ເມືອງເໝືອງດັງຂຶ້ນດ້ວຍສຽງຂຸ່ຍ

(NB&CL) ຂຸ່ຍໂອ້ຍ - ຈາກເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງທີ່ລຽບງ່າຍຂອງຊາວເຜົ່າ ມົ້ງ, ໄດ້ພັດທະນາຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງເພື່ອຕິດຕາມ ດົນຕີ ທັນສະໄໝ, ປະກອບສ່ວນເພີ່ມພູນຄູນສ້າງ ແລະ ຫຼາກຫຼາຍດົນຕີພື້ນເມືອງຫວຽດນາມ. ໃນສະຖານທີ່ພື້ນເມືອງ, ສຽງຂຸ່ຍ Oi ຍັງຄົງດັງກ້ອງຢູ່ບ່ອນໃດບ່ອນໜຶ່ງຄືກັບໃຈຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ...

ຫົວໃຈຂອງຂ້ອຍໂທຫາເຈົ້າ

ໃນລະບົບເຄື່ອງດົນຕີ Muong ດ້ວຍກອງ, ຄ້ອງ, ດວງ, ກົກອັກຄະວົງຄະນາ… ຂຸ່ຍໂອ໋ມີຕຳແໜ່ງທີ່ສຳຄັນກວ່າ. ຖ້າສຽງຄ້ອງແມ່ນຈິດວິນຍານຂອງເຄື່ອງດົນຕີ, ເຄື່ອງເປົ່າຂຸ່ຍແມ່ນຖືວ່າເປັນເຄື່ອງມືແຮງລົມ. ຕາມທ່ານ ບຸ່ຍແທງບິ່ງ, ຜູ້ອຳນວຍການຫໍພິພິທະພັນວັດທະນະທຳເມືອງຮ່ວາບິ່ງ (ນະຄອນຮ່ວາບິ່ງ, ແຂວງຮ່ວາບິ່ງ), ໃນພາສາມູ້ງແລ້ວ, ຂຸ່ຍໂອຍໄດ້ຖືກເອີ້ນວ່າ “ອ່ຽນອອຍ” ຫຼື “ເຂົ້າໂອຍ”.

ຊື່ນີ້ອາດຈະມາຈາກຂຸ່ຍທີ່ຫຼິ້ນຄຳວ່າ “ອອຍ” (ໝູ່) ຫຼາຍຄື: ອອຍອີ (ໝູ່), ອອຍໄຮ (ໝູ່), ອອຍຮາ (ໝູ່), ໂອອີ (ໝູ່)… “ອົ່ງອີ” ໝາຍເຖິງທໍ່ເອີ້ນໝູ່, ເອີ້ນຄົນຮັກ ແລະປ່ຽງ “ອອຍ” ຍັງຖືວ່າເປັນຂຸ່ຍແຫ່ງຄວາມຮັກ. ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງຖືຂຸ່ຍ “ໂອ” ເປັນວັດຖຸທີ່ໃກ້ຊິດ ແລະ ມີຄ່າ, ພິສູດໃຫ້ເຫັນວ່າ, ເຂົາເຈົ້າເອົາຂຸ່ຍຢູ່ບ່ອນສູງຢູ່ສະເໝີ, ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ: ແຂວນໃສ່ຝາເຮືອນ, ຫລັງຄາ - ບ່ອນທີ່ສາມາດລຸກຂຶ້ນມາໄດ້, ຫຼືສາມາດແຂວນຂຸ່ຍໄວ້ເທິງຫົວ, ໃນບ່ອນນອນ.

ບ່ວງທອງ, ໂອດາວ, ຮູບ 1 — ສະຖານທີ່ວາງສະແດງເຄື່ອງດົນຕີ Muong ຢູ່ຫໍພິພິທະພັນມໍລະດົກວັດທະນະທໍາ Muong.

