Combinaison delta et montagne - Opportunités et défis pour l'industrie agricole

Le 1er juillet 2025, la province de Phu Tho a été officiellement créée grâce à la fusion de trois régions typiques : le delta, le centre du pays et les montagnes. Cette combinaison a non seulement une importance pour les frontières administratives, mais ouvre également un paysage socio-économique riche et diversifié, l'agriculture étant le premier secteur à bénéficier à la fois des opportunités et des défis.

Giữa sự giao thoa của đồi núi và đồng ruộng, Phú Thọ đứng trước một bài toán lớn, làm thế nào để khai thác tối đa lợi thế tự nhiên, phát triển nông nghiệp toàn diện và bền vững, đồng thời thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng.

Địa hình Phú Thọ hiện nay có thể coi là một “miền Bắc thu nhỏ” với sự đan xen của đồng bằng thấp, trung du gợn sóng và miền núi cao. Chính điều đó tạo nên sự phong phú về khí hậu, thổ nhưỡng và hệ sinh thái, giúp địa phương có tiềm năng phát triển đa dạng cây trồng, vật nuôi.

Vùng đồng bằng thuận lợi cho cơ giới hóa, canh tác lúa, rau màu, thủy sản nước ngọt; vùng trung du và miền núi lại phù hợp cho cây chè, cây ăn quả, cây dược liệu, rừng sản xuất. Mỗi vùng có một thế mạnh khác nhau, nhưng cũng kéo theo những khó khăn riêng về hạ tầng, logistics, trình độ sản xuất và khả năng liên kết thị trường.

Khu vực đồng bằng Vĩnh Phúc cũ có lợi thế phát triển nông nghiệp hữu cơ cho giá trị kinh tế cao

Trong bức tranh chung ấy, ngành Nông nghiệp Phú Thọ đang dần khẳng định vị thế khi bước vào thời kỳ mới. Chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh đạt tốc độ tăng trưởng nông, lâm, thủy sản khoảng 3,26% so với cùng kỳ. Diện tích gieo trồng cây hằng năm đạt hơn 264.000ha, sản lượng lương thực có hạt hơn 676.000 tấn.

Cùng với đó, chăn nuôi và thủy sản ghi nhận tín hiệu tích cực khi sản lượng thịt hơi đạt khoảng 324.000 tấn, tăng 1,7%, sản lượng thủy sản đạt gần 56.000 tấn, tăng 5,9%. Những con số ấy tuy chưa thật nổi bật, nhưng phản ánh nỗ lực đáng kể của ngành Nông nghiệp tỉnh nhà trong việc duy trì đà tăng trưởng ổn định ngay từ năm đầu sau sáp nhập.

Điểm sáng của nông nghiệp Phú Thọ hiện nay chính là sự chuyển dịch cơ cấu sản xuất theo hướng khai thác lợi thế vùng và ứng dụng công nghệ cao. Vùng đồng bằng tập trung vào sản xuất lúa gạo, rau màu, chăn nuôi gia súc, gia cầm; vùng trung du, miền núi phát triển các vùng chè, bưởi, chuối, dược liệu, kết hợp nông – lâm – du lịch sinh thái.

Đến nay, toàn tỉnh đã hình thành hơn 70 vùng chè với tổng diện tích 5.800ha, 166 vùng bưởi gần 2.600ha và 33 vùng chuối hơn 1.000ha, gắn với chuyển đổi số và truy xuất nguồn gốc. Đây là hướng đi cho thấy sự chủ động của địa phương trong việc liên kết chuỗi giá trị và nâng cao giá trị hàng hóa nông sản.

Chè là loại cây trồng chủ lực làm nên thương hiệu mạnh của khu vực Phú Thọ cũ

Một lợi thế khác của mô hình đồng bằng – miền núi nằm ở sự bổ trợ tự nhiên giữa các vùng. Vùng đồng bằng có thể trở thành trung tâm chế biến, bảo quản và tiêu thụ, trong khi vùng núi cung cấp nguyên liệu đặc sản chất lượng cao. Sự kết nối này nếu được tổ chức hiệu quả sẽ giúp hình thành các chuỗi giá trị nông sản khép kín ngay trong nội tỉnh, giảm chi phí trung gian, đồng thời tạo điều kiện để người dân miền núi tiếp cận thị trường lớn hơn.

Không chỉ vậy, việc kết hợp giữa sản xuất nông nghiệp và du lịch sinh thái, trải nghiệm nông thôn đang mở ra hướng phát triển mới cho các khu vực miền núi như Đà Bắc, Tân Lạc, Tân Sơn hay Yên Lập..., nơi khí hậu mát mẻ, cảnh quan nguyên sơ, văn hóa bản địa phong phú.

