ສິບສອງສະຕະວັດຂອງວັນນະຄະດີຍີ່ປຸ່ນ [Part 3]

ຍຸກ Meiji ຫມາຍເຖິງການເປີດຂອງຍີ່ປຸ່ນ, ວັດທະນະທໍາຕາເວັນຕົກໄດ້້ໍາຖ້ວມ, ກ້າວໄປສູ່ຍຸກຂອງວັນນະຄະດີຍີ່ປຸ່ນທີ່ທັນສະໄຫມ.

ວັນນະຄະດີໃນໄລຍະ Meiji

ຍຸກ Meiji (ເລີ່ມຕົ້ນໃນປີ 1868) ຫມາຍເຖິງການເປີດຂອງຍີ່ປຸ່ນ, ວັດທະນະທໍາຕາເວັນຕົກໄດ້້ໍາຖ້ວມ, ນໍາໄປສູ່ຍຸກຂອງວັນນະຄະດີທີ່ທັນສະໄຫມໃນປະເທດຍີ່ປຸ່ນ; ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ມັນບໍ່ແມ່ນຂະບວນການທີ່ງ່າຍດາຍ, ຍ້ອນວ່າການຫັນເປັນທັນສະໄຫມຂອງວັນນະຄະດີຕ້ອງການໄລຍະເວລາທີ່ຍາວກວ່າ ເສດຖະກິດ ທີ່ທັນສະໄຫມ.

ເພື່ອແນະນໍາວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຢີ, ແລະວັນນະຄະດີ, ສິ່ງທໍາອິດທີ່ລັດຖະບານ Meiji ໄດ້ເຮັດແມ່ນຍົກເລີກລະບົບ feudal ຂອງ clans ຊັ້ນສູງທີ່ແຕກແຍກແລະຍົກສູງລະດັບການສຶກສາທົ່ວໄປ. ຕັ້ງແຕ່ປີ 1872, ພວກເຂົາເຈົ້າໄດ້ພັດທະນາມະຫາວິທະຍາໄລ ແລະຄວາມພະຍາຍາມໃນການແປຢ່າງເຂັ້ມງວດ (ປຶ້ມ ທາງດ້ານການເມືອງ , ວິທະຍາສາດ, ປັດຊະຍາ, ແລະວັນນະຄະດີໄດ້ຖືກແປຢ່າງໄວວາ; ການດັດແປງບາງບົດຂອງນັກຂຽນຝຣັ່ງເຊັ່ນ Hugo ແລະ Jules Verne ໄດ້ກະຕຸ້ນຈິນຕະນາການຂອງຜູ້ອ່ານ; ອາຈານໃຫຍ່ເຊັ່ນ Shakespeare, Goethe, ແລະ Tolstoy ໄດ້ຖືກແປທັງຫມົດ).

ວັນນະຄະດີຫວຽດນາມ ໄດ້ດູດເອົາບັນດາການເຄື່ອນໄຫວທາງປັນຍາ ແລະວັນນະຄະດີຂອງຕາເວັນຕົກຄື: ລັດທິເສລີນິຍົມ, ລັດທິໂລແມນຕິກ, ສັນຍາລັກ, ລັດທິນິຍົມ, ລັດທິທຳມະຊາດ ແລະ ອື່ນໆ. ໄລຍະເລີ່ມຕົ້ນຂອງ “ການຫັນເປັນຕາເວັນຕົກ” ແມ່ນຂ້ອນຂ້າງເປັນທາງການ ແລະ ກວ້າງຂວາງ, ເຮັດໃຫ້ການເຄື່ອນໄຫວປະຕິກິລິຍາທີ່ເນັ້ນໜັກເຖິງວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງ.

ໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ 19 ແລະຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20, ນັກຂຽນອາວຸໂສຂອງຍຸກ Meiji ປະກົດຕົວຂຶ້ນ, ມີອິດທິພົນຢ່າງຊັດເຈນໂດຍ 4 ປະເພນີວັນນະຄະດີຫຼັກຂອງລັດເຊຍ, ເຢຍລະມັນ, ອັງກິດ, ຝຣັ່ງ, ລວມທັງ: Futabatei Shimei; Mori Ōgai; Natsume Soseki; ແລະ Toson Shimazaki.

***

Nhà văn, dịch giả và nhà phê bình Futabatei Shimei.

Futabatei Shimei, ນັກຂຽນ, ນັກແປ, ແລະນັກວິຈານ.

Futabatei Shimei (1864-1909) ເປັນນັກຂຽນ, ນັກແປ, ແລະວິຈານ. ລາວໄດ້ສຶກສາພາສາລັດເຊຍ, ແປນະວະນິຍາຍພາສາລັດເຊຍ, ແລະຫຼັງຈາກນັ້ນໄດ້ຂຽນນະວະນິຍາຍຂອງຕົນເອງ, ເຊິ່ງເປັນຊີວະປະຫວັດຫຍໍ້ເລັກນ້ອຍ, ບັນຍາຍເຖິງຕົວລະຄອນທີ່ບໍ່ພໍໃຈແລະສັບສົນກັບເວລາ.

