Toegang tot de standaard Gia Dinh-kaart na meer dan 200 jaar omzwervingen

De kaart van de "provincie Gia Dinh", samengesteld door Tran Van Hoc in 1815 (TVH-kaart), is zeer bekend. De kopieën die tot nu toe in omloop waren, waren echter onvolledige versies, tot zeer recent. De plaatsnamen van Han Nom die op de kaarten van deze versie staan, bevatten maximaal slechts 32 plaatsen en veel fouten. Gelukkig heeft het Ho Chi Minhstad Museum een ​​paar jaar geleden uit particuliere bronnen een kaart met dezelfde naam verzameld, waarvan de inhoud de bekende versies ver overtreft. Ik denk dat deze kaart voor negen tienden overeenkomt met de Gia Dinh-kaart van Tran Van Hoc, mogelijk de originele kaart, zodat de academische gemeenschap deze als standaard kan gebruiken voor toekomstig onderzoek.

Voordat de kaart van het Ho Chi Minh City Museum verscheen, bestond de kaart van de provincie Gia Dinh grofweg uit verschillende versies, zoals hieronder:

Hoewel het niet vroeg verscheen, werd het op grote schaal gepopulariseerd als een gemengde kaart van Vietnamese plaatsnamen, afgedrukt in de Cultural Geography of Ho Chi Minh City, Volume 1 - History (1987, p.229).

Noem dit voorlopig de Gemengde Kaart van 1987, omdat de plaatsnamen die erop vermeld staan ​​niet van de originele TVH-kaart naar Han Nom zijn vertaald, maar afkomstig zijn uit Truong Vinh Ky en vele andere bronnen, met veel administratieve plaatsnamen die niet consistent zijn. De Gemengde Kaart van 1987 kan daarom alleen helpen bij het begrijpen van de algemene informatie over plaatsnamen en locaties in het gebied rond Saigon tijdens de Minh Mang-periode, maar geeft niet het standpunt van Tran Van Hoc weer en kan geen betrouwbare referentiebron zijn over de context van Saigon in 1815. Het is daarom moeilijk om de kaart te citeren als je je verdiept in de cartografie.

Al vroeg in het onderzoek kunnen we het geval van Louis Malleret aanhalen, via zijn werken Elements d'une Monographie des anciennes fortifications et Citadelles de Saigon (Bulletin de la Societe des Etudes Indochinoises, nr. 4, 10-11/1935); en Les Anciennes Fortifications et Citadelles de Saigon (1674-1859) (De oude citadellen en vestingwerken in Saigon 1674-1859, Nguyen Van Cua Publishing House, Saigon, 1936).

Kaart van de provincie Gia Dinh door L. Malleret (1935 & 1936). Foto: PHQ Documents

Deze kaart bevat Han-Nom plaatsnamen, zonder poststempel (in Han-karakters). Het is onduidelijk waar hij de aantekeningen (in het Frans) op baseerde ten tijde van de tekening. De kaart vermeldt ook correct de naam van de auteur, Tran Van Hoc, en de tekentijd was 4 december 1814 (Gia Long). De aantekeningen vermelden niet de grootte van de kaart. Dit is een gekopieerde kaart (voorheen Versie 1 genoemd); het oostelijke deel (de Saigon-rivier en de oostelijke oever van de rivier) is afgesneden; veel plaatsen en locaties in het noorden (het graf van Ba ​​Da Loc, het graf van Due Tong, de gemeente Hanh Thong, de markt van Ben Cat...) en het westen (de heuvel van Binh Hung, Rach Lao) zijn niet vermeld; dit is ook de gebruikelijke situatie in alle versies. Naast het verlies van de kaart door het afsnijden, ontbreekt er ook veel van het resterende deel; er blijven slechts 32 plaatsen over (1/3 ten opzichte van de versie van het Ho Chi Minhstad Museum). De Nom plaatsnamen zijn ook verkeerd geschreven en er ontbreken veel plaatsen. Bijvoorbeeld de plaatsnamen Go Bau Tron en Go Tan Dinh, waarbij het woord Go (ࡍ?) in de verkeerde vorm is geschreven (de stam Tho is ten onrechte vervangen door de stam Ngoc; veel versies bevatten dezelfde fout). Aan beide zijden van de locatie "Truong Sung" ontbreken twee locaties met de aantekeningen "Mo gun dai cannon" en "Mo gun mortar" (niet alle versies tonen en vermelden deze twee locaties). Deze omissie heeft grote invloed op de systematiek van de beschrijving van het verdedigings- of oefenslagveld dat Tran Van Hoc noemde. Station Rach Bang en station Ca Tre tekenen in alle versies alleen symbolen zonder namen. Deze omissies in de kaartversies zullen de analyse van Mallerets werk zeker aanzienlijk beperken.

