ຄວາມພະຍາຍາມເພື່ອປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຮູ້ຫນັງສືບໍ່ໃຫ້ເກີດຂຶ້ນອີກ

ພາຍຫຼັງ 80 ປີແຫ່ງການທ້ອນໂຮມປະເທດຊາດເປັນເອກະພາບ, ປະເທດຂອງພວກເຮົາມີອັດຕາການຮູ້ໜັງສືສູງທີ່ສຸດໃນພາກພື້ນ. ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ມີຄວາມເປັນຈິງທີ່ໜ້າເປັນຫ່ວງວ່າ ຄວາມສ່ຽງຂອງການບໍ່ຮູ້ໜັງສືກຳລັງປະກົດຕົວຄືນອີກໃນບາງເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ.

Báo Nhân dân•08/12/2025

ພົນຕີ Lo Van Thoai, ດ່ານຊາຍແດນນ້ຳລານ, ຕາແສງ ໂສບປາ, ແຂວງ ເຊີນລາ ແລະ ຫ້ອງຮຽນຮູ້ໜັງສືໃຫ້ບັນດາຊົນເຜົ່າ.

ຢູ່ ເມືອງ Lam Dong , ແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ H'Mong ແລະ K'Ho ຫຼາຍຄົນຢູ່ຫ່າງຈາກການນັ່ງຢູ່ໂຕະເຮັດວຽກເປັນຄັ້ງທຳອິດກວ່າເຄິ່ງໜຶ່ງ; ແລະ ຢູ່ໝູ່ບ້ານ Kem Don (Nghe An), ທ່ານ Vi Van Xien ໃນອາຍຸ 80 ກວ່າປີ, ຍັງໄດ້ຊຸກຍູ້ບັນດາສະມາຊິກໃນຄອບຄົວໄປໂຮງຮຽນທຸກວັນ “ແກ້ໄຂສິ່ງທີ່ພໍ່ແມ່ປະໄວ້ບໍ່ໄດ້”.

ໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ, ຮູບພາບການຮູ້ຫນັງສືຂອງຫວຽດນາມ ສືບຕໍ່ບັນລຸໄດ້ບັນດາການຄຸ້ມຄອງຢ່າງກວ້າງຂວາງ ແລະ ໝັ້ນຄົງ. ອັດຕາການຮູ້ໜັງສືໃນກຸ່ມອາຍຸ 15-35 ປີ ບັນລຸ 99,39% (ລະດັບ 1 - ທຽບເທົ່າຮຽນຈົບຊັ້ນປະຖົມ ມ3) ແລະ 98,97% (ລະດັບ 2 - ເທົ່າກັບ ຈົບຊັ້ນປະຖົມ); ອາຍຸ 15-60 ປີ ບັນລຸ 99.10% ແລະ 97.72% ຕາມລໍາດັບ.

ທັງໝົດ 34/34 ແຂວງ, ນະຄອນໄດ້ຮັບການຮັບຮອງວ່າບັນລຸມາດຖານການຮູ້ໜັງສືລະດັບ 1; 26/34 ໄດ້ບັນລຸລະດັບ 2 (76.5%). ແຕ່ໄລຍະ 2020-2023, ທົ່ວປະເທດໄດ້ລະດົມ 79.280 ຄົນເຂົ້າຮ່ວມການຮຽນຮູ້ໜັງສື, ໃນນັ້ນເກືອບ 75% ແມ່ນຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຕາມໂຄງການຈຸດໝາຍແຫ່ງຊາດ 1719.

ຕົວເລກເຫຼົ່ານີ້ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມສາມາດໃນການປະສານງານຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງຂອງລະບົບການເມືອງ ແລະ ປະສິດ ທິຜົນຂອງກອບກົດໝາຍ: ດຳລັດ 20/2014/ND-CP, ສະບັບວັນທີ 07/2016/TT-BGDDT, ສະບັບວັນທີ 33/2021/TT-BGDDT ຂອງກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ບຳລຸງ ສ້າງ; ແລະ ເອກະສານແນະນຳຍຸດທະສາດຄື: ມະຕິ 29-NQ/TW (2013) ຂອງຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງຊຸດທີ 11 ກ່ຽວກັບນະວັດຕະກຳການສຶກສາໂດຍພື້ນຖານ ແລະ ຮອບດ້ານ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຄຳສັ່ງ 29-CT/TW ຂອງກົມການເມືອງ, ລົງວັນທີ 5 ມັງກອນ 2024, ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການສຸມໃສ່ “ຮັກສາຄວາມຮູ້ໜັງສື”. ສະພາບການຂອງການຫັນເປັນດິຈິຕອນ.