“ຊາວເຜົ່າມົ້ງວາງຂຸ່ຍໄວ້ໃກ້ຕຽງນອນເພື່ອສະດວກໃນການເອົາອອກມາເປົ່າເມື່ອໃດທີ່ເຂົາເຈົ້າຄິດເຖິງຄົນຮັກ ຫຼືໃນທັນໃດນັ້ນ ຄວາມຊົງຈຳໃນໄວໜຸ່ມຂອງເຂົາເຈົ້າກັບຄືນມາ… ລັກສະນະພິເສດຂອງຂຸ່ຍແມ່ນການເປົ່າຂຸ່ຍເປັນແນວຕັ້ງ, ສຽງຂຸ່ຍແມ່ນແຕກຕ່າງກັບຂຸ່ຍແນວນອນ. ສະນັ້ນ, ຂຸ່ຍແມ່ນເໝາະສົມກັບອາລົມຈິດທີ່ສະໜິດສະໜົມ ແລະ ຄວາມໝັ້ນໃຈຂອງຜູ້ຫຼິ້ນ, ໃນຄ່ຳຄືນທີ່ມີແສງເດືອນທີ່ງຽບສະຫງົບ,” ທ່ານ ບິ່ງມິງ ກ່າວວ່າ.

ອາດຍ້ອນການເລົ່າເລື່ອງແລະສຽງດົນຕີຂອງມັນ, ປຸຍ Oi ມັກຖືກຊາວເຜົ່າມົ້ງໃຊ້ໃນງານແຕ່ງງານ, ງານບຸນ ຫຼືໃນງານບຸນ. ເຄື່ອງເປົ່າຂຸ່ຍສາມາດຫຼິ້ນເພງດ່ຽວ ຫຼືເປັນເຄື່ອງປະກອບການຮ້ອງເພງເປັນກຸ່ມ, ຫຼືເປັນວິທີສະແດງຄວາມຮູ້ສຶກໃນຄືນທີ່ມີແສງເດືອນ. ສຽງຂຸ່ຍເປັນຄືກັບລົມກະຊິບ, ບາງເທື່ອຕ່ຳ, ບາງເທື່ອສູງ; ບາງຄັ້ງກະຊິບເພື່ອສະແດງຄວາມຮູ້ສຶກກັບຄົນຮັກ, ບາງຄັ້ງກໍສະບາຍໃຈ ແລະ ພັກຜ່ອນລໍຖ້າລະດູການທີ່ຈະມາຮອດ. ທ່ານບິ່ງໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ໃນຍາມລະດູໃບໄມ້ປົ່ງ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງມັກເຕົ້າໂຮມກັນຢູ່ເຮືອນເສົາເພື່ອຈົ່ມໄຫເຫຼົ້າ, ຟັງຂຸ່ຍ Oi ຫຼືຫຼິ້ນຊຸດດົນຕີໂກເກອອງເຂົ້າ. ຂຶ້ນກັບຄົນຫຼິ້ນໄວ ຫຼື ຊ້າ, ຂຶ້ນກັບອາລົມ, ດີໃຈ ຫຼື ໂສກເສົ້າ, ສຽງຂຸ່ຍສາມາດອ່ອນໂຍນ ແລະ ເລິກຊຶ້ງ, ບາງຄັ້ງກໍມ່ວນ ແລະ ເບີກບານ...

ບ່ວງທອງ, ໂອດາວ, ຮູບ 2 — ທ່ານບຸ່ຍແທງບິ່ງໄດ້ສະແດງການຟ້ອນ Sao Oi.