In 1962 publiceerde wetenschapper Thai Van Kiem de monografie "Interpretation d'une carte ancienne de Saigon" in Bulletin de la Societe des Etudes Indochinoises, ns, 37, nr. 4 (1962). Deze versie, voorlopig Versie 2 genoemd, meet 27,3 x 38 cm en is eveneens een onvolledige kopie, vergelijkbaar met de Malleret-versie.

Kaart van Gia Dinh uit 1815, onderzoek door Thai Van Kiem. Foto: PhQ-documenten.

Er is een probleem: op de geïllustreerde kaart worden in totaal 33 plaatsnamen geteld (inclusief de titel "provincie Gia Dinh"), maar de bijbehorende lijst vermeldt 36 plaatsnamen (Rach Ben Chua, Rach Ben Chieu en Rach Ban hebben geen Nom-namen op de kaart). De discrepantie tussen de geïllustreerde kaart en de tabel met vergeleken plaatsnamen is ook een vraagteken bij het gebruik van bronnen in het onderzoek van Thai Van Kiem. De vergelijkingstabel bevat ook enkele plaatsnamen met een onjuiste typografie of uitspraak, zoals "Nga tat Mu Chieu" (d.w.z. Ba Chieu), die ten onrechte "Nga tat Mu Tri" wordt genoemd, omdat het woord Chieu (沼) en het woord Tri (治) vergelijkbare vormen hebben, waardoor ze ten onrechte worden herkend.

Meer scholastiek gezien zien we Whitmore in het boek History of Cartography (1994) afbeeldingen citeren en de kaart van de provincie Gia Dinh analyseren (The History of Cartography, Volume 2, Book 2, Chapter 12: Cartography in Vietnam. The University of Chicago Press, Chicago & London, 1994).

Kaart van Gia Dinh Whitmore, pagina 502, fragment uit de geschiedenis van de cartografie - Deel 2, Boek 2, hoofdstuk 12. Foto: PhQ-documenten

Whitmore wijst op de kaart van Thai Van Kiem (voorheen Versie 2 bis genoemd). Vanuit cartografisch perspectief zag Whitmore dat de TVH-kaart een verandering in perceptie en techniek markeerde. Hij las erop: "De hoofd- en secundaire wegen en wallen lijken zeer nauwkeurig te zijn, en de gebouwen en vijvers worden aangegeven met contoursymbolen."

Deze beoordeling was gebaseerd op intuïtie. Whitmore merkte de redelijkheid op van de lengte van de wegen in het algemeen, of het gebruik van geometrische symbolen om huizen en straten weer te geven (in tegenstelling tot eerdere kaarten die vaak conventionele en pictografische symbolen gebruikten). Als Whitmore de correcte standaardversie had onderzocht, zou hij de TVH-kaart nog meer hebben gewaardeerd, misschien wel de eerste Vietnamese kaart die een schaal toepaste volgens westerse cartografische normen. Kortom, de bovenstaande versies, gebruikt voor onderzoek van 1935 tot 1994, waren allemaal onvolledige versies die wijdverspreid waren.

De kaart wordt momenteel bewaard in het Ho Chi Minhstad Museum. De titel luidt "Provincie Gia Dinh" en de inscriptie: "Provincie Gia Dinh, Gia Long 14e jaar, 12e maand, eerste 4e dag. Chanh Giam Thanh bereidt en tekent de kaart eerbiedig. Op de 4e dag van de 12e maand van het 14e jaar van Gia Long (1815)". Van de versies die tot nu toe in de academische wereld circuleerden, heeft alleen deze versie een speciale inscriptie met de tijd van vervaardiging en de naam van de auteur. De kaart meet 50 x 31,5 cm, van noord naar zuid, met plaatsnamen in Han-Nom-karakters, op papier. Men vermoedt dat dit het origineel is.

