Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết quả đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng năm 2022 (PACA 2022) – thang điểm 100.
Đây là hoạt động thường niên, được Thanh tra Chính phủ thực hiện xuyên suốt từ năm 2016 tới nay; là một trong những công cụ quan trọng để đánh giá hiệu quả trong công tác phòng, chống tham nhũng tại 63 địa phương trên cả nước.
Bảng điểm tổng quan PACA các năm
Tỉnh nào thấp nhất?
Theo công bố, điểm trung bình PACA 2022 đạt 66,06 điểm, cao hơn 3,94 điểm so với năm 2021, đồng thời là điểm trung bình cao nhất kể từ khi tổ chức đánh giá đến nay.
Trong đó, đứng đầu toàn quốc là Vĩnh Phúc (đạt 77,95 điểm), TP.HCM đứng thứ 3 (77,28 điểm), Hà Nội xếp thứ 25 (68,27 điểm), thấp nhất là Phú Yên (50,02 điểm).
Thanh tra Chính phủ đánh giá, điểm trung bình PACA 2022 cao hơn các năm trước thể hiện quyết tâm của cả hệ thống chính trị đối với công tác phòng, chống tham nhũng; đồng thời cũng phản ánh bước đầu tác động tích cực của việc thành lập và hoạt động của ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tại các địa phương.
Qua các năm triển khai, một số địa phương có điểm đánh giá luôn nằm trong nhóm có thứ hạng thấp, phản ánh việc tổ chức thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng của các địa phương này chưa có sự tiến triển đáng kể. Điển hình là các tỉnh Phú Yên, Cao Bằng, Yên Bái và Lai Châu.
Một số địa phương tiếp dân còn sơ sài
Một trong các chỉ số cấu thành PACA 2022 là việc tiếp công dân của chủ tịch UBND cấp tỉnh. Mục này có điểm trung bình là 1,48/2 điểm, đạt 74,21% so với yêu cầu.
Con số trên cho thấy đã có biến chuyển tích cực so với các năm trước. Lãnh đạo địa phương cả nước đã ngày càng nâng cao tinh thần trách nhiệm trong việc định kỳ tiếp công dân, trực tiếp lắng nghe, đối thoại và ra quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo của người dân.
Tuy nhiên, kết quả đánh giá cũng chỉ ra ở một số địa phương, việc tiếp công dân của chủ tịch UBND tỉnh còn sơ sài. Ví dụ, Cà Mau và Tây Ninh không có điểm; Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn tiếp công dân được 1 lần trong năm; các tỉnh Ninh Thuận, Bạc Liêu và Quảng Nam ghi nhận chủ tịch UBND tỉnh tiếp công dân 2 lần trong năm.
Thanh tra TP.HCM tổ chức chương trình bốc thăm lựa chọn người có chức vụ, quyền hạn được xác minh tài sản, thu nhập năm 2023
Người dân tiếp cận tài liệu còn khó
Vẫn theo PACA 2022, kết quả công khai, minh bạch theo các quy định của luật Phòng, chống tham nhũng tăng ấn tượng khi đạt 88,17% so với yêu cầu và tăng 5,08% so với năm 2021.
Có tới 26/63 địa phương đạt điểm tuyệt đối, nghĩa là mọi hoạt động của cơ quan nhà nước đều phải được công khai theo quy định của pháp luật.
Tuy vậy, Thanh tra Chính phủ dẫn đánh giá của Báo cáo năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI 2022 và Chỉ số quản trị công cấp tỉnh PAPI 2022, cho thấy người dân và doanh nghiệp vẫn chưa dễ dàng tiếp cận thông tin mà các cơ quan nhà nước cấp tỉnh đã công khai (mức độ đạt dưới 3,5/5 so với đánh giá).
Những tài liệu khó tiếp cận nhất lần lượt là bản đồ và các quy hoạch sử dụng đất, các kế hoạch đầu tư công, chính sách ưu đãi đầu tư của địa phương, kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng mới.
Đây đều là các loại thông tin tài liệu phải công khai theo quy định nhưng trên thực tế hầu như chưa được cung cấp một cách đầy đủ, rõ ràng bởi các địa phương.
Phát hiện tham nhũng qua kiểm tra, giám sát còn thấp
Một nội dung quan trọng khác là phát hiện và xử lý tham nhũng. Điểm trung bình năm 2022 đạt 19,91/40 điểm, tương đương đạt 49,77% yêu cầu.
Thanh tra Chính phủ cho hay, điểm năm 2022 tuy cao hơn năm 2021 nhưng lại thấp hơn năm 2020, cho thấy công tác phát hiện và xử lý tham nhũng trong 3 năm qua chưa tiến triển rõ rệt, bền vững.
Việc xử lý hành vi tham nhũng đạt kết quả khả quan (đạt 65,41% yêu cầu), thể hiện quyết tâm cao của các địa phương trong việc kiên quyết xử lý đối với tổ chức, cá nhân vi phạm.
Ở lĩnh vực phát hiện hành vi tham nhũng, hiệu quả tốt nhất là qua công tác điều tra, truy tố, xét xử (đạt tới 88,75% yêu cầu). Trong khi đó, việc phát hiện tham nhũng qua kiểm tra, thanh tra, giám sát vẫn còn khá thấp (chỉ đạt 6% so với yêu cầu).
Tuy vậy, Thanh tra Chính phủ cũng ghi nhận rằng, phát hiện tham nhũng qua kiểm tra, thanh tra, giám sát không cao, không có nghĩa nỗ lực của địa phương giảm, bởi không hẳn cứ sau mỗi cuộc thanh tra, kiểm tra, giám sát sẽ phát hiện tham nhũng.
Công tác phòng ngừa tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị khu vực nhà nước
Nghiêm túc xử lý người đứng đầu
Một điểm sáng được PACA 2022 đề cập, đó là kết quả xử lý trách nhiệm của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị căn cứ vào mức độ của vụ việc tham nhũng. Tiêu chí này đạt 3,52/7,5 điểm, có tiến triển tốt hơn so với năm 2021.
Thêm vào đó, cả 3 hình thức xử lý đều đạt ở mức tương đương nhau: khiển trách đạt 50,50%, cảnh cáo đạt 42,06% và cách chức đạt 48,21%. Điều này có nghĩa, các địa phương đã nghiêm túc trong việc xử lý người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng.
Kết quả còn cho thấy sự nghiêm khắc khi hình thức xử lý cao nhất (cách chức) tương đương với hình thức khiển trách và cảnh cáo.
Còn có nơi làm đối phó
Theo Thanh tra Chính phủ, ngoài những mặt tích cực, một số địa phương vẫn chưa thực sự quan tâm đúng mức đến công tác đánh giá phòng, chống tham nhũng của địa phương mình.
Tình trạng triển khai, tổ chức đánh giá mang tính đối phó, chưa đi vào thực chất vẫn còn. Một số địa phương thường giao cho thanh tra tỉnh chủ trì thực hiện, dẫn đến khi triển khai gặp nhiều khó khăn trong việc các sở, ban ngành, quận, huyện phối hợp cung cấp số liệu, tài liệu.
Tình trạng trên làm chậm báo cáo tự đánh giá của địa phương, kéo theo chậm tiến độ đánh giá chung của cả nước.
Ngoài ra, việc phòng ngừa tham nhũng trong doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước nhiều địa phương còn lúng túng, chưa thực sự quan tâm sâu sát triển khai thực hiện…
