ນເຄີຍ ເຊັ່ນ: ບົດວິຈານ ຫຼື ເພງພື້ນເມືອງຂອງຊາວຫວຽດນາມ ລ້ວນແລ້ວແຕ່ຮູ້ສຶກເປັນຕາຮັກ. ຂໍ້ດີ, ພວກເຮົາຕ້ອງເອົາຊະນະຂໍ້ເສຍພື້ນຖານ, ນັ້ນແມ່ນການຂາດວິທີການບັນທຶກເພງທີ່ຊັດເຈນ ແລະ ຖືກຕ້ອງ.”

ຕາມນັກດົນຕີ ຫງວຽນວິ້ງບ໋າແລ້ວ, ຄູອາຈານເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງສ່ວນຫຼາຍໄດ້ປະຕິບັດຕາມວິທີຖ່າຍທອດຄວາມສາມາດ, ຜູ້ໃດມີຄວາມຊຳນານໃນການຮຽນແບບ ແລະ ດຸໝັ່ນປະຕິບັດກໍສາມາດຫຼິ້ນເຄື່ອງດົນຕີໄດ້. ເມື່ອຄົນເຫຼົ່ານີ້ຖ່າຍທອດໃຫ້ພວກລູກສິດ, ເຄື່ອງມືກໍແຕກຕ່າງກັນເລັກນ້ອຍ. ດົນຕີພື້ນເມືອງຍັງບໍ່ເປັນເອກະພາບ. ດັ່ງນັ້ນ, ເມື່ອຜູ້ຫຼິ້ນທ້ອງຖິ່ນຫຼິ້ນເຄື່ອງດົນຕີກັບຄົນຈາກພາກພື້ນອື່ນ, ມັນມັກຈະດີຫນ້ອຍເພາະວ່າພວກເຂົາບໍ່ "ຈັບຄູ່" ເຊິ່ງກັນແລະກັນ.

ເຊັ່ນດຽວກັນ, ເມື່ອສອນດົນຕີ, ແຕ່ລະຄົນມີວິທີການບັນທຶກດົນຕີຂອງຕົນເອງ, ດັ່ງນັ້ນມັນຍາກທີ່ຈະເຂົ້າໃຈ. ວິທີການຂອງ notation ຂອງ predecessors ແມ່ນ primitive ເກີນໄປ, ສະນັ້ນມັນບໍ່ສາມາດສະແດງຢ່າງເຕັມສ່ວນຄວາມຫມາຍຂອງດົນຕີ. ຖ້າໃຊ້ notation ຂອງຕາເວັນຕົກ, ດົນຕີຈະສັບສົນແລະສັບສົນເກີນໄປເພາະວ່າບັນທຶກຕ້ອງມີເຄື່ອງຫມາຍພິເສດຢູ່ບ່ອນທີ່ມີຄວາມກົດດັນ, ການສັ່ນສະເທືອນ, ປິກ, ແລະອື່ນໆ, ຂໍ້ບົກຜ່ອງທີສາມແມ່ນພວກເຮົາໃຊ້ດົນຕີຫຼາຍເທົ່າທີ່ຄົນບູຮານໄດ້ປະໄວ້. ກໍລະນີຂອງຜູ້ອຸທິດຕົນບໍ່ຫຼາຍປານໃດຄືທ່ານ ຫງວຽນທິກວງ (My Tho) ຜູ້ທີ່ໄດ້ເພີ່ມເຕີມຕ່ອນໃຫມ່ເຊັ່ນ: Yen tuoc tranh ngon, Phong xuy trich lieu, ວ່າ tri bi hung , ແລະອື່ນໆແມ່ນຫາຍາກ.

ຍ້ອນຂາດຄວາມຄິດສ້າງສັນ, ການໃຊ້ເພງເກົ່າໆຊ້ຳໆຊ້ຳໆຈຶ່ງກາຍເປັນເລື່ອງເບື່ອ. ດັ່ງນັ້ນ, ນັກດົນຕີຕ້ອງການບາງສິ່ງບາງຢ່າງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ດັ່ງນັ້ນລາວ "ຕື່ມເກືອແລະຫມາກພິກ" ໃນເພງທີ່ລາວຫຼີ້ນຕາມຄວາມມັກ, ບາງຄັ້ງອອກຈາກຄີ, ບິດເບືອນດົນຕີ, ແລະສູນເສຍລັກສະນະພື້ນຖານຂອງເພງ.

