ผลพลอยได้จากการเกษตรเป็นทรัพยากรที่มีคุณค่า

ปัจจุบัน เวียดนามมีผลผลิตทาง การเกษตร จำนวนมาก แต่การนำผลผลิตเหล่านี้ไปรีไซเคิลยังอยู่ในระดับต่ำ ควรพิจารณาว่าเป็นทรัพยากรหมุนเวียน เป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยขยายห่วงโซ่คุณค่าในภาคเกษตรกรรม ไม่ใช่เป็นของเสีย

ทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์ที่ถูกละเลย

จากข้อมูลของสำนักงานสถิติแห่งชาติในปี พ.ศ. 2563 ภาคการเกษตรมีผลผลิตพลอยได้รวมประมาณ 156.8 ล้านตัน โดยเป็นผลผลิตพลอยได้หลังการเก็บเกี่ยวจากพืชผลและการแปรรูปทางการเกษตรของภาคพืชผล 88.9 ล้านตัน จากภาคปศุสัตว์และสัตว์ปีก 61.4 ล้านตัน จากภาคป่าไม้ 5.5 ล้านตัน และจากภาคประมงเกือบ 1 ล้านตัน

นายตง ซวน จิ่ง รองอธิบดีกรมปศุสัตว์ สมาชิกคณะทำงาน 970 กระทรวงเกษตรและพัฒนาชนบท กล่าวว่า แม้ว่าสัดส่วนของผลพลอยได้จากการทำป่าไม้ การเพาะปลูก การเลี้ยงสัตว์ และการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจะมีจำนวนมาก แต่สัดส่วนของผลพลอยได้ที่เก็บรวบรวมและนำไปใช้มีเพียง 52.2% เท่านั้น ฟางแห้งและเปลือกผลไม้ถูกเผามากถึง 45.9% ของเสียจากอุตสาหกรรมปศุสัตว์เพียง 23% เท่านั้นที่นำไปใช้ผลิตปุ๋ยอินทรีย์ ส่วนที่เหลือถูกทิ้งเป็นของเสีย

“มีการเผาฟางจำนวนมากในทุ่งนาในบางพื้นที่ทางภาคเหนือและภาคกลาง ทำให้เกิดมลพิษทางอากาศ กีดขวางการจราจร ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ และเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายสิ่งแวดล้อม” นายตง ซวน จิญ กล่าวเสริม

ฟางแห้งและเปลือกผลไม้ถูกเผาไปมากถึง 45.9% (ภาพ: ปาแมร์)

คุณเหงียน ถิ ถั่น ถวี อธิบดีกรม วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อม (กระทรวงเกษตรและพัฒนาชนบท) อธิบายประเด็นนี้ว่า ในกระบวนการผลิตทางการเกษตร ประเทศของเรามุ่งเน้นแต่การเพิ่มผลผลิตพืชผลและปศุสัตว์ แต่กลับไม่ใส่ใจกับผลผลิตพลอยได้ทางการเกษตรส่วนเกิน ประชาชนไม่ได้ใส่ใจกับการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ การฟื้นฟูผลผลิตพลอยได้ทางการเกษตรเพื่อเสริมธาตุอาหาร ปรับปรุงโครงสร้างของดิน และปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพ

“ยังมีโรงงานผลิตและแปรรูปขนาดเล็กอีกจำนวนมากที่ทิ้งผลพลอยได้จากการเกษตรและขยะจากปศุสัตว์ ซึ่งก่อให้เกิดมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อมอย่างร้ายแรง” นางสาวถุ้ยกล่าว

ร่ำรวยจากผลพลอยได้จากการเกษตร

หากนำไปใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสม ผลพลอยได้จากการเกษตรสามารถผลิตและแปรรูปผลิตภัณฑ์อันทรงคุณค่าได้มากมาย ผลพลอยได้จากข้าวสามารถผลิตปุ๋ยชีวภาพ อาหารสัตว์ วัสดุเพาะเห็ด วัสดุรองนอนชีวภาพ งานฝีมือ ฯลฯ ผลพลอยได้จากกุ้งสามารถนำไปสกัดเป็นอาหาร อาหารสัตว์ น้ำมันกุ้ง ปุ๋ย พลังงานหมุนเวียน ฯลฯ ผลพลอยได้จากปลาสวายสามารถนำไปสกัดเป็นเอนไซม์ ปุ๋ย น้ำมันปลา อาหารสัตว์ ฯลฯ

ดร.เหงียน ถิ หง็อก ตรุค จากสถาบันผลไม้ภาคใต้ ระบุว่า ในกระบวนการผลิต เก็บเกี่ยว และแปรรูปผลไม้ในสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง ภาคตะวันออกเฉียงใต้ ปริมาณเมล็ดมะม่วง เมล็ดลำไย เมล็ดลิ้นจี่ เปลือกกล้วย เปลือกทุเรียน... มีประโยชน์มากมายที่เรายังไม่ได้ใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่ นอกจากจะนำไปใช้เป็นปุ๋ยแล้ว ผลพลอยได้จากการเกษตรเหล่านี้ยังสามารถนำไปแปรรูปเป็นอาหารสัตว์ หรือแม้แต่อาหารเพื่อสุขภาพได้อีกด้วย

เปลือกผลไม้ เปลือกผัก เปลือกไข่...นำมาทำปุ๋ยอินทรีย์ (ภาพประกอบ)

นอกจากจะช่วยเพิ่มคุณค่าให้กับสิ่งแวดล้อมแล้ว ผลพลอยได้จากการเกษตรยังช่วยให้เกษตรกรสามารถเลี้ยงชีพได้อีกด้วย ปัจจุบัน ตลาดการเก็บ บรรจุภัณฑ์ ขนส่ง และซื้อขายฟางข้าวในสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงกำลังเติบโตอย่างต่อเนื่อง ในจังหวัดด่งท้าป ราคาขายฟางข้าวอยู่ที่ประมาณ 55,000 - 75,000 ดอง ต่อพื้นที่นา 1,000 ตารางเมตร หรือ 400 ดอง/กิโลกรัม ราคาฟางข้าวใกล้ถนนระหว่างเทศบาลอยู่ที่ 15,000 ดอง/มัด หากขนส่งไปไกล ราคาฟางข้าวที่โรงงานที่ใช้เลี้ยงสัตว์ ปลูกเห็ด ทำสวน และอื่นๆ จะอยู่ที่ประมาณ 25,000 ดอง/มัด ดังนั้น นอกจากการเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว เกษตรกรยังสามารถสร้างรายได้เฉลี่ย 550,000 ดอง/เฮกตาร์หลังการเก็บเกี่ยว

อีกตัวอย่างหนึ่ง หากประเทศเรานำผลพลอยได้จากการแปรรูปอาหารทะเลมาใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่ด้วยเทคนิคขั้นสูง อาจสร้างรายได้ถึง 4-5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ แต่ประเทศเรากลับนำผลพลอยได้เหล่านี้ไปผลิตปลาป่น คอลลาเจน เจลาติน ฯลฯ มูลค่าเพียง 275 ล้านดอลลาร์สหรัฐเท่านั้น

เพื่อแก้ไขปัญหานี้ กระทรวงเกษตรและพัฒนาชนบทได้สร้าง ปรับปรุง และจำลองรูปแบบเกษตรหมุนเวียน เพื่อเป็นพื้นฐานสำหรับการบริโภคผลพลอยได้จากการเกษตรในอนาคต

ไม อันห์