Tuy nhiên, cũng chính sự đa dạng địa hình khiến nông nghiệp Phú Thọ phải đối diện với không ít trở ngại. Ở vùng núi, sản xuất còn manh mún, phân tán; cơ giới hóa gặp khó do địa hình dốc; chi phí đầu tư hạ tầng, thủy lợi, giao thông, kho lạnh thường cao gấp nhiều lần so với đồng bằng.

Cùng với đó, chênh lệch về trình độ kỹ thuật, khả năng tiếp cận vốn và công nghệ giữa các vùng vẫn là vấn đề lớn. Nhiều hộ dân miền núi vẫn canh tác theo phương thức truyền thống, chưa mạnh dạn áp dụng mô hình sản xuất mới hay tham gia hợp tác xã, chuỗi liên kết. Khi thiên tai, biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, các rủi ro sạt lở, xói mòn, mất mùa lại càng làm gia tăng khó khăn cho sản xuất vùng cao.

Một thách thức khác là liên kết vùng chưa thực sự chặt chẽ. Hàng hóa nông sản từ miền núi thường khó bảo quản, chi phí vận chuyển lớn, dễ hư hỏng nếu không có hệ thống kho lạnh và logistic phù hợp. Thiếu các điểm trung chuyển, khu sơ chế gần vùng nguyên liệu khiến nông sản đặc sản khó cạnh tranh về giá và chất lượng.

Trong khi đó, việc quy hoạch sử dụng đất nông, lâm nghiệp chưa thật sự thống nhất, đôi nơi vẫn xảy ra tình trạng khai thác rừng hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng đất chưa hợp lý, ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Từ thực tiễn đó, ngành Nông nghiệp Phú Thọ đang đặt ra yêu cầu phải quy hoạch lại không gian sản xuất theo hướng phân vùng rõ ràng, phát huy thế mạnh của từng vùng địa hình. Những khu vực thuận lợi cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, cơ giới hóa đồng bộ, phát triển vùng chuyên canh tập trung, gắn sản xuất với chế biến.

Tại nhiều vùng cao ở khu vực Hòa Bình cũ, thiên nhiên ưu đãi thế mạnh phát triển nông nghiệp sạch gắn với phát triển du lịch hoang sơ

Các khu vực miền núi cần được ưu tiên đầu tư hạ tầng, thủy lợi, giao thông nội vùng, hệ thống kho bảo quản và trung chuyển hàng hóa. Cùng với đó, chính quyền địa phương cần có chính sách tín dụng ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo nghề và khuyến khích thanh niên, lao động có trình độ về vùng khó để phát triển sản xuất.

Chuyển đổi số tiếp tục được xem là “chìa khóa” giúp kết nối sản phẩm nông nghiệp của cả đồng bằng và miền núi. Việc triển khai các phần mềm quản lý sản xuất, mã QR truy xuất nguồn gốc, đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử đã giúp nông sản Phú Thọ dần khẳng định thương hiệu, mở rộng thị trường. Khi người dân có thể trực tiếp bán hàng, tiếp cận người tiêu dùng và tham gia chuỗi giá trị minh bạch, thu nhập sẽ tăng, động lực sản xuất sẽ mạnh hơn.

Song song đó, bảo vệ môi trường, phát triển nông nghiệp sinh thái và thích ứng biến đổi khí hậu phải được coi là trụ cột trong giai đoạn tới. Việc trồng rừng kết hợp cây nông nghiệp, giữ độ che phủ đất, phòng chống xói mòn, sạt lở không chỉ bảo vệ tài nguyên mà còn tạo hệ sinh thái cân bằng, giúp nông nghiệp miền núi phát triển bền vững hơn. Những mô hình nông lâm kết hợp, sản xuất hữu cơ, tuần hoàn đang dần xuất hiện ở một số địa phương, bước đầu cho thấy hiệu quả tích cực.

Có thể nói, việc đồng bằng kết hợp miền núi trong cùng một chỉnh thể địa lý – kinh tế là cơ hội quý để Phú Thọ khai mở tiềm năng nông nghiệp đa dạng, hướng đến phát triển xanh, bền vững và hội nhập.

Tuy nhiên, để biến lợi thế thành sức mạnh, địa phương cần những bước đi bài bản, đồng bộ, trong đó quy hoạch không gian sản xuất, đầu tư hạ tầng, chuyển đổi số, phát triển nguồn nhân lực và bảo vệ môi trường là những yếu tố then chốt. Khi nông nghiệp vùng thấp nâng đỡ vùng cao, còn nông nghiệp vùng núi tạo bản sắc và giá trị riêng, đó cũng là lúc nền nông nghiệp Phú Thọ thật sự bước vào thời kỳ hội tụ, phát triển và bứt phá.

Quang Nam

Nguồn: https://baophutho.vn/dong-bang-ket-hop-mien-nui-co-hoi-va-thu-thach-cua-nganh-nong-nghiep-240910.htm