เรื่องราวน่าสนใจเกี่ยวกับชื่อสถานที่ในจังหวัดกวางตรี

โดยเฉพาะอย่างยิ่งชื่อสถานที่และโทโพนิมีโดยทั่วไปนั้น ล้วนเป็นสาขาที่น่าสนใจ แต่ก็เต็มไปด้วยหนามและความซับซ้อน เรื่องราวของโทโพนิมีไม่เพียงแต่เป็นเรื่องราวของสาขาหนึ่งเท่านั้น แต่ยังเป็นความสัมพันธ์ของ ศาสตร์ สหวิทยาการอีกด้วย ในบทความนี้ เราจะขอกล่าวถึงชื่อสถานที่บางแห่งในจังหวัดกวางตรีโดยย่อ

ด้วยเหตุผลหลายประการ ชื่อหมู่บ้านจึงเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพการณ์ทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และภาษา... ดังนั้น หากมองย้อนกลับไปดูรายชื่อหมู่บ้านโบราณเพียงไม่กี่แห่งที่คงอยู่มาหลายศตวรรษหรือมากกว่านั้นโดยไม่ได้เปลี่ยนชื่อ ตัวเลขที่หายากนี้น่าจะนับได้ด้วยมือเดียว ยกตัวอย่างเช่น ในบรรดาหมู่บ้านเก่าแก่ 65 แห่งของ กวางจิ ซึ่งก่อตั้งขึ้นระหว่างปี ค.ศ. 1075 ถึง 1553 หมู่บ้านโกไตร (Vinh Linh) เป็นเพียงหมู่บ้านเดียวที่ยังคงสภาพเดิมและคงอยู่มาจนถึงปัจจุบัน ต่อมาคือหมู่บ้านกังเจียน (บางคนเรียกว่าเกืองเจียน) ในอำเภอกิ่วลิญ (ที่จริงแล้วคือโดลิญ เพราะคำว่า "โด" มีความหมายว่า "อิสรภาพ"... ปรากฏการณ์การเปลี่ยนชื่อหมู่บ้านที่เหลืออยู่นั้นเป็นเรื่องปกติมาก การเปลี่ยนแปลงนี้ส่วนใหญ่เกิดจากเหตุผลดังต่อไปนี้:

- เหตุผลประการหนึ่งคือข้อห้าม: นี่เป็นเหตุผลสำคัญที่สุดสำหรับการเปลี่ยนชื่อหมู่บ้านภายใต้ระบบศักดินา เพราะชื่อหมู่บ้านไม่สามารถซ้ำกับชื่อกษัตริย์ได้ หากไม่ต้องการก่ออาชญากรรมกบฏครั้งใหญ่ จะต้องเปลี่ยนหากไม่ต้องการก่ออาชญากรรมร้ายแรง ซึ่งอาจถูกลงโทษด้วยการตัดศีรษะ ยกตัวอย่างเช่น เมื่อครั้งก่อตั้งหมู่บ้านฮวาลาขึ้นครั้งแรก เดิมชื่อฮวาอัน ต่อมาเปลี่ยนเป็นบิชลาในภาษาเตรียวฟอง ส่วนหมู่บ้านเญียดวน ต่อมาเปลี่ยนเป็นเญียอัน ซึ่งปัจจุบันอยู่ในเมืองดงห่า...

- ประการที่สอง เนื่องจากภาษาถิ่นและการออกเสียงที่เปลี่ยนไป ยกตัวอย่างเช่น คำว่า "ต้าโด" เป็นชื่อดั้งเดิมที่บันทึกไว้ในบทเพลง "ฟูเบียน ตั๊บ ลุค" ของเลกวีโดน แต่เนื่องจากวิธีการเรียกของชาวบ้าน เครื่องหมายทิลดาจึงกลายเป็นเสียงหนัก ต้าโดจึงกลายเป็น "ต้าโด" และต่อมาก็กลายเป็น "เจียโด" ทำให้ผู้ที่สนใจชื่อเดิมเกิดความสับสนและกังวล...

- ประการที่สาม เกิดจากการที่ชาวบ้านเปลี่ยนแปลงตนเองโดยสมัครใจในระหว่างกระบวนการพัฒนาหมู่บ้าน ตัวอย่างเช่น หมู่บ้านเตยตรีในเมืองด่งห่าในปัจจุบัน เดิมทีคือหมู่บ้านเลียนตรี (หมายถึงสระบัว) หรือหมู่บ้านไดโด (Dai Do) ในเมืองด่งห่าในปัจจุบัน เดิมทีคือหมู่บ้านเทืองโด...

ประการที่สี่ รัฐบาลปกครองบังคับให้เปลี่ยนชื่อหมู่บ้าน เช่นกรณีหมู่บ้านตรีเลในอดีตที่ไห่หล่าง เนื่องจากชาวบ้านตอบสนองต่อการเคลื่อนไหวของเกิ่นเวือง รัฐบาลราชวงศ์ ใต้จึงบังคับให้เปลี่ยนชื่อเป็นกวีเทียน (หมายถึงการยอมจำนนต่อความดี หมายถึงการต้องเชื่อฟังรัฐบาลศักดินาและอาณานิคม) หรือชื่อหมู่บ้าน "กงกัต" ที่เมืองกิ่วลิญในอดีตเป็นชื่อที่ประชาชนตั้งให้ แต่ทางการเห็นว่าไม่มีวัฒนธรรมและไม่น่ามอง จึงสั่งให้เปลี่ยนชื่อเป็นกัตเซิน ซึ่งยังคงใช้มาจนถึงปัจจุบัน เรื่องราวที่น่าสนใจเกี่ยวกับชื่อสถานที่ในจังหวัดกวางตรี