ຫວຽດນາມ ພວມປະຕິບັດຄຳໝັ້ນສັນຍາສາກົນກ່ຽວກັບ SDG4 - ຮັບປະກັນໂອກາດການຮຽນຮູ້ຕະຫຼອດຊີວິດໃຫ້ທຸກຄົນ. ເຖິງວ່າຈະບັນລຸໄດ້ຫຼາຍຢ່າງກໍ່ຕາມ, ແຕ່ວຽກງານລົບລ້າງຄວາມຮູ້ໜັງສືພວມກ້າວເຂົ້າສູ່ຈຸດຫັນປ່ຽນທີ່ທ້າທາຍ.

ຢູ່ຫຼາຍເຂດຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ, ຄວາມສ່ຽງຂອງການບໍ່ຮູ້ໜັງສືພວມກັບຄືນມາຄື: ພາສາແມ່ຄອບງຳຊີວິດ, ໃນຂະນະທີ່ຊາວຫວຽດນາມຈະສູນເສຍໄປຢ່າງງ່າຍດາຍພາຍຫຼັງບໍ່ເທົ່າໃດເດືອນ.

ນີ້ແມ່ນຮູບແບບຂອງຕາບອດທີ່ເປັນປະໂຫຍດທີ່ຄໍາສັ່ງ 29-CT/TW ຂອງກົມການເມືອງໄດ້ເຕືອນກ່ຽວກັບ: ການຮູ້ຫນັງສືແຕ່ບໍ່ສາມາດນໍາໃຊ້ຄໍາສັບຕ່າງໆເພື່ອເຂົ້າເຖິງເຕັກໂນໂລຊີ, ກົດຫມາຍວ່າດ້ວຍການບໍລິການສາທາລະນະ. ເສດຖະກິດຕາມລະດູການເຮັດໃຫ້ຫ້ອງຮຽນມີຄວາມອ່ອນແອ.

ພົນຕີ Lo Van Thoai, ສະຖານີ ປ້ອງກັນຊາຍແດນ ນ້ຳລານ, ຕາແສງ ໂສບປາ, ແຂວງ ເຊີນລາ ແບ່ງປັນວ່າ: “ມີມື້ຮຽນ ເຫຼືອພຽງ 5 ຄົນ, ແຕ່ນັກຮຽນ ໜ້ອຍ, ຂ້ອຍກໍ່ຍິ່ງສອນຫຼາຍ ເພາະຖ້າຢຸດສອນ, ເຂົາເຈົ້າຈະອາຍ ແລະ ບໍ່ກັບມາ”.

ສິ່ງອໍານວຍຄວາມສະດວກໃນຫ້ອງຮຽນຈໍານວນຫຼາຍແມ່ນຍັງຄົງຊົ່ວຄາວ; ຄູສ່ວນຫຼາຍແມ່ນເຮັດວຽກບໍ່ເຕັມເວລາ ແລະບໍ່ຮູ້ພາສາຊົນເຜົ່າ, ໃນຂະນະທີ່ນັກຮຽນເກົ່າຕ້ອງການວິທີພິເສດ. ອຸປະກອນການຮຽນສອງພາສາຍັງຂາດເຂີນ, ເນື້ອໃນຍັງບໍ່ທັນຕິດພັນກັບການດຳລົງຊີວິດ.

ຂໍ້ມູນປະຊາກອນທີ່ເໜັງຕີງເຮັດໃຫ້ຫຼາຍບ່ອນເປີດຫ້ອງຮຽນສຳລັບກຸ່ມເປົ້າໝາຍທີ່ບໍ່ຖືກຕ້ອງ. ໃນສະພາບການດັ່ງກ່າວ, ທະຫານປ້ອງກັນຊາຍແດນຖືເປັນສຳຄັນ, ລົບລ້າງຄວາມບໍ່ຮູ້ໜັງສືໃຫ້ປະຊາຊົນ 70.000 ກວ່າຄົນ, ລະດົມນັກຮຽນ 50.000 ຄົນກັບຄືນໄປໂຮງຮຽນ, ລົບລ້າງເອກະສານປົກຂາວການສຶກສາ 40 ສະບັບ, ຮັກສາຫ້ອງຮຽນປົກກະຕິ 30 ກວ່າຄົນ ດ້ວຍນັກຮຽນ 700 ຄົນ.

