Người ‘nói chuyện’ với rừng ngập mặn Cần Giờ

Trên chiếc ca nô lao vun vút qua những nhánh sông rộng mở, gió mặn từ Biển Đông lùa vào mang theo mùi ngai ngái của bùn và hơi ẩm từ cánh rừng ngập mặn mênh mông.

Chỉ tay về phía những hàng đước thẳng tắp, thạc sĩ Bùi Nguyễn Thế Kiệt - Trưởng phòng Quản lý phát triển tài nguyên, Ban quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ, cười hiền: "Đước là loài cây kỳ lạ lắm. Nó giống như một bà mẹ sinh con ngay trên cành. Khi quả chín, hạt nảy mầm ngay trong quả, rồi rơi xuống bùn, chỉ vài giờ sau là bén rễ thành cây non. Nhờ đó, mà rừng có thể lan rộng, vững vàng chắn sóng, giữ đất. Tôi hay nói vui, đước chính là những 'vệ sĩ' thầm lặng bảo vệ Cần Giờ khỏi sự xâm lấn của biển cả".

Thạc sĩ Bùi Nguyễn Thế Kiệt (áo trắng) là tác giả của nhiều sáng kiến để gìn giữ màu xanh Cần Giờ

ẢNH: TÁC GIẢ CUNG CẤP

Anh nói về rừng bằng một sự say mê tự nhiên, đến mức tưởng như từng ngọn gió, từng nhịp sóng cũng là người bạn thân thuộc. Gần 20 năm gắn bó, Kiệt đã thuộc "tính nết" của từng loại cây, con vật, dòng sông nơi cửa Lòng Tàu, Dần Xây, Vàm Sát… Rừng với anh không chỉ là công việc, mà đã trở thành máu thịt, là lẽ sống.

Duyên nợ với rừng

Sinh ra ở Đồng Nai - vùng đất vốn không có nhiều rừng ngập mặn - Kiệt lại bén duyên với hệ sinh thái đặc biệt này từ những ngày còn là sinh viên Trường đại học Nông Lâm TP.HCM. Bài giảng về sự thích nghi kỳ diệu của các loài cây ở vùng nước lợ khiến anh như bị "thôi miên". Từ đó, mỗi chuyến đi thực tập ở Cần Giờ đều để lại trong Kiệt một niềm say mê khó dứt.

Năm 2006, cầm trên tay tấm bằng cử nhân lâm nghiệp, anh xin về công tác tại Ban quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ. Quyết định ấy với nhiều người có thể là bất ngờ, bởi môi trường làm việc ở đây không hề dễ dàng: gần 35.000 ha rừng ngập mặn, sông rạch chằng chịt, muốn đến các chốt giữ rừng đều phải đi ca nô hoặc lội bộ bì bõm trong bùn lầy. Thế nhưng, với chàng trai trẻ ngày ấy, đó lại là cơ hội để sống trọn với đam mê nghiên cứu, bảo vệ rừng.

Anh Kiệt giới thiệu ốc len, sản vật tự nhiên trong rừng ngập mặn Cần Giờ

ẢNH: TÁC GIẢ CUNG CẤP

"Công việc này vất vả thật, nhưng mỗi ngày được đi giữa những tán đước, mắm, vẹt, tôi lại thấy như được tiếp thêm năng lượng. Rừng ngập mặn là lá phổi xanh của thành phố, là nơi trú ngụ của hàng ngàn loài sinh vật. Càng hiểu rừng, mình càng thương, càng muốn góp sức giữ lấy", anh tâm sự.

Quản lý rừng Cần Giờ có những đặc thù không giống bất kỳ nơi nào. Một bên giáp Biển Đông, một bên tiếp giáp với Đồng Nai, Tây Ninh, Đồng Tháp; lại thêm hệ thống sông ngòi chằng chịt. Nạn khai thác thủy sản tận diệt, chặt phá cây rừng, nguy cơ cháy rừng mùa khô, rồi cả áp lực từ biến đổi khí hậu, nước biển dâng… tất cả đè nặng lên vai những người giữ rừng.

Anh Kiệt kể, có những chuyến tuần tra kéo dài cả ngày trời, nắng như đổ lửa, ca nô chở đầy nước ngọt dự trữ. Đêm xuống, giữa rừng tối mịt, tiếng côn trùng và sóng vỗ là bạn đồng hành. Nhiều đồng nghiệp của anh đã coi những căn chốt đơn sơ bằng gỗ là "nhà", sống xa gia đình hằng tháng trời để canh giữ từng khoảnh rừng.