ນະວະນິຍາຍ *Drifting Clouds* (Ukigumo, 1887-1889) ເປັນນະວະນິຍາຍສະໄໝໃໝ່ທຳອິດທີ່ວິພາກວິຈານສັງຄົມຍີ່ປຸ່ນທີ່ມີຄວາມທະເຍີທະຍານໃນສະໄໝນັ້ນ: ພະນັກງານໜຸ່ມຄົນໜຶ່ງເສຍວຽກຢ່າງໜ້າເສຍດາຍ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຍ້ອນລາວບໍ່ຮູ້ວິທີເວົ້າຈົ່ມ; ປ້າຂອງລາວແລ້ວແຕ່ງງານກັບລູກສາວຂອງລາວ; ລູກສາວຄົນນີ້ໄດ້ຮັບການສຶກສາຕາມທິດຕາເວັນຕົກ, ຕໍ່ມາໄດ້ແຕ່ງງານກັບເຈົ້າໜ້າທີ່ສວຍໂອກາດ.

ບາງສ່ວນຂອງວຽກງານທີ່ສໍາຄັນອື່ນໆຂອງລາວປະກອບມີ: *Sono Omokage* (1906, ນະວະນິຍາຍ); *Heibon* (1907, ນິຍາຍ); *Bijutsu no Hongi* (1885, essay)...

***

Mori Ōgai (1862-1922) ເປັນຫມໍ, ນັກແປ, ນັກຂຽນນະວະນິຍາຍ, ແລະນັກກະວີ. ລາວມາຈາກຄອບຄົວຂອງແພດຫມໍແລະກາຍເປັນຫມໍທະຫານ.

ລາວໄດ້ຮັບຄວາມໄວ້ວາງໃຈໃນການແນະນໍານະວະນິຍາຍເຂົ້າໄປໃນວັນນະຄະດີຍີ່ປຸ່ນ, ເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍ "The Dancer" (Maihime, 1890), ເຊິ່ງພັນລະນາເຖິງຄວາມແຕກແຍກຂອງຄວາມຮັກລະຫວ່າງຊາຍຫນຸ່ມຍີ່ປຸ່ນແລະຍິງເຍຍລະມັນ.

ວຽກງານນີ້ເປັນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງຊ່ວງເວລາໂຣແມນຕິກສັ້ນໆ ແລະການເຕີບໂຕຂອງປະເພດນິຍາຍຊີວະປະຫວັດຫຍໍ້ (ນະວະນິຍາຍກ່ຽວກັບຕົວເອງ) ໃນວັນນະຄະດີຍີ່ປຸ່ນ. ແນວໂນ້ມຕໍ່ສູ້ເພື່ອສິດເສລີຂອງບຸກຄົນແລະຕໍ່ຕ້ານຂໍ້ຈຳກັດຂອງພັກຝ່າຍຄ້ານໄດ້ສະແດງອອກໃນນະວະນິຍາຍ *Gan* (1913 – ແປເປັນພາສາຫວຽດນາມໃນນາມ *Nhạn*), ຕໍ່ມາໄດ້ປັບເຂົ້າໃນຮູບເງົາເລື່ອງ “Mistress* (1953).

ຜົນງານສຳຄັນອື່ນໆໂດຍລາວລວມມີ: The Singer's Tale (Utakata no Ki, 1890), The Postman (Fumizukai, 1891), Long Live Sex (Wita Sekusuarisu, 1909), Youth (Seinen, 1910), The Silent Fortress (Chinmoku noTo, 1910), The Dreams (1910), The Lasts of 1910 Goemon (Okitsu Ya Goemon no Isho, 1912)...

***

Natsume Soseki (1867-1916) ເປັນນັກຂຽນ. ລາວໄດ້ສຶກສາວັນນະຄະດີແລະພາສາໃນປະເທດອັງກິດ. ລາວມີຄວາມເຂົ້າໃຈຢ່າງກວ້າງຂວາງກ່ຽວກັບວັດທະນະທໍາເອີຣົບ, ແລະຍັງຊໍານິຊໍານານໃນພຸດທະສາດສະຫນາ Zen ແລະວັດທະນະທໍາຄລາສສິກຈີນ.

ລາວໄດ້ສອນວັນນະຄະດີພາສາອັງກິດກ່ອນທີ່ຈະກາຍເປັນນັກຂຽນມືອາຊີບ. ດ້ວຍຮູບແບບການຂຽນທີ່ລະອຽດອ່ອນ ແລະ ຫຍໍ້ທໍ້ຂອງລາວ, ລາວຂຽນນະວະນິຍາຍທີ່ກົງກັນຂ້າມກັບທ່າອ່ຽງຂອງນັກທຳມະຊາດທີ່ແຜ່ຫຼາຍໃນສະໄໝນັ້ນ.

I Am a Cat (Wagahai wa Nekodearu, 1905-1906) ຖືວ່າເປັນການເສຍສະລະທາງສັງຄົມຢ່າງເລິກເຊິ່ງ, ຕຳໜິຕິຕຽນຄວາມໂງ່ຂອງຍຸກ; ອາຈານໜຸ່ມ (Botchