Mengikuti bait-bait mudah, yang dijiwai dengan intipati puitis yang bersemangat, tentang sumber lagu-lagu rakyat Pa Dí, di sepanjang jalan musim luruh Vietnam Barat Laut, mendaki puncak gunung berkabus, kami tiba di tanah air "pokok dengan dua ribu daun" ketika bunga matahari di sepanjang jalan ke Muong Khuong mula mekar dengan bunga kuning.
Setiap kali saya teringatkan orang Pa Dí, imej yang terus terlintas di fikiran ialah topi berbentuk bumbung yang dipakai oleh wanita. Imej ini mudah ditemui semasa lawatan ke kampung-kampung Pa Dí, atau secara tidak dijangka di pasar Mường Khương. Sementara gadis Hà Nhì memakai rambut palsu tocang besar, dan wanita Red Dao memakai topi berwarna terang berjumbai, wanita Pa Dí memakai topi tinggi dan runcing yang menyerupai bumbung rumah.
Untuk mencari penjelasan tentang rupa unik "bumbung" di kepala wanita Pa Dí, kami melawat rumah Puan Pờ Chin Dín di Chúng Chải B, pekan Mường Khương. Beliau menjelaskan bahawa orang Pa Dí percaya "wanita membina rumah," jadi hiasan kepala tradisional mereka menyerupai bumbung – tempat di mana wanita dalam keluarga mempunyai peranan suci untuk "menjaga api tetap menyala"...
Mengikut adat resam tradisional orang Pa Dí, apabila menyambut menantu perempuan ke rumah suaminya, ibu mertua biasanya menjahit dan menghadiahkannya topi etnik tradisional yang berbentuk seperti bumbung rumah, dengan harapan menantu perempuan itu akan membawa keberkatan dan nasib baik kepada keluarga suaminya.
Saya ingat, beberapa waktu yang lalu, Puan Pờ Chản Lền, seorang wanita yang pakar dalam membuat pakaian dan hiasan kepala etnik Pa Dí tradisional di kampung Cốc Ngù, komune Nậm Chảy, menjelaskan tentang "bumbung" istimewa ini: Orang Pa Dí sering menggunakan warna pakaian dan gaya topi "bumbung" mereka untuk membezakan antara muda dan tua, belum berkahwin dan sudah berkahwin. Jika membuat pakaian untuk gadis-gadis muda, ibu masih menggunakan fabrik indigo gelap sebagai bahan utama untuk memotong dan menjahit baju, skirt dan aksesori lain seperti tudung dan topi "bumbung". Sulaman menggunakan warna yang lebih cerah, terutamanya benang biru, merah, putih dan kuning...
Berbalik kepada kisah Puan Pờ Chin Dín, kita mendengar beliau menceritakan bagaimana, semasa kecil, beliau suka menjahit dan sulaman, jadi beliau belajar menjahit sendiri ketika berusia 13 atau 14 tahun. Didorong oleh kecintaan dan semangat ini, Puan Dín bereksperimen dan berlatih memotong fabrik, melihat contoh gaun dan menyulam. Jika beliau tidak tahu sesuatu, beliau akan bertanya kepada ibu dan kakaknya. Dengan cara ini, kemahiran menjahitnya bertambah baik selama bertahun-tahun, berkembang bersamanya… Pada mulanya, beliau menjahit dan menyulam pakaian untuk dirinya sendiri, tetapi selepas berkahwin, beliau mula menjahit pakaian untuk suami dan anak-anaknya… Setiap kali beliau mempunyai masa lapang, beliau akan bekerja dengan tekun di mesin jahitnya, dengan teliti menggunakan jarum dan benang.
Cik Din juga sepenuh hati membimbing orang Pa Di dalam bidang jahitan dan sulaman. Dalam Chung Chai B, beliau dengan penuh semangat mengajar sesiapa sahaja yang menyukai sulaman dan jahitan, kerana beliau prihatin dan berharap generasi akan datang tidak akan membiarkan tradisi etnik itu pudar.
Kostum etnik Pa Dí yang lengkap, termasuk skirt, blaus, dan topi, berharga hampir sepuluh juta dong. Ia mengambil masa berbulan-bulan untuk dibuat, dengan topi berbentuk bumbung memerlukan kerja dan masa yang paling teliti. Untuk mencipta topi berbentuk bumbung tradisional, orang Pa Dí menggunakan tudung kepala, pengikat rambut, tudung dahi, dan tudung leher. Tudung leher dihiasi dengan rumbai berwarna-warni yang diperbuat daripada benang kapas atau bulu.
Topi yang berbentuk seperti bumbung itu diperbuat daripada fabrik kapas tenunan tangan yang dicelup dengan warna nila. Wanita Pa Dí mahir memasang dan menyapu beberapa lapisan pes lilin lebah untuk mengeraskan topi, menjadikannya kalis air ketika hujan. Bahagian hadapan dahi dihiasi dengan rumit dengan perak putih dalam corak sinusoidal, melambangkan butiran jagung atau padi. Bahagian atas diperbuat daripada linen atau kapas yang dibalut dengan benang perak berkilauan. Bahagian belakang mempunyai bingkai perak segi empat tepat yang disulam dengan imej burung dan pokok, mewakili kehidupan yang dekat dengan alam semula jadi. Apabila memakai topi, wanita Pa Dí mengikat rambut mereka tinggi di atas kepala mereka, menutupnya dengan bahagian atas topi. Bahagian bawah digulung untuk memegang rambut dan topi di tempatnya, membolehkan gadis Pa Dí bergerak bebas tanpa topi beralih semasa perayaan atau bekerja.
Selain menyulam dan menjahit pakaian tradisional, Puan Pờ Chin Dín juga tahu menyanyikan lagu-lagu rakyat. Semasa bercakap dengan kami, Puan Dín mengambil alat muzik bulat dari kabinet kayu keluarganya dan menunjukkannya kepada kami. Alat muzik bulat itu ialah alat muzik yang digunakan untuk mempersembahkan lagu-lagu rakyat Pa Dí. Ia diperbuat daripada kayu, mempunyai empat tali, dan kepalanya berbentuk seperti kepala naga, melambangkan kuasa kehidupan, kebaikan, tuah, dan kemakmuran.
Tertarik dengan alat muzik tradisional dan amat mencintai budaya tradisional sejak kecil, Cik Dín telah mendedikasikan hidupnya kepada alat muzik bertali bulat itu dari usia 15 tahun hingga kini. Cik Dín menceritakan: "Semasa saya kecil, saya sering mengikuti adik-beradik saya ke persembahan muzik rakyat dan secara rahsia berlatih memainkan alat muzik itu semasa waktu rehat mereka. Begitulah cara saya belajar bermain, dan minat saya untuk bermain alat muzik itu meresap ke dalam diri saya tanpa saya sedari."
Kini, Puan Dín telah mahir bermain alat muzik bertali bulat dan menghafal banyak lagu rakyat Pa Dí. Beliau mengetahui lirik kira-kira 10 lagu rakyat kuno, termasuk lagu tentang 12 bulan dan musim dalam setahun, 12 haiwan zodiak, dan lagu tentang kehidupan orang Pa Dí. Orang Pa Dí tidak mempunyai bahasa bertulis mereka sendiri, jadi lagu-lagu mereka diturunkan secara lisan dari generasi ke generasi. Oleh kerana beliau mengetahui begitu banyak lagu kuno, beliau sering dijemput untuk menyertai aktiviti budaya dan seni tempatan.
Lirik lagu-lagu rakyat Pa Dí sukar untuk dipelajari dan diterjemahkan. Jika anda tidak tahu cara menyanyikan lagu-lagu rakyat, anda tidak akan dapat memahami maksud liriknya...
Berasal dari kampung Pa Dí, Encik Pờ Vần Nam sedang menghampiri usia "mengetahui takdirnya." Mewarisi bakat seni daripada bapanya, penyair Pờ Sảo Mìn, beliau belajar di Kolej Kebudayaan dan Kesenian Hoàng Liên Sơn, kemudian di Universiti Kebudayaan Hanoi. Selepas tamat pengajian, Encik Pờ Vần Nam menyertai sektor kebudayaan daerah Mường Khương. Menyumbang kepada pemeliharaan budaya etnik tempatan, termasuk orang Pa Dí, Encik Pờ Vần Nam telah maju melalui pelbagai peringkat kehidupan dan kini merupakan Timbalan Pengarah Pusat Kebudayaan, Sukan dan Komunikasi Daerah Mường Khương.
Tepat 30 tahun yang lalu, Encik Pờ Vần Nam telah mengembara secara meluas ke kampung-kampung, menyelidik, mengumpul dan mendokumentasikan budaya peribumi kumpulan etnik di Mường Khương. Walau bagaimanapun, pada masa itu, komputer belum digunakan secara meluas, dan rekod dibuat dengan tangan, jadi banyak dokumen telah hilang dan tidak dapat ditemui lagi.
Melalui kajiannya, Encik Nam menyedari bahawa aspek paling unik budaya Pa Dí ialah pakaian, lagu rakyat, dan tarian rakyat mereka. Oleh itu, banyak elemen budaya tradisional orang Pa Dí telah dicipta semula dan dikembangkan menjadi karya seni yang menggabungkan tradisi dan kemodenan, yang dipersembahkan di banyak tempat, seperti karya penari Truong Duc Cuong.
Orang Pa Dí memelihara budaya etnik mereka dengan agak baik, rajin dan tekun, jadi kehidupan ekonomi mereka agak baik. Sebelum ini, saya bertutur dalam bahasa Nùng, bahasa ibu saya, tetapi selepas saya mula bekerja, saya pergi ke kampung untuk mempelajari bahasa Pa Dí, bahasa etnik ayah saya.
Prihatin tentang pemeliharaan budaya, Encik Pờ Vần Nam berkongsi: "Saya telah menyertai banyak kursus latihan mengenai penyelidikan cerita rakyat dan penyelidikan budaya etnik Pa Dí. Walau bagaimanapun, meskipun terdapat perubahan zaman, saya masih berharap agar budaya tradisional kaum saya akan dipelihara dan dilindungi dengan cara yang paling berkesan, sekali gus menyebarkan dan mempromosikannya dalam kehidupan masyarakat Pa Dí."
Orang Pa Dí kebanyakannya tinggal di komune Tung Chung Pho dan pekan Muong Khuong. Orang Pa Dí menyambut Tahun Baru mereka (kin cheng) pada hari ke-23 bulan lunar ke-6, dengan aktiviti seperti menaiki roda Ferris, alat muzik, dan nyanyian rakyat. Mereka juga mempunyai beberapa kraf tradisional seperti ukiran perak, pembuatan kemenyan, pembuatan rượu (wain beras), dan pembuatan paip.
Sumber
Komen (0)