Chính trong những gian nan ấy, tình yêu rừng của anh càng thêm bền chặt. "Cây cối cũng giống con người, có lúc khỏe, lúc yếu. Nếu mình không hiểu, không lắng nghe, thì khó mà chăm sóc, bảo vệ được", Kiệt nói, đôi mắt ánh lên niềm tự hào.

“Đi rừng” là niềm đam mê của anh Kiệt, khi được gặp gỡ, trò chuyện về rừng với các hộ dân giữ rừng phòng hộ Cần Giờ

ẢNH: TÁC GIẢ CUNG CẤP

Lặng lẽ "gieo" công nghệ, bền bỉ giữ màu xanh Cần Giờ

Không chỉ dừng lại ở việc tuần tra, bảo vệ, Kiệt luôn trăn trở tìm cách nâng cao hiệu quả quản lý. Những lúc rảnh rỗi sau chuyến đi thực địa, anh miệt mài đọc thêm tài liệu, tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế, rồi mạnh dạn đề xuất ý tưởng với lãnh đạo.

Năm 2023, sáng kiến "Ứng dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS) trong quản lý tài nguyên tại Khu dự trữ sinh quyển thế giới rừng ngập mặn Cần Giờ" của anh đã đoạt giải ba - Giải thưởng Sáng tạo TP.HCM và Giải thưởng Môi trường TP.HCM lần thứ 3.

Sáng kiến này giúp tạo cơ sở dữ liệu số hóa, thống kê chính xác diễn biến rừng, từ diện tích, mật độ cây đến khả năng hấp thụ carbon. Thay vì phải phụ thuộc hoàn toàn vào những chuyến khảo sát thủ công tốn kém, giờ đây cán bộ có thể sử dụng các phần mềm như MapInfo, Google Earth hay ứng dụng Locus Map cài trên điện thoại thông minh. Dữ liệu được cập nhật nhanh chóng, chia sẻ tiện lợi, hỗ trợ các nhà quản lý ra quyết định kịp thời.

"Trước kia, muốn đo đạc hay theo dõi một khu vực rừng, chúng tôi phải đi nhiều ngày trời, tốn công sức mà số liệu đôi khi chưa chuẩn. Bây giờ, chỉ cần vài thao tác trên máy tính hoặc điện thoại là có ngay bản đồ chi tiết. Tiết kiệm cả thời gian lẫn nguồn lực", Kiệt hào hứng giải thích.

Nói về Kiệt, tiến sĩ Huỳnh Đức Hoàn - Trưởng ban quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ, khẳng định: "Ở đơn vị, công tác quản lý rừng đòi hỏi không chỉ kiến thức mà còn cả sự gắn bó, kiên nhẫn. Kiệt là một trong những cán bộ thể hiện rõ nhất tinh thần trách nhiệm ấy. Anh không ngừng học hỏi, sáng tạo và đã tham mưu nhiều giải pháp hữu ích cho đơn vị".

Không chỉ dừng ở GIS, Kiệt cùng đồng nghiệp còn triển khai hàng loạt sáng kiến khác: ứng dụng viễn thám Landsat để xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý rừng; tận thu mẫu vật cây ngã đổ để đánh giá sinh khối và trữ lượng carbon; xây dựng bảng tra nhanh lượng CO₂ hấp thụ của quần thụ cây đước đôi… Mỗi công trình nghiên cứu đều gắn liền với thực tiễn, giúp công tác bảo tồn đa dạng sinh học và ứng phó biến đổi khí hậu ngày càng hiệu quả.

Anh Kiệt cùng tác giả Thanh Trà “đi rừng” thuộc tiểu khu 3, phân khu I, rừng phòng hộ Cần Giờ

ẢNH: TÁC GIẢ CUNG CẤP

Trong khu vườn ươm của Ban quản lý, Kiệt nhẹ nhàng nâng một cây đước non mới bén rễ. Giọng anh chợt lắng lại: "Các anh chị biết không, trước năm 1964, nơi này là rừng nguyên sinh. Nhưng chiến tranh đã gần như xóa sạch tất cả. Hàng chục nghìn ha rừng ngập mặn bị bom đạn và hóa chất hủy diệt. Chỉ sau khi hòa bình lập lại, nhờ sự quyết tâm của thành phố và sự chung tay của Nhà nước, nhà khoa học, nhà nông, rừng mới được phục hồi. Đến năm 2000, UNESCO công nhận Cần Giờ là Khu dự trữ sinh quyển đầu tiên của Việt Nam. Với chúng tôi, được góp sức giữ rừng là niềm tự hào, nhưng cũng là trách nhiệm nặng nề".