ໃນຄອນເສີດ, ເພື່ອຈໍາກັດຄວາມວຸ່ນວາຍນີ້, ຕ້ອງມີນັກສະແດງ. ແຕ່ນັກດົນຕີຂອງພວກເຮົາຈະບໍ່ຄືກັບວົງດົນຕີຂອງຊາວຕາເວັນຕົກ. ນັ້ນແມ່ນຜູ້ທີ່ຢືນຂຶ້ນເພື່ອຈັດວາງເຄື່ອງດົນຕີໃຫ້ແຕ່ລະເຄື່ອງດົນຕີໃນວົງດົນຕີ, ຊີ້ນຳນຳວິທີການຫຼິ້ນ, ກຳນົດບົດບາດຂອງເຄື່ອງດົນຕີແຕ່ລະຢ່າງໃຫ້ຊັດເຈນ, ຈະຫຼິ້ນດັງຢູ່ບ່ອນໃດ, ໃຫ້ສຽງອ່ອນ, ເມື່ອໃດ “ຫາຍໄປ” ເພື່ອໃຫ້ເຄື່ອງດົນຕີອື່ນໆ. ພຽງແຕ່ຫຼັງຈາກນັ້ນມູນຄ່າຂອງດົນຕີຈະເພີ່ມຂຶ້ນ.

ປັບປຸງເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງ

ນັກດົນຕີ ຫງວຽນວິ້ງບ໋າວ ໄດ້ໃຊ້ເວລາ 9 ປີສອນບົດເພງຢູ່ຫໍພິເສດແຫ່ງຊາດ Saigon. ຫຼັງຈາກການຄົ້ນຄວ້າຫຼາຍປີ, ລາວໄດ້ປັບປຸງ zither ຈາກ 16 ສາຍເປັນ 17, 19 ແລະຫຼັງຈາກນັ້ນ 21 ສາຍດ້ວຍສຽງແລະເຕັກນິກທີ່ອຸດົມສົມບູນແລະແຕກຕ່າງກັນຫຼາຍກ່ວາ zither ແບບດັ້ງເດີມ. ຈາກຄວາມຍາວ 1 ແມັດຂອງ zither ພື້ນເມືອງ, zithers ລາວເຮັດແມ່ນຍາວ 1.4 - 1.8 ແມັດ, ເອີ້ນວ່າ "trung tranh" ແລະ "dai tranh". ນອກຈາກນັ້ນ, ເພິ່ນໄດ້ໃຊ້ຕົ້ນໄມ້ kiri pawlaunia, ເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນຊະນິດພິເສດທີ່ໃຊ້ໃນການເຮັດເຄື່ອງດົນຕີ koto ຂອງຍີ່ປຸ່ນ, ເພື່ອເຮັດໃຫ້ພື້ນຜິວຂອງ zither ຂອງຫວຽດນາມ.

Nhạc sư Vĩnh Bảo và tuyệt kỹ ngón đờn tranh Nam bộ- Ảnh 2. — ຫໍວາງສະແດງ “ຫງວຽນວິ້ງບາ - ດົນຕີປະສານສຽງແລະຊີວິດ”

