Sinh ra trong một gia đình nhà nho giàu lòng yêu nước, khi mới 4 tuổi, cậu bé Trần Phú đã tận mắt chứng kiến cha mình – quan huyện Trần Văn Phổ – treo cổ tuẫn tiết để chống lại sự áp bức của thực dân Pháp lên nhân dân ta. Cha mất, mẹ cậu bươn chải nuôi lớn đàn con.
Khi được 6 tuổi, mẹ mất, Trần Phú được họ hàng đưa về Huế để chăm sóc và cho ăn học. Ở trường, cậu không chỉ được bạn bè và thầy giáo yêu quý bởi thông minh, hiếu học mà còn ở tính tình thẳng thắn, khẳng khái, dám bênh vực kẻ yếu, đấu tranh cho công bằng, đặc biệt là tinh thần yêu nước, tự tôn dân tộc.
Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930, Tổng Bí thư Trần Phú ngồi ở bìa trái
Giai đoạn ở Huế cũng chính là khoảng thời gian mà cậu được chứng kiến những năm lụi tàn của triều đình nhà Nguyễn, từ đó nhen nhóm suy nghĩ về các phong trào yêu nước, khao khát được tìm kiếm con đường đi khác.
Tốt nghiệp thủ khoa năm 18 tuổi, Trần Phú trở về quê cha làm nghề dạy học và bắt đầu tham gia cách mạng. Anh được cử sang Hương Cảng gặp đồng chí Nguyễn Ái Quốc, rồi đến Mạc Tư Khoa học trường Đại học Đông Phương của Quốc tế Cộng sản. Tại quê hương Cách mạng tháng Mười, Trần Phú nhận ra “danh hiệu Con Người đang được hoàn thiện mà bước đầu khẳng định từ một biểu hiện: người đứng thẳng trước người; sự khom lưng, quỳ gối, uốn lưỡi sẽ loại trừ người khỏi tính cách con người”.
Giữa mùa đông nước Nga, Trần Phú đọc Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đến thuộc lòng. Như nhà văn Sơn Tùng viết: “Từ trên bình diện lớn lao của học thuyết Mác – Lênin, Trần Phú thu nhận những nguyên lý cơ bản để vận dụng vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam”.
Tháng 4.1930, Trần Phú từ Pháp về Hồng Kông gặp Nguyễn Ái Quốc sau hội nghị thành lập Đảng, rồi nhận được lệnh về nước hoạt động. Tháng 8.1930 Trần Phú hoàn thành Luận cương chính trị. Tháng 10 cùng năm, Hội nghị thứ nhất của Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Đông Dương đã thông qua bản Luận cương, bầu Trần Phú là Bí thư Đảng.
Truyện ký Trần Phú của nhà văn Sơn Tùng
Trong gần 200 trang truyện ký, nhà văn Sơn Tùng đã kể lại những dấu mốc quan trọng trong cuộc đời 27 mùa xuân sáng chói của Tổng Bí thư Trần Phú (1904-1931). Khi cuốn sách được xuất bản lần đầu vào năm 1980, nhà văn Sơn Tùng đã chia sẻ rằng trong lúc tìm kiếm tư liệu về cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông đồng thời tìm hiểu về những nhà cách mạng cùng thời mà Bác đã gặp cũng như cộng tác. Đó chính là lý do ông nắm được nhiều tư liệu, tích lại đầy đủ để viết về Trần Phú, người mà ông gọi là “ánh Sao Băng ở hàng đầu đội ngũ”.
Ở tác phẩm này, có thể thấy nhà văn Sơn Tùng đã kiên trì sưu tầm tư liệu, tìm gặp nhân chứng… để kết nối các chi tiết, từ đó xây dựng một chân dung chân thực và hoàn chỉnh nhất về Trần Phú. Những thông tin về thời thơ ấu của Trần Phú cũng như cuộc đời hoạt động của ông mà nhà văn Sơn Tùng tìm thấy là nguồn tư liệu vô cùng giá trị, không chỉ cho độc giả mà cũng là cho giới nghiên cứu lịch sử Đảng.