- ปีเกิดเกิดจากการอ่านผิด เหมือนกับเรื่องราวของชื่อสถานที่ La Vang ในอดีตชาวบ้านเรียกที่นี่ว่าเนินเขา La Vang เพราะมีต้นไม้เหล่านี้ขึ้นอยู่มากมาย เมื่อชาวฝรั่งเศสเข้ามาที่นี่ พวกเขาขอชื่อและเขียนเป็นภาษาท้องถิ่นโดยไม่มีสำเนียง บันทึกไว้บนแผนที่เช่นนั้น กลายเป็น La Vang ต่อมาชาวเราเรียกชื่อนี้โดยปริยายมาเป็นเวลานาน หรือชื่อสถานที่ Khe Van ในตำบล Huong Hiep อำเภอ Dakrong บนทางหลวงหมายเลข 9 เมื่อชาวอเมริกันเข้ามา พวกเขาก็ขอชื่อเดียวกันและทำเครื่องหมายไว้บนแผนที่โดยไม่มีสำเนียงเช่นกัน ต่อมากลายเป็น Khe Van...

มีชื่อหมู่บ้านที่สลับกัน เช่น AB และ BA แต่ไม่มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสำคัญ เช่น หมู่บ้านเตืองวานและหมู่บ้านวันเตืองตั้งอยู่ในเขตเจรียวฟอง หมู่บ้านอันซวนตั้งอยู่ในเขตกัมโล และหมู่บ้านซวนอานตั้งอยู่ในเขตเจรียวฟอง นอกจากนี้ยังมีกรณีที่หมู่บ้านสองแห่งมีคำเดียวกันแต่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกัน เช่น หมู่บ้านเตินเตืองในเขตกัมโล ชาวหมู่บ้านเตืองวานเดินทางมาจากทางใต้ของชายหาดก๊วเวียดเพื่อตั้งหมู่บ้านใหม่

มีชื่อสถานที่คล้ายคลึงกันที่มีความเกี่ยวข้องกัน เช่น สถานที่ 2 แห่งชื่อ "เบ๊นงู" เช่นกัน แห่งหนึ่งอยู่ที่กิ่วลิงห์ อีกแห่งหนึ่งอยู่ที่วิญลิงห์ ซึ่งทั้งสองแห่งมีร่องรอยการเสด็จฯ มาประทับ (ครองราชย์) ของพระมหากษัตริย์ นอกจากนี้ยังมีชื่อสถานที่คล้ายคลึงกันแต่ไม่เกี่ยวข้องกันเลย เช่น ตำบลกามถวี มีหมู่บ้านตันซวนที่ประกอบด้วยชาวเรือที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานบนบก และยังมีหมู่บ้านตันซวนในตำบลกามถั่นด้วย แต่ผู้คนที่ทำอาชีพเกษตรกรรมและทำเส้นหมี่จากหมู่บ้านอานซวน ตำบลถั่นอัน (เดิมคือตำบลกามอัน) ได้มาพัฒนาเศรษฐกิจใหม่ โดยยังคงชื่อหมู่บ้านเดิมไว้

มีสิ่งหนึ่งที่เราได้พบความจริงที่อยากนำเสนอให้ผู้อ่านได้วิเคราะห์และอธิบายผ่านกระบวนการศึกษาและสำรวจชื่อสถานที่ นั่นคือ ในจังหวัดกว๋างจิและแม้แต่เว้ มีชื่อสถานที่เพียงไม่กี่แห่งที่มีองค์ประกอบทางภาษาของคำว่า "เหนือ" ซึ่งใช้บอกทิศทาง ตัวอย่างเช่น มีหมู่บ้านดงห่า หมู่บ้านไตจิ... ในดงห่า แต่ไม่มีชื่อสถานที่ใดที่มีคำว่า "เหนือ" หรือในเจรียวฟอง มีหมู่บ้านบิชลาที่มีพรมแดน 4 เส้น ได้แก่ บิชลาดง บิชลานาม บิชลาจุง บิชลาฮา ไม่มีบิชลาบั๊ก ในกัมโลมีหมู่บ้านนามหุ่ง ดงดิญ... มีเพียงหมู่บ้านเดียวที่ชื่อบั๊กบิญ แต่หมู่บ้านนี้เกิดขึ้นจากหมู่บ้านดั้งเดิมของกัมโล ซึ่งเพิ่งก่อตั้งขึ้นในภายหลังเมื่อประมาณหนึ่งศตวรรษ หากมองในภาพรวม เว้มีหมู่บ้านดงบา เตยลอค นัมเกียว... แต่ไม่มีชื่อสถานที่ใดที่มีคำว่า "เหนือ" เราเชื่อว่านี่ไม่ใช่ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นโดยบังเอิญ แต่เกิดจากเจตนาของมนุษย์ แต่เจตนาคืออะไรและเหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น เป็นเพียงการคาดเดาโดยไม่มีคำอธิบายที่น่าเชื่อถือ

ชื่อสถานที่จึงเป็นประเด็นที่ยุ่งยากแต่ก็มีมุมเล็กๆ น้อยๆ ที่น่าสนใจมากมาย

ฟาม ซวน ดุง

แหล่งที่มา