ໂຄງການ “ຊ່ວຍເດັກນ້ອຍໄປໂຮງຮຽນ” ສະໜັບສະໜູນນັກຮຽນ 3,000 ຄົນ, ສົ່ງ 383 ຄົນໄປຮຽນຢູ່ມະຫາວິທະຍາໄລ ຫຼືມະຫາວິທະຍາໄລ. ນາຍພົນ Lo Van Thoai ກ່າວວ່າ "ຖ້າທ່ານຕ້ອງການໃຫ້ຄົນຮຽນ, ກ່ອນອື່ນ ໝົດ ທ່ານຕ້ອງຊ່ວຍໃຫ້ພວກເຂົາມີອາຫານພຽງພໍ,".

ປະເຊີນກັບສິ່ງທ້າທາຍທີ່ເຫັນໄດ້ຊັດເຈນ, ການຮູ້ຫນັງສືຕ້ອງໄດ້ຮັບການເບິ່ງດ້ວຍວິໄສທັດໃຫມ່, ບໍ່ພຽງແຕ່ຢຸດການອ່ານແລະຂຽນ, ແຕ່ຕ້ອງກາຍເປັນຂະບວນການສ້າງທັກສະຊີວິດໃນຍຸກດິຈິຕອນ.

ຄຳສັ່ງ 29-CT/TW ຂອງກົມການເມືອງໄດ້ກຳນົດຢ່າງຈະແຈ້ງເຖິງຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການຫັນຈາກ “ການລົບລ້າງການຮູ້ໜັງສືຂັ້ນພື້ນຖານ” ໄປເປັນ “ການລົບລ້າງການຮູ້ໜັງສືທີ່ມີຄຸນສົມບັດ”, ຖືວ່ານີ້ແມ່ນພື້ນຖານໃນການຜັນຂະຫຍາຍ, ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກແບບຍືນຍົງ, ເພີ່ມທະວີຄວາມໝັ້ນຄົງຢູ່ເຂດຊາຍແດນ ແລະ ສ້າງສັງຄົມຮຽນຮູ້ຮອດປີ 2030.

ນີ້ຍັງສອດຄ່ອງກັບເປົ້າຫມາຍຂອງ SDG4 - ໃຫ້ແນ່ໃຈວ່າທຸກຄົນມີໂອກາດທີ່ຈະຮຽນຮູ້ຕະຫຼອດຊີວິດຂອງເຂົາເຈົ້າ. ການເຄື່ອນໄຫວນະໂຍບາຍຈະມີຄວາມຫມາຍພຽງແຕ່ເມື່ອພວກມັນຖືກແປເປັນຊີວິດຈິງ. ເລື່ອງຢູ່ເຂດເສດຖະກິດ-ປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ Ky Son (ແຂວງ Nghe An) ແມ່ນຫຼັກຖານ.

ຢູ່ທີ່ນີ້, ອັດຕາຄວາມທຸກຍາກແມ່ນເກືອບ 75%, ຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍກວມເກືອບ 99%, ສະພາບການແມ່ນຫຍຸ້ງຍາກທີ່ສຸດ. ເຈົ້າຫນ້າທີ່ຕ້ອງ "ກິນ, ດໍາລົງຊີວິດ, ແລະເຮັດວຽກຮ່ວມກັນ" ເພື່ອໃຫ້ປະຊາຊົນເຊື່ອແລະຮຽນຮູ້ການອ່ານແລະຂຽນ.

ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, 22 ຫ້ອງຮຽນໄດ້ຮັບການຮັກສາ, 648 ຄົນໄດ້ຮູ້ໜັງສື, ແລະຫຼາຍຄອບຄົວໄດ້ຊຸກຍູ້ໃຫ້ກັນໄປໂຮງຮຽນເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເຂົາເຈົ້າ “ຖືກຫຼອກລວງໃຫ້ເຊັນເອກະສານອີກ”. ເມື່ອການຮູ້ໜັງສືຕິດພັນກັບສິດແລະຄວາມປອດໄພຂອງປະຊາຊົນ, ມັນກາຍເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ, ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນວຽກງານການສຶກສາຢ່າງດຽວ.