ຕາມທ່ານແລ້ວ, ເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງພາກໃຕ້ຕ້ອງໄດ້ຮັບການສຶກສາ ແລະ ປັບປຸງ ເພື່ອໃຫ້ມີຄວາມງາມ, ແໜ້ນແຟ້ນກວ່າ ແລະ ມີສຽງດີກ່ວາ. ແຕ່ລາວບໍ່ສະໜັບສະໜູນການໃຊ້ໄຟຟ້າ, ເພາະວ່າສຽງຂອງເຄື່ອງມືດັງກວ່າແຕ່ຈິດວິນຍານບາງສ່ວນຕ່າງກັນ... ຍາກທີ່ຈະປະສານສຽງຂອງເກົ່າແລະໃໝ່. ເຖິງແມ່ນວ່າ violin ແມ່ນຄ້າຍຄືກັນກັບ zither, violin ແລະ zither ແຕ່ລະຄົນມີຄວາມງາມຂອງຕົນເອງ. ລັກສະນະຂອງພວກມັນແມ່ນຄ້າຍຄືກັນ, ແຕ່ violin ຫຼີ້ນເພງທີ່ພວກເຮົາໄດ້ຍິນແມ່ນບໍ່ດີເທົ່າກັບ zither, ແລະໃນທາງກັບກັນ, zither ຫຼີ້ນດົນຕີຕາເວັນຕົກກໍ່ບໍ່ດີເທົ່າກັບ violin. “ຄືດັ່ງສາວອາວ daiຂອງພວກເຮົາ, ຜູ້ຍິງຫວຽດນາມ ຍ່າງດ້ວຍຄວາມສະໜິດສະໜົມ, ອ່ອນນ້ອມ, ບໍ່ນຸ່ງເສື້ອອາວ dai ຂອງພວກເຮົາ, ຍ່າງແຂງກະດ້າງ ແລະ ໝັນຄືຍິງຊາວເອີຣົບ ແລະ ອາເມລິກາ, ມັນໜ້າສົງສານຄົນຫວຽດ” ( ບັກໂກ້, ວັນທີ 15 ກໍລະກົດ 1963).

ໃນວັນທີ 14/04/1972, ໃນວາລະສານ Bach Khoa , ນັກປະພັນ The Nhan ໄດ້ຕີລາຄາວ່າ: “ຕອນຄ່ຳວັນທີ 14/4/1972, ຢູ່ສະຖາບັນດົນຕີປະເທດ ປາຣີ, ສູນຄົ້ນຄ້ວາດົນຕີ Oriental ໄດ້ຈັດຕັ້ງລາຍການສະແດງດົນຕີພື້ນເມືອງພາກໃຕ້ອັນດຽວຂອງນັກດົນຕີ ຫງວຽນວິ້ງບ໋າວ ແລະ ສາດສະດາຈານ Tran Van Khe. ມີໂອກາດໄດ້ຊົມບົດເພງຂອງສາດສະດາຈານ ວິນບ໋າວ ຜ່ານບັນດາລາຍການ, ແຕ່ບໍ່ເຄີຍໄດ້ເຫັນດ້ວຍຕາຕົນເອງຜູ້ສ້າງຄວາມໂສກເສົ້າເສຍໃຈ ແລະ ຄວາມໂສກເສົ້າທີ່ເຮັດໃຫ້ຊາວຫວຽດນາມ ອາໄສຢູ່ຕ່າງປະເທດຫລາຍຄົນຕ້ອງນ້ຳຕາໄຫລ.”

ປີ 2021, ນັກດົນຕີ ຫງວຽນວິ້ງບ່າ ເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳຢູ່ບ້ານກາວລານ, ແຂວງ ດົ່ງທາບ ດ້ວຍອາຍຸ 104 ປີ. ເມື່ອມີອາຍຸ 104 ປີ, ໄດ້ມີໂອກາດມາຢ້ຽມຢາມຮ້ານວາງສະແດງ, ນັກດົນຕີ ຫງວຽນວິງບ໋າວ ເຫັນວ່າທ້ອງຖີ່ນໄດ້ຕີລາຄາບັນດາພອນສະຫວັນ. ສະຖານທີ່ແຫ່ງນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ຮັກສາຮູບພາບ, ເຄື່ອງດົນຕີທີ່ຕິດພັນກັບອາຊີບດົນຕີຂອງນັກດົນຕີເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງມີເອກະສານນັບຮ້ອຍເອກະສານ, ໃບປະກາດສະນີຍະບັດ, ລາງວັນ, ເທບ ວີດີໂອ , ແຜ່ນສຽງ, ສາຍເຊືອກ… ແມ້ແຕ່ຕັ່ງນັ່ງ, ແວ່ນຕາ, ເສື້ອເຊີດທີ່ເພິ່ນໃສ່ກໍ່ຍັງຖືກຮັກສາໄວ້ຢ່າງເຄົາລົບນັບຖື. ( ຕໍ່ໄປ )

ທີ່ມາ: https://thanhnien.vn/nhac-su-vinh-bao-va-tuyet-ky-ngon-don-tranh-nam-bo-185250626194722029.htm