ผลพลอยได้จากการเกษตรเป็นทรัพยากรที่มีคุณค่า

ในปัจจุบัน เวียดนามมีผลิตภัณฑ์จาก การเกษตร จำนวนมหาศาล แต่การนำมาใช้เพื่อการฟื้นฟูยังต่ำอยู่ ควรพิจารณาว่านี่เป็นทรัพยากรหมุนเวียน ปัจจัยการผลิตที่สำคัญที่ขยายห่วงโซ่คุณค่าในภาคเกษตรกรรม ไม่ใช่ของเสียที่ถูกทิ้ง

ทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์ที่ถูกละเลย

ตามข้อมูลของสำนักงานสถิติทั่วไป ในปี 2563 ภาคการเกษตรมีผลผลิตผลพลอยได้รวมประมาณ 156.8 ล้านตัน โดยเป็นผลิตภัณฑ์พลอยได้หลังการเก็บเกี่ยวจากพืชผลและการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรของอุตสาหกรรมพืชผล 88.9 ล้านตัน จากการเลี้ยงปศุสัตว์และสัตว์ปีก 61.4 ล้านตัน จากภาคป่าไม้ 5.5 ล้านตัน และจากภาคประมงเกือบ 1 ล้านตัน

นายตง ซวน จิงห์ รองอธิบดีกรมปศุสัตว์ สมาชิกคณะทำงาน 970 ของ กระทรวงเกษตรและพัฒนาชนบท กล่าวว่า แม้สัดส่วนของผลิตภัณฑ์พลอยได้จากการป่าไม้ การเพาะปลูก การเลี้ยงสัตว์ และการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจะสูงมาก แต่สัดส่วนของผลิตภัณฑ์พลอยได้ที่ได้รับการรวบรวมและนำไปใช้มีเพียง 52.2% เท่านั้น ฟางแห้งและเปลือกผลไม้ถูกเผาไปมากถึงร้อยละ 45.9 มีของเสียจากอุตสาหกรรมปศุสัตว์เพียงร้อยละ 23 เท่านั้นที่นำไปใช้ผลิตปุ๋ยอินทรีย์ ส่วนที่เหลือถูกทิ้งไป

“ฟางข้าวจำนวนมากถูกเผาในทุ่งนาในบางพื้นที่ทางภาคเหนือและภาคกลาง ส่งผลให้เกิดมลพิษทางอากาศ กีดขวางการจราจร ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ และเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายสิ่งแวดล้อม” นายตง ซวน จิงห์ กล่าวเสริม

ฟางแห้งและเปลือกผลไม้ถูกเผาไปมากถึงร้อยละ 45.9 (ภาพ : ปาไมร์)

นางสาวเหงียน ถิ ทานห์ ถวี ผู้อำนวยการกรม วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อม (กระทรวงเกษตรและพัฒนาชนบท) อธิบายประเด็นนี้ว่า ในกระบวนการผลิตทางการเกษตร ประเทศของเราให้ความสำคัญแต่การเพิ่มผลผลิตของพืชผลและปศุสัตว์เท่านั้น แต่ไม่ได้ใส่ใจกับปริมาณผลพลอยได้ที่มากเกินไปจากการเกษตร ผู้คนไม่สนใจในการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ การสร้างทดแทนผลพลอยได้จากการเกษตรเพื่อเสริมสารอาหาร เพิ่มโครงสร้างของดิน และปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพ

“ยังมีโรงงานผลิตและแปรรูปขนาดเล็กอีกหลายแห่งที่ทิ้งผลพลอยได้จากการเกษตรและขยะจากปศุสัตว์ ซึ่งก่อให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อมอย่างร้ายแรง” นางสาวถุ้ย กล่าว