Het is mogelijk dat de drie woorden "provincie Gia Dinh" na 1832, toen de provincie Gia Dinh werd gesticht, door medewerkers van het historisch bureau zijn toegevoegd. Het is vermeldenswaard dat op deze standaardversie de titel en het poststempel 180 graden omgekeerd zijn geschreven ten opzichte van het plaatsnamensysteem, wat betekent dat de kaart ondersteboven moet worden gedraaid om de plaatsnaam te kunnen lezen. Een andere reden waarom Tran Van Hoc niet degene kon zijn die de drie woorden "stad Gia Dinh" of "provincie Gia Dinh" op de kaart schreef, is dat hij destijds een "westerse opleiding" volgde en het gebied op de kaart zeker kende. Met deze reikwijdte kan de kaart vandaag de dag ruwweg worden opgevat als "de kaart van de stad Gia Dinh en omgeving", maar het kan niet de kaart van de hele provincie of stad Gia Dinh zijn. De TVH-kaart bevat meer dan 80 plaatsnamen en locaties, wat veel informatie toevoegt, wat veel waardevolle gegevens kan opleveren voor onderzoek op vele gebieden. Persoonlijk was ik erg verrast, omdat ik altijd dacht dat J.L. Taberd de eerste was die de locatie van Holăng (Lang Cha Ca) vastlegde. Nu weet ik echter dat Tran Van Hoc duidelijk het terrein van het mausoleum tekende en "Thieu pho quan lang" noteerde. Daarnaast ligt het grotere mausoleum van Due Tong (Cuu Thuong Hoang lang), in het noorden van de gemeente Hanh Thong (op de kaart staat alleen "Hanh Thong"). Nog een voorbeeld: eerder, tijdens mijn onderzoek naar de Noord-Zuidroute, raadpleegde ik talloze bronnen om meer te weten te komen over de Binh Quoi-weg. Nu zie ik dat deze kaart de weg duidelijk weergeeft en alle locaties van drie plaatsen aangeeft: "Do Dong Chay", "Rach Dong Chay" en "Dong Chay Quan". Heel interessant is ook de naam "Nga Tat Lo Giay", een volledig verloren gegane kanaalnaam die in geen enkel kadaster of historische archieven is vermeld, en die overeenkomt met het deel van de rivier Ben Cat - Vam Thuat dat door de Bang Ky-brug stroomt. Hieruit kan worden afgeleid dat deze plaats 200 jaar geleden een beroemd papiermakersdorp had, dat de naam van het kanaal werd. Wat de geschiedenis van de vorming van stedelijke gebieden betreft, vermeldt deze kaart de naam "Thu Thiem-markt", direct aan de oostoever van de Saigon-rivier (tegenover de hoek van de Ton Duc Thang-straat). Deze markt ligt tussen twee kleine kanalen, met geometrische symbolen die de vele woonwijken langs de brede rivieroever in het zuiden vertegenwoordigen; en de Ben Cat-markt (nu aan het einde van de Nguyen Thai Son-straat, vlakbij de Mieu Noi-veerboot) met symbolen van symmetrische herenhuizen, achter elkaar en verspreid aan beide zijden van het kanaal.

De geografie, omgeving en het landschap van de TVH-kaart zijn zeer levendig, met de volledige weergave van de Saigon-rivier die het oosten van de citadel van Gia Dinh omarmt. Ten tijde van het tekenen van de kaart door Tran Van Hoc, lag aan de overkant van de Dong Chay-veerboot (Binh Quoi) het gebied van Bien Hoa. De algemene beschrijving van de administratieve en militaire aspecten van het centrum van Gia Dinh kon het verkeerselement niet missen, namelijk de hoofdweg naar het noorden, waardoor de Saigon-rivier en het Thanh Da-schiereiland onlosmakelijk met elkaar verbonden waren. Vreemd genoeg werd die ruimte in de versies weggelaten. Deze inkorting, gekscherend gesproken, wilde de maker van de versie alleen maar een stukje papier besparen en vertekende de zeer complete generalisatie van Tran Van Hoc. Iedereen die de vele kaarten heeft bekeken die de Franse verkennings- en militairen maakten tijdens de periode van spionage en aanvallen op de citadel van Gia Dinh (1858-1861), zal zien dat, wat geografische status betreft, veel van de kaarten die ze tekenden gebaseerd waren op de TVH-kaart. Het enige verschil was de toevoeging van veel details over militaire locaties en de weglating van veel natuurlijke elementen en objecten die economische vormen aangaven. Voor militaire doeleinden, nauw verwant aan transport, tonen de Gia Dinh-kaarten zoals beschreven door het Franse leger altijd volledig de rivier die langs het Thanh Da-schiereiland loopt, met de weg naar Bien Hoa. Met deze standaard TVH-kaart kunnen we duidelijk de overblijfselen zien van een van de belangrijkste kaarten in de geschiedenis van de vorming van een prachtige stad, de toepassing en exploitatie ervan voor nieuwe doeleinden en het corrigeren van tekortkomingen of fouten in het onderzoek van de afgelopen 200 jaar.

(*) De auteur wil graag Dr. Luong Chanh Tong, Dr. Nguyen Thi Hau en het Ho Chi Minh City Museum bedanken voor het beschikbaar stellen van een hoogwaardige kopie van de standaard TVH-kaart om dit artikel te schrijven.

Inhoud: PHAM HOANG QUAN

Ontwerp: VO TAN