ເອົາຊະນະ Symphony Orchestra

ໃນຖານະເປັນອະດີດສາສະດາຢູ່ວິທະຍາໄລວັດທະນະທໍາແລະສິລະປະພາກເຫນືອຕາເວັນຕົກ, ທ່ານດຣ Bui Van Ho ໄດ້ໃຊ້ເວລາຫຼາຍປີເພື່ອຄົ້ນຄ້ວາ Oi flute. ຕາມທ່ານແລ້ວ, ຂຸ່ຍໂອຍແມ່ນເຄື່ອງດົນຕີບູຮານຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ໄດ້ສືບທອດກັນມາແຕ່ລຸ້ນສູ່ລຸ້ນ. ກ່ອນປີ 1975, ຜູ້ໃຊ້ຂຸ່ຍມັກແມ່ນຊ່າງຝີມືຜູ້ເຖົ້າຂອງໝູ່ບ້ານເມືອງ. ສິ່ງທີ່ພິເສດແມ່ນ, ໃນວິທີການຫຼິ້ນຂຸ່ຍໃນສະໄໝບູຮານ, ນັກສິລະປິນບໍ່ໄດ້ເປົ່າຂຸ່ຍໃຫ້ມີສຽງແທ້ ແຕ່ໄດ້ໃຊ້ລະບົບການເປົ່າແກ. ວິທີການໃຊ້ປຸຍ Oi ໃນເວລານັ້ນແມ່ນງ່າຍດາຍ, rustic, ຍັງບໍ່ທັນມີການປະຕິບັດຫຼືການສະແດງອອກເຕັກນິກການ. ຂັບຮ້ອງຕາມລຳພັງໃຈ ຫຼື ເປົ່າຂຸ່ຍເພງພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າ ມົ້ງ ເຊັ່ນ: ຂັບຮ້ອງ, ຂັບຮ້ອງ, ຂັບຮ້ອງ, ຂັບຮ້ອງ, ຂັບຮ້ອງ, ຂັບຮ້ອງ, ຂັບລຳ ແລະ ອື່ນໆ, ຕໍ່ມາ, ຊ່າງຫັດຖະກຳ ກວ໋າ ເທາະ ໄດ້ຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ປັບປຸງ ຂຸ່ຍ ໂອ້ຍ ເພື່ອໃຫ້ສາມາດຕອບສະໜອງໄດ້ຕາມຄວາມຕ້ອງການຂອງລະບົບເຄື່ອງດົນຕີສະໄໝໃໝ່.

ທ່ານໝໍ ບຸ່ຍວັນໂຮ່ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຂຸ່ຍໂອຍບູຮານຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງມີ 4 ຮູຕົ້ນຕໍສຳລັບກົດ, ກົງກັບ 5 ສຽງຕົ້ນຕໍຄື: “ໂຮ”, “ຊູ”, “ຮ້ອງ”, “ຊີ”, “ກົງ”. ຫຼັງຈາກການທົດລອງນັບສິບປີ, ປຸຍ Oi ໄດ້ຖືກເຈາະເປັນ 7 ຮູໂດຍຊ່າງຫັດຖະກຳ Quach The Chuc, ເຊິ່ງໃນນັ້ນບັນທຶກຂອງຂຸ່ຍ Oi ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ທັນສະໄໝ. ສຽງຂອງຂຸ່ຍທີ່ໄດ້ຮັບການປັບປຸງແມ່ນກົງກັນກັບສຽງບັນທຶກ do, re, mi, fa, son, la, si, ຄ້າຍກັບສຽງຂອງຂຸ່ຍໄມ້ໄຜ່ 6 ຮູຕາມລວງນອນ. ສິ່ງທີ່ພິເສດແມ່ນ, ເຖິງວ່າບັນທຶກໄດ້ຮັບການ “ເສີມຂະຫຍາຍ,” ແຕ່ສຽງຂຸ່ຍຂອງ Oi ຍັງຄົງຮັກສາບັນດາສຽງພິເສດຂອງຕົນ, ອ່ອນນ້ອມ, ອ່ອນໂຍນ.