Anh khiêm tốn nói những sáng kiến của mình chỉ là "đóng góp rất nhỏ", nhưng ánh mắt thì ánh lên niềm tin mạnh mẽ: "Tôi nghĩ, những ai thực lòng yêu rừng, hiểu rừng, đều có thể làm được. Chỉ cần mình dành đủ tâm huyết, rừng sẽ không phụ công người".

Chiều muộn, ca nô rẽ sóng đưa chúng tôi rời khỏi Dần Xây. Mặt trời đỏ ối dần khuất sau rừng đước, để lại trên mặt sông một vệt sáng lấp lánh. Trong khoảnh khắc ấy, hình ảnh anh Bùi Nguyễn Thế Kiệt - người suốt hai thập niên tận tụy với rừng ngập mặn - bỗng hiện lên thật rõ nét: lặng lẽ, bền bỉ, nhưng không ngừng sáng tạo để rừng xanh được bảo vệ, để lá phổi của thành phố tiếp tục thở khỏe mạnh cho hôm nay và cho muôn đời sau.

Cuộc thi viết Sống đẹp lần V được tổ chức nhằm khuyến khích mọi người viết về những hành động cao đẹp đã giúp đỡ cá nhân hoặc cộng đồng. Năm nay, cuộc thi tập trung vào việc ca ngợi những nhân vật hoặc tập thể đã thực hiện những hành động nhân ái, mang lại hy vọng cho những hoàn cảnh khó khăn.

Điểm nổi bật là hạng mục giải thưởng mới về môi trường, tôn vinh những tác phẩm truyền cảm hứng và khuyến khích hành động vì một môi trường sống xanh, sạch. Qua đó, Ban tổ chức mong muốn nâng cao ý thức cộng đồng trong việc bảo vệ hành tinh cho các thế hệ tương lai.

Cuộc thi có các hạng mục thi đa dạng và cơ cấu giải thưởng, bao gồm:

Hạng mục bài viết: Ký sự, phóng sự, ghi chép hoặc truyện ngắn, không quá 1.600 chữ cho bài viết và 2.500 chữ cho truyện ngắn.

Bài viết ký sự, phóng sự, ghi chép:

- 1 giải Nhất: 30.000.000 đồng

- 2 giải Nhì: 15.000.000 đồng

- 3 giải Ba: 10.000.000 đồng

- 5 giải Khuyến khích: 3.000.000 đồng

Truyện ngắn:

- 1 giải Nhất: 30.000.000 đồng

- 1 giải Nhì: 20.000.000 đồng

- 2 giải Ba: 10.000.000 đồng

- 4 giải Khuyến khích: 5.000.000 đồng

Hạng mục ảnh: Gửi bộ ảnh tối thiểu 5 bức liên quan đến hoạt động thiện nguyện hoặc bảo vệ môi trường, kèm theo tên bộ ảnh và mô tả ngắn.

- 1 giải Nhất: 10.000.000 đồng

- 1 giải Nhì: 5.000.000 đồng

- 1 giải Ba: 3.000.000 đồng

- 5 giải Khuyến khích: 2.000.000 đồng

Giải Bài được yêu thích nhất: 5.000.000 đồng

Giải Bài xuất sắc về đề tài môi trường: 5.000.000 đồng

Giải Nhân vật được vinh danh: 30.000.000 đồng

Thời gian gửi tác phẩm đến hết ngày 16.10.2025. Các tác phẩm sẽ được đánh giá qua vòng sơ khảo và chung khảo với sự tham gia của Ban giám khảo gồm các tên tuổi nổi tiếng. Ban tổ chức sẽ công bố danh sách người đoạt giải trên chuyên trang "Sống đẹp". Xem chi tiết thể lệ tại thanhnien.vn.

Ban tổ chức cuộc thi Sống đẹp

 

Nguồn: https://thanhnien.vn/nguoi-noi-chuyen-voi-rung-ngap-man-can-gio-18525082711051709.htm