Upadek Inicjatywy Zbożowej Morza Czarnego: jaka przyszłość czeka światowy rynek żywności?

Analitycy twierdzą, że załamanie się Inicjatywy Zbożowej Morza Czarnego, dzięki której Ukraina w ubiegłym roku wyeksportowała ponad 32 miliony ton zboża, nie będzie miało natychmiastowych skutków, ale w perspektywie średnioterminowej wywoła stres na rynku i podniesie ceny żywności.

Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen sụp đổ, tương lai nào cho thị trường lương thực toàn cầu?

Załamanie się Inicjatywy Zbożowej Morza Czarnego nie będzie miało natychmiastowych skutków, ale w perspektywie średnioterminowej wywoła stres na światowym rynku żywności. (Źródło: AP)

Eksperci twierdzą, że obecna sytuacja znacznie różni się od tej z lutego 2022 roku, kiedy Rosja rozpoczęła specjalną operację wojskową na Ukrainie, odcinając żeglugę na Morzu Czarnym – głównym szlaku eksportowym ukraińskich produktów rolnych. Kijów, największy eksporter oleju słonecznikowego na świecie i czwarty co do wielkości eksporter pszenicy i kukurydzy, wycofał się z rynku światowego, co spowodowało, że ceny żywności w maju 2022 roku osiągnęły rekordowy poziom.

Otwarcie 1 sierpnia 2022 r. korytarza eksportu zboża na Morzu Czarnym pomogło zabezpieczyć dostawy dla krajów importujących i złagodzić kryzys żywnościowy, nawet w obliczu spadku produkcji rolnej na Ukrainie spowodowanego konfliktem.

Prognozuje się, że produkcja pszenicy spadnie do 17,5 mln ton w sezonie 2023-24 z 33 mln ton w sezonie 2021-22. Produkcja kukurydzy spadnie z 42 mln ton do 25 mln ton.

Pan Gautier Le Molgat, analityk Agritel – firmy specjalizującej się w dostarczaniu danych i analiz rynku rolnego – prognozuje, że w roku zbiorów 2023–2024 Ukraina wyeksportuje o 6 mln ton mniej pszenicy i 10 mln ton mniej kukurydzy, a przyszłość rynku żywności będzie jasna pod koniec żniw.

„To może być spokojny okres na rynku, który jest mniej reaktywny na doniesienia o zawieszeniu umowy” – powiedział pan Molgat. Obecnie ceny pszenicy nieznacznie rosną w Europie i spadają na rynku amerykańskim.

Spodziewano się również odmowy Rosji przedłużenia umowy. Edward de Saint-Denis, trader w firmie handlującej towarami Plantureux & Associes, powiedział, że w ostatnich miesiącach jego firma zaobserwowała wąskie gardło w Cieśninie Bosfor, co spowodowało spowolnienie ruchu, zwłaszcza z powodu małej liczby rosyjskich inspektorów na statkach przepływających przez cieśninę.

Jeszcze przed otwarciem korytarza czarnomorskiego UE stworzyła „szlaki solidarności” – szlaki lądowe i rzeczne, mające na celu ułatwienie eksportu unijnych produktów rolnych przez kraje europejskie. Fundacja Farm, think tank specjalizujący się w rolnictwie, szacuje, że połowa ukraińskiego eksportu rolnego już teraz odbywa się tymi szlakami.

Na rynku światowym nie brakuje obecnie pszenicy. Jednak „najwięcej pszenicy eksportuje się z Rosji, która ma 12,5 miliona ton rezerw i jest najtańszą pszenicą na świecie” – powiedział Damien Vercambre, szef domu maklerskiego Inter-Courtage.

Rosja mogłaby uniknąć niedoboru ukraińskiej pszenicy. Jednak rosnące uzależnienie żywnościowe od Rosji może być gorzką pigułką dla wielu krajów.

UE spodziewa się normalnych zbiorów, co mogłoby również pomóc w zaspokojeniu potrzeb krajów importujących. Jednak niesprzyjająca pogoda może szybko zmienić te prognozy.

Rynki pszenicy i kukurydzy również znajdują się obecnie w bardzo odmiennych pozycjach. Chiny, największy importer kukurydzy na świecie, mogą zwrócić się w stronę Brazylii, która odnotowała rekordowe zbiory i sprzedaje ją po niższych cenach.

W przypadku pszenicy produkcja może być wystarczająca, ale spadek produkcji na Ukrainie może mieć znaczący wpływ. „Przedłużenie zamknięcia korytarza Morza Czarnego wpłynie na inflację cen żywności, co z kolei wpłynie na bezpieczeństwo żywnościowe” – powiedziała Olia Tayeb Cherif z Farm Foundation.

Niektóre kraje importujące, na przykład Egipt, zaczynają mieć trudności z płaceniem obecnych cen.

Pan Cherif zauważył, że Światowy Program Żywnościowy ONZ również jest narażony na ryzyko zakłóceń, ponieważ pszenicę kupuje głównie z Ukrainy, a następnie zaopatruje Afganistan, Jemen i kraje afrykańskie.

Źródło