ຢູ່ແຂວງອານຢາງ, ບ່ອນທີ່ຫ້ອງຮຽນຕັ້ງຢູ່ກາງໂບດ, ປະໂລຫິດໃຫຍ່ແລະພະສົງເຂົ້າຮ່ວມໃນຊັ້ນຮຽນ, ຊຸມຊົນຊາວເຜົ່າຈຳແລະຊາວເຜົ່າຂະແມລ້ວນແຕ່ຮ່ຳຮຽນ.

ຢູ່ໃນຫ້ອງຮຽນນ້ອຍຢູ່ກາງວິຫານ Nhon Hoi (ອານຢາງ), ແມ່ຍິງອາຍຸ 60 ກວ່າປີໄດ້ສັ່ນສະເທືອນໃນເວລາທີ່ນາງຝຶກຫັດຂຽນເທື່ອທຳອິດ, ຕາແສງຮຸ່ງແຈ້ງເມື່ອອ່ານຄຳສັບບໍ່ພໍເທົ່າໃດປ້າຍຈະລາຈອນ - ບໍ່ແມ່ນເລື່ອງແປກທີ່ຢູ່ເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ. ຄູສອນ Tran Thi Ngoc Dung ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: “ພຽງແຕ່ຮູ້ຕົວໜັງສືໜ້ອຍໜຶ່ງກໍເຮັດໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ສຶກເປັນຜູ້ໃຫຍ່.

ແລະສະນັ້ນຄຳນີ້ຈຶ່ງມີຮາກຖານເພາະມັນສຳຜັດກັບຜ້າວັດທະນະທຳແລະຄວາມເຊື່ອຖືຂອງຊຸມຊົນ. ບົດຮຽນຢູ່ທີ່ນີ້ບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ວິທີການ, ແຕ່ປັດຊະຍາ: ການສຶກສາແມ່ນຍືນຍົງພຽງແຕ່ເມື່ອມັນຖືກປະສົມປະສານເຂົ້າໃນຊີວິດ.

ຈາກຈຸດທີ່ສົດໃສເຫຼົ່ານີ້, ພວກເຮົາສາມາດເຫັນໄດ້ວ່າພະລັງງານທີ່ແທ້ຈິງຂອງການຮູ້ຫນັງສືບໍ່ພຽງແຕ່ຢູ່ໃນຈໍານວນຫ້ອງຮຽນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງຢູ່ໃນການປ່ຽນແປງຂອງແຕ່ລະຄົນ.

ເມື່ອຄົນສູງສາມາດຂຽນຊື່ຂອງລາວ, ຄິດໄລ່ລາຄາຂາຍ, ອ່ານຄໍາແນະນໍາຢາ, ຫຼືເປີດບັນຊີທະນາຄານເພື່ອໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນ, ມັນບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນຜົນສໍາເລັດຂອງໂຄງການການສຶກສາເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງເປັນການເຕີບໂຕເຕັມທີ່ຂອງປະເທດທີ່ກໍາລັງເປີດປະຕູໃຫ້ແກ່ພົນລະເມືອງແຕ່ລະຄົນ.

ໃນຍຸກດິຈິຕອລ, “ການຮູ້ໜັງສື” ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການອ່ານ ແລະ ການຂຽນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຄວາມສາມາດໃນການໃຊ້ຄຳສັບເພື່ອໃຫ້ເປັນເຈົ້າການທາງດ້ານເທັກໂນໂລຍີ, ເຂົ້າໃຈນະໂຍບາຍ, ຖ່າຍທອດທາງອີເລັກໂທຣນິກ, ເຂົ້າເຖິງຄວາມຮູ້ ແລະ ຂະຫຍາຍການດຳລົງຊີວິດ. ໂດຍບໍ່ມີຄວາມສາມາດເຫຼົ່ານີ້, ການບໍ່ຮູ້ຫນັງສືຄືນໃຫມ່ກາຍເປັນວົງຈອນອັນໂຫດຮ້າຍຂອງຄວາມທຸກຍາກແລະຄວາມລ້າຫລັງ.

ທູຈາງ

ທີ່ມາ: https://nhandan.vn/no-luc-de-tai-mu-chu-khong-xuat-hien-tro-lai-post928674.html