ບ່ວງທອງ, ໂອດາວ, ຮູບ 3 — Artisan Quach The Chuc (ຊ້າຍ) ແລະ ດຣ. ພາບ: ດຣ ບຸ່ຍວັນໂຮ

ຕາມນັກສິລະປິນ Quach The Chuc ແລ້ວ, ຊາວເມືອງ Muong ທີ່ຢາກເຮັດຂຸ່ຍໃຫ້ດີຕ້ອງມີຄວາມພິເສດ ແລະ ລະອຽດດີຈາກຂັ້ນຕອນເລືອກເຟັ້ນໄມ້ໄຜ່. ກ່ອນອື່ນໝົດ, ຕົ້ນໄຜ່ທີ່ເລືອກເອົາຕ້ອງເປັນໄມ້ໄຜ່ “ເກັງ” (ໄມ້ໄຜ່ຊາຍ, ໄມ້ໄຜ່ນ້ອຍ) ທີ່ໃຫຍ່ຢູ່ດ້ານຕາເວັນອອກຂອງພຸ່ມໄມ້ໄຜ່ ແລະ ເທິງຂອງມັນຕ້ອງຫັນໜ້າໄປທາງທິດຕາເວັນອອກ. ຕົ້ນໄຜ່ຕ້ອງແກ່, ເປືອກນອກປ່ຽນເປັນສີເຫຼືອງ, ຖ້າເປັນສີເຫຼືອງທອງກໍຍິ່ງດີ. ລຳຕົ້ນໄຜ່ມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງປະມານ 1.5 ຊມ, ຄວາມຍາວຂອງປ່ຽງໄມ້ໄຜ່ແມ່ນ 68 ຫາ 70 ຊຕມ ແລະ ໂດຍສະເພາະ, ຕົ້ນໄຜ່ຕ້ອງບໍ່ມີປາຍແຫຼມ ເພາະຂຸ່ຍທີ່ເຮັດຈາກໄມ້ໄຜ່ອ່ອນ, ໄມ້ໄຜ່ທີ່ມີການຕັດປາຍຈະບໍ່ມີສຽງດີ. ທໍ່ໄມ້ໄຜ່ຖືກນໍາກັບຄືນໄປຕາກໃຫ້ແຫ້ງ, ຫຼັງຈາກນັ້ນຊ່າງຝີມືເຈາະຮູດ້ວຍເຫລໍກຮ້ອນສີແດງ. ໄລຍະຫ່າງລະຫວ່າງຂຸມແມ່ນວັດແທກເທົ່າກັບ "circumference" ຂອງຮ່າງກາຍທໍ່.

“ດ້ວຍນ້ຳໃຈ ແລະ ພອນສະຫວັນທາງດ້ານດົນຕີແບບທຳມະຊາດ, ທ່ານ ກວັກ ເທ໋ຈູກ ໄດ້ນຳປ່ຽງ Oi ຂອງຊາວເຜົ່າ ມົ້ງ ກ້າວຂຶ້ນສູ່ລະດັບໃໝ່, ຍ້ອນຄວາມມານະພະຍາຍາມຂອງຕົນ, ຂຸ່ຍໂອ້ຍ ໄດ້ບັນຈຸເຂົ້າໃນຫຼັກສູດທາງການຂອງວິທະຍາໄລວັດທະນະທຳ ແລະ ສິລະປະຕາເວັນຕົກສຽງເໜືອ, ເຊິ່ງເພິ່ນເປັນຄູສອນ,” ດຣ.

ຄຽງຄູ່ກັບການຝຶກຝົນຫຼໍ່ຫຼອມຢ່າງເໝາະສົມ, ສຽງຂຸ່ຍຈາກບ່ອນສະແດງຢູ່ໃນຫໍສະໝຸດພື້ນເມືອງໄດ້ຕິດຕາມຊ່າງຫັດຖະກຳ Quach The Chuc ໄປສະແດງຢູ່ຫລາຍເວທີງານບຸນ. ໄດ້ຮັບຫຼຽນເງິນ 3 ເທື່ອໃນງານດົນຕີ ແລະ ຟ້ອນແຫ່ງຊາດ ດ້ວຍບັນດາຜົນງານຄື: “ໂນໂອບ້ານເອິມ”, “ຕຳນິງເບັນກູວໂງ”...

