Nâng cao năng lực số cho đồng bào dân tộc thiểu số

Một trong những ưu tiên chiến lược của tỉnh trong triển khai Nghị quyết số 57- NQ/TW (ngày 22/12/2024) của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là thu hẹp khoảng cách số giữa khu vực đô thị và vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), miền núi, hải đảo.

Công nhân Đội Quản lý điện lực khu vực Hải Hà hướng dẫn người dân xã Đường Hoa thanh toán tiền điện trực tuyến.

Quảng Ninh hiện có 1.429.841 người với 43 thành phần dân tộc (42 thành phần DTTS). Trong đó, dân số vùng đồng bào DTTS là 162.531 người, chiếm 11,37% dân số toàn tỉnh, cư trú trên 85% diện tích của tỉnh, tập trung ở những vị trí trọng yếu về quốc phòng an ninh, biên giới quốc gia.

Những năm qua, tỉnh liên tục nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về chỉ số chuyển đổi số. Toàn tỉnh đã cung cấp dịch vụ công trực tuyến với 2.213 TTHC (đạt 98,2%), cao hơn so với số lượng công bố của các bộ, ngành trung ương. Cùng với đó, hệ thống chính quyền điện tử, đô thị thông minh, các cơ sở dữ liệu chuyên ngành, nền tảng thanh toán số… ngày càng hoàn thiện, tạo môi trường thuận lợi để mở rộng chuyển đổi số xuống tận các thôn, bản.

Cán bộ Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Ba Chẽ hỗ trợ công dân người DTTS nộp TTHC.

Một dấu ấn quan trọng là ngay từ năm 2022, hơn 1.400 tổ công nghệ số cộng đồng đã bao phủ gần 100% thôn, bản trong toàn tỉnh. Với hơn 11.000 thành viên, lực lượng này là “cánh tay nối dài” hỗ trợ người dân tiếp cận dịch vụ công, thanh toán số, đăng ký định danh điện tử, sử dụng các ứng dụng thiết yếu. Chị Đặng Thị Liên (thôn Khe, xã Hải Hòa) chia sẻ: Nhờ được hỗ trợ về ứng dụng công nghệ trong đời sống, tôi đã học hỏi được nhiều từ cách chăm sóc lúa, cách trồng rừng, cách nuôi dạy con cho tốt cho đến thanh toán các dịch vụ điện, nước.

Tại xã biên giới Hoành Mô, 100% thôn, bản có Tổ công nghệ số cộng đồng đã giúp người dân cài đặt VNeID, mở tài khoản thanh toán không tiền mặt; các sản phẩm OCOP được đưa lên sàn thương mại điện tử kèm mã QR truy xuất nguồn gốc. Tại xã Đại Dực, Tổ công nghệ số cộng đồng cũng tổ chức tập huấn đồng loạt cho các tổ thôn, hỗ trợ người dân dùng smartphone, tiếp cận tiện ích số.

Nhờ đó, năng lực số của người dân được cải thiện đáng kể, ngày càng có nhiều hộ tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, thương mại điện tử, y tế số, học tập trực tuyến. Tuy vậy, khoảng cách số vẫn hiện hữu do hạn chế về hạ tầng, kỹ năng, nhận thức và điều kiện kinh tế.

Ông Giáp Văn Ngôn, Chủ tịch UBND xã Hoành Mô, chia sẻ: Mặc dù các Tổ công nghệ số xuống từng thôn, bản để “cầm tay, chỉ việc” nhưng do hạn chế về nhận thức và kỹ năng số khi nhiều người DTTS chưa có thói quen sử dụng dịch vụ số. Nhiều người gặp khó khăn trong thao tác smartphone, thiếu kiến thức bảo mật, e ngại thủ tục trực tuyến. Mặt khác, rào cản ngôn ngữ cũng khiến việc tiếp nhận thông tin gặp khó khăn.

Bên cạnh hạn chế về kỹ năng số, hiện nay do hạ tầng kết nối chưa đồng đều dẫn đến các địa phương vẫn còn nhiều điểm “lõm” sóng hoặc chất lượng mạng di động 4G, 5G kém cũng khiến trải nghiệm dịch vụ số, học trực tuyến, thanh toán điện tử bị gián đoạn. Cùng với đó, chi phí mua smartphone, thiết bị thông minh, gói data vẫn là gánh nặng đối với nhiều khó khăn.

Tại Hội thảo khoa học với chủ đề “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và xây dựng con người Quảng Ninh trong kỷ nguyên mới” ngày 29/11 vừa qua, nhiều chuyên gia cho rằng, hạ tầng kỹ thuật số chính là “điều kiện cần”, còn năng lực số bao trùm là “điều kiện đủ” để việc chuyển đổi số đi sâu tới từng người dân trên địa bàn tỉnh. PGS.TS Vũ Thanh Sơn, Cục trưởng Cục Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ (Ban Tổ chức Trung ương) cho rằng: Tỉnh Quảng Ninh cần tiếp tục triển khai các giải pháp có chiều sâu, có tính hệ thống và bền vững. Trước hết, căn cứ vào đặc điểm dân tộc học, địa lý, địa hình, tỉnh cần nghiên cứu các chương trình kỹ năng số cơ bản phù hợp, theo kiểu “cầm tay chỉ việc”. Tài liệu học đa ngôn ngữ (Việt - Tày - Dao…), tùy theo nhu cầu địa bàn cần với nội dung dễ hiểu, nhiều hình ảnh minh họa hướng dẫn trực quan. Đối với đặc điểm tỉnh Quảng Ninh, cần xây dựng nội dung bản địa hóa và gắn với sinh kế số của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, hải đảo. Cụ thể, nên lồng ghép thủ tục - dịch vụ đặc thù vùng biên giới, miền núi, hải đảo vào học liệu, như: Thủ tục xuất bán nông sản qua cửa khẩu, đăng ký hộ kinh doanh, tem truy xuất. Đồng thời, tập trung phát triển sinh kế số vi mô cho đồng bào, như: Mở gian hàng trực tuyến cho sản phẩm địa phương; tập huấn chụp ảnh - viết nội dung mô tả - đóng gói - vận chuyển; liên kết du lịch cộng đồng với đặt chỗ, đánh giá trực tuyến, QR thanh toán.

Hoàng Nga

Nguồn: https://baoquangninh.vn/nang-cao-nang-luc-so-cho-dong-bao-dan-toc-thieu-so-3387049.html