Người trẻ "đánh thức" văn hóa bằng sự sáng tạo

ĐNO - Nhiều người trẻ đang "đánh thức" văn hóa - lịch sử bằng dự án công nghệ sáng tạo, mang đến những trải nghiệm sống động.

Nhóm Growink (Trường THPT FPT Đà Nẵng) giới thiệu dự án VietVerse tại cuộc thi FPT Biz Talent 2025. Ảnh: NVCC

Trải nghiệm sống động

Dự án VietVerse của nhóm Growink (Trường THPT FPT Đà Nẵng) chọn hướng ít người nghĩ tới khi dùng những lá bài và hình thức giáo dục giải trí để kể câu chuyện văn hóa. Không chỉ là bộ bài gồm ký hiệu, hình ảnh vùng miền, VietVerse được phát triển như một hành trình khám phá với nhiều lớp nội dung.

Người chơi di chuyển qua bản đồ di sản Việt, mở khóa câu hỏi về lễ hội, ẩm thực, trang phục truyền thống, rồi nhập vai nhân vật để giải nhiệm vụ. Mỗi thẻ bài kèm lời dẫn, hình minh họa tạo trải nghiệm "học bằng chơi" nhưng có lớp kiến thức đậm tính khảo cứu.

Bạn Lê Thị Phương Chi, đồng sáng lập dự án chia sẻ: "Chúng em muốn văn hóa Việt không chỉ ở bảo tàng hay sách giáo khoa, mà thông qua VietVerse, mọi người được chạm vào câu chuyện, được tương tác, tranh luận như: bánh ú có từ đâu, lễ hội nào gắn với vị thần nào? Không phải học thuộc, mà là sống cùng văn hóa".

Những lá bài đa dạng sắc màu của dự án VietVerse. Ảnh: PHAN VINH

Từ những lá bài sống động, nhóm còn thử nghiệm ứng dụng số bổ trợ, thiết kế nhân vật hoạt hình theo vùng miền và các trò chơi mở khóa nội dung. VietVerse vì vậy không dừng ở sản phẩm giải trí, mà xây thành hệ thống giáo dục giải trí, nơi di sản trở nên sống động, phù hợp Gen Z và Gen Alpha, nhóm thường quen với trò chơi, video và nội dung tương tác.

Khác VietVerse ở nền tảng, dự án Rehistoria của nhóm sinh viên Trường Đại học FPT Đà Nẵng chọn hướng tiếp cận bằng AR, GPS và trò chơi hóa. Trên ứng dụng, mỗi di tích là một "điểm nhiệm vụ". Du khách tới địa điểm thực tế, dùng camera quét và nhận mô hình 3D của cổ vật, nhân vật gắn với câu chuyện lịch sử.

Mỗi mảnh ghép thu thập được đều chứa thông tin, dữ kiện, dẫn tới nhiệm vụ tiếp theo. Trải nghiệm này giải quyết được vấn đề đến di tích nhưng không hiểu hết câu chuyện.

"Chúng tôi quan sát thấy nhiều bạn trẻ check-in di tích xong là rời đi. Nếu chỉ đứng đọc bảng thông tin thì khó nhớ. Với AR, các bạn được nhìn thấy nhân vật lịch sử đứng ngay trước mặt mình, có nhiệm vụ, có tương tác. Kiến thức vì thế dễ nhập hơn", Đỗ Phan Minh Quân, đồng sáng lập Rehistoria nói.

Nhóm sáng lập dự án Rehistoria tại lễ trao Giải thưởng Sáng tạo tương lai - Vietfuture Awards 2025. Ảnh: NVCC

Rehistoria còn hướng tới du lịch trẻ, bảo tàng, tour trải nghiệm trường học. Dự án cũng phù hợp định hướng số hóa di sản mà Chính phủ đang thúc đẩy. Ở bước đầu, nhóm thử nghiệm tại một số điểm di tích, xây dựng dữ liệu hình ảnh - mô hình 3D - câu chuyện theo tuyến để tiến tới bản thương mại hóa.

Lan tỏa giá trị văn hóa

Không chọn trò chơi hay AR, dự án Kết nối di sản của nhóm sinh viên Trường Đại học Đông Á tiếp cận người dùng bằng video minh họa.

Nhóm xây dựng kênh tư liệu số hóa lịch sử - địa lý - văn hóa bám sát nội dung sách giáo khoa, từ tiểu học đến THPT. Mỗi video dài 3 - 5 phút, quay tại di tích, có hình ảnh 360 độ, hiệu ứng minh họa và lời dẫn dễ hiểu, giúp giảm tình trạng học đơn thuần, khó hình dung.

Sản phẩm của dự án hướng đến phục vụ phụ huynh, giáo viên và cả học sinh, đồng thời có khả năng tích hợp vào hoạt động ngoại khóa. Phụ huynh có thể sử dụng tại nhà như học liệu bổ trợ; giáo viên có thể đưa vào bài giảng để tăng tương tác lớp học; trong khi đó, học sinh có thêm trải nghiệm trực quan thay vì chỉ đọc văn bản.

Sinh viên Trần Thị Thanh Thân, đồng sáng lập dự án chia sẻ: "Thời gian đầu, nhóm chỉ muốn bài học lịch sử không còn khô nên nảy ra ý tưởng làm sống động tiết học. Một video quay tại Hoàng thành, Văn Miếu hay phố cổ Hội An giúp học sinh thấy bài học có màu sắc. Những tư liệu nhỏ, hình ảnh cận cảnh chi tiết sẽ khơi gợi sự tò mò để các bạn tự tìm hiểu thêm".

Nhóm đã thực hiện một số video có tính kết nối giữa thực tế và chương trình dạy học. Thời gian tới, dự án mở rộng hợp tác với thư viện, trường học, bảo tàng, hướng tới mục tiêu xây kho dữ liệu di sản, tiến đến phân phối gói học liệu trực tuyến cho phụ huynh và nhà trường.

Trải nghiệm giá trị văn hóa - lịch sử qua dự án công nghệ sáng tạo của người trẻ. Ảnh: PHAN VINH

Theo bà Đoàn Thị Xuân Trang, Phó Giám đốc Vườn ươm doanh nghiệp Đà Nẵng (DNES), đây là những dự án được chương trình FINC+ 2025 hỗ trợ thời gian qua. Những dự án cho thấy tinh thần người trẻ dám bước vào mảng giáo dục - văn hóa, lĩnh vực vốn khó khai thác thương mại, đòi hỏi kiên nhẫn nuôi dưỡng sản phẩm.

Những dự án này đều ở giai đoạn tiền ươm tạo, nhưng đã truyền đi một tín hiệu đáng mừng: văn hóa - lịch sử sẽ được người trẻ biết đến rộng rãi nếu có cách thức truyền đạt phù hợp. Khi VietVerse biến kiến thức thành trò chơi, Rehistoria đưa lịch sử ra phố bằng AR, Kết nối di sản mang bài học vào video dễ xem, là những viên gạch đầu tiên cho một hành trình đưa văn hóa bước ra khỏi trang sách.

"Điểm chung là các nhóm không tiếp cận văn hóa theo lối lý thuyết. Các bạn xây cách học mới, qua trò chơi, qua AR, qua hình ảnh. DNES và chương trình FINC+ 2025 sẽ tiếp tục hỗ trợ mentoring, kết nối cố vấn chuyên môn, hoàn thiện mô hình kinh doanh để sản phẩm đi xa hơn", bà Trang nói.

Nguồn: https://baodanang.vn/nguoi-tre-danh-thuc-van-hoa-bang-su-sang-tao-3314559.html