ຈາກຄວາມສຳເລັດນັ້ນ, ນັກສິລະປະກອນ Quach The Chuc ໄດ້ນຳເອົາບົດເພງ sao oi ເຂົ້າໃນໂຄງປະກອບຂອງວົງດົນຕີປະເພນີ ແລ້ວເຂົ້າໃນວົງດົນຕີ symphony orchestra. ປະຈຸບັນ, ປຸຍ sao oi ບໍ່ພຽງແຕ່ຖືກນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນການປະດິດແຕ່ງ, ເປົ່າແຄນ ຫຼື ປະກອບບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າ ມົ້ງເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງຖືກນຳມາສູ່ສະຖານທີ່ສະແດງໃຫຍ່ກວ່າອີກ. ເຄື່ອງດົນຕີ sao oi ໄດ້ຮັບການຕີດ່ຽວໂດຍນັກສິລະປະກອນ Quach The Chuc ໃນລາຍການ “ບົງນຸ້ຍແກ້ງຕານ” ຂອງນັກດົນຕີ ຕົງຮວ່າງລອງ. ແລະ ນັກດົນຕີ ເຈີ່ນງອກຢຸງ ຍັງມີບົດຂຽນສະເພາະກ່ຽວກັບຂຸ່ຍໄມ້ໄຜ່ ແລະ ກອງດົນຕີ sao oi ດ້ວຍວົງດົນຕີ symphony.

“ປະຈຸບັນ, ຂຸ່ຍໄດ້ປະກອບສ່ວນເພີ່ມທະວີ ແລະ ຜັນຂະຫຍາຍບັນດາເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງຂອງຫວຽດນາມ, ສຽງຂຸ່ຍໄດ້ປະສົມກັບເຄື່ອງດົນຕີ symphonic; ດົນຕີທີ່ທັນສະໄໝປະສົມກັບດົນຕີພື້ນເມືອງ Muong, ສຽງເຫຼົ່ານັ້ນດັງຂຶ້ນເປັນເອກະລັກສະເພາະ ແລະ ມີອາລົມຈິດ, ຈາກເຄື່ອງດົນຕີສະໝັກຫຼິ້ນ, ໃນປະຈຸບັນ, ຂຸ່ຍສົມຄວນໄດ້ຮັບການຈັດອັນດັບໃນບັນດາເຄື່ອງດົນຕີອາຊີບ.” .

ຕາມທ່ານ ບຸ່ຍແທງບິ່ງ ແລ້ວ, ປະຈຸບັນ, ຈຳນວນນັກສິລະປະກອນທີ່ຍັງຮັກສາ “ຄວາມລັບ” ຂອງການເຮັດຂຸ່ຍມີບໍ່ຫຼາຍ, ລຸ້ນໜຸ່ມຂອງເຜົ່າ ມ໋າຍ ຍັງມີຄວາມບັນເທີງອື່ນອີກຫຼາຍຢ່າງ, ສະນັ້ນ ຈຳນວນຊາວໜຸ່ມທີ່ສອນວິທີເຮັດຂຸ່ຍ ແລະ ເປົ່າຂຸ່ຍ ກໍ່ຍັງບໍ່ຄ່ອຍດີຄືແຕ່ກ່ອນ. ແຕ່ສຽງຂຸ່ຍແລະສິລະປະການຟ້ອນຂຸ່ຍຍັງຄົງເປັນຄືແຫຼ່ງຄວາມງຽບສະຫງົບທີ່ໄຫຼເຂົ້າສູ່ຊີວິດແລະຈິດວິນຍານຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ດັ່ງນັ້ນໃນຄືນລະດູໃບໄມ້ປົ່ງ, ສຽງຂຸ່ຍຢູ່ບ່ອນໃດໜຶ່ງກໍດັງຂຶ້ນ, ເອົາຄວາມໝັ້ນໃຈຫຼາຍຢ່າງໄປດ້ວຍຄວາມໝັ້ນໃຈຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງ...

T.Toan

ທີ່ມາ: https://www.congluan.vn/xu-muong-vang-tieng-sao-oi-post331500.html