ร่ำรวยจากผลพลอยได้จากการเกษตร

หากนำไปใช้ได้อย่างเหมาะสม ผลิตภัณฑ์รองจากการเกษตรสามารถผลิตและแปรรูปผลิตภัณฑ์อันทรงคุณค่าได้มากมาย ผลพลอยได้จากข้าวสามารถนำไปใช้ผลิตปุ๋ยอินทรีย์ อาหารสัตว์ วัสดุเพาะเห็ด วัสดุรองพื้นชีวภาพ หัตถกรรม ฯลฯ ผลพลอยได้จากกุ้งสามารถนำไปสกัดเป็นอาหาร อาหารสัตว์ น้ำมันกุ้ง ปุ๋ย พลังงานหมุนเวียน ฯลฯ ผลพลอยได้จากปลาสวายสามารถนำไปสกัดเป็นเอนไซม์ ปุ๋ย น้ำมันปลา อาหารสัตว์ ฯลฯ

ตามข้อมูลจาก TS. ดร. Nguyen Thi Ngoc Truc จากสถาบันผลไม้ภาคใต้ ในกระบวนการผลิต เก็บเกี่ยว และแปรรูปผลไม้ในสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง ภาคตะวันออกเฉียงใต้ พบว่าเมล็ดมะม่วง เมล็ดลำไย เมล็ดลิ้นจี่ เปลือกกล้วย เปลือกทุเรียน... มีการใช้ประโยชน์มากมายที่เรายังไม่ได้ใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่ นอกจากจะนำไปใช้เป็นปุ๋ยแล้ว ผลิตภัณฑ์จากการเกษตรเหล่านี้ยังสามารถนำไปแปรรูปเป็นอาหารสัตว์หรือแม้แต่ผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพได้อีกด้วย

เปลือกผลไม้ เปลือกผัก เปลือกไข่...นำมาทำปุ๋ยอินทรีย์ (ภาพประกอบ)

นอกจากจะช่วยปรับปรุงสิ่งแวดล้อมแล้ว ผลิตภัณฑ์พลอยได้ทางการเกษตรยังช่วยให้เกษตรกรสร้างรายได้ได้อีกด้วย ในปัจจุบันตลาดการรวบรวม บรรจุ ขนส่งและแลกเปลี่ยนฟางข้าวในสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงกำลังเติบโต ในจังหวัดด่งท้าป ราคาขายฟางข้าวอยู่ที่ประมาณ 55,000 - 75,000 ดอง ต่อพื้นที่ 1,000 ตารางเมตร หรือ 400 ดองต่อกิโลกรัม ราคาฟางข้าวติดถนนระหว่างเทศบาลมัดละ 15,000 ดอง หากขนส่งไปไกลๆ ราคาขายฟางข้าวที่โรงงานเพื่อเลี้ยงสัตว์ ปลูกเห็ด ทำสวน... อยู่ที่ประมาณมัดละ 25,000 บาท ดังนั้น ชาวนา นอกจากจะเกี่ยวข้าวได้แล้ว ยังสามารถสร้างรายได้ฟางข้าวได้เฉลี่ยหลังการเก็บเกี่ยวถึง 550,000 ดองต่อเฮกตาร์

อีกตัวอย่างหนึ่ง หากนำเทคโนโลยีขั้นสูงมาใช้ประโยชน์เต็มที่จากผลิตภัณฑ์แปรรูปอาหารทะเลของประเทศเราจะสามารถสร้างรายได้ถึง 4,000-5,000 ล้านเหรียญสหรัฐ แต่ประเทศเราใช้เพียงปลาป่น คอลลาเจน เจลาติน...มูลค่าประมาณ 275 ล้านเหรียญสหรัฐ

เพื่อแก้ไขปัญหานี้ กระทรวงเกษตรและพัฒนาชนบทได้ทำการศึกษา ปรับปรุง และจำลองรูปแบบเกษตรหมุนเวียน เพื่อเป็นพื้นฐานสำหรับการนำผลพลอยได้จากการเกษตรไปใช้ในอนาคต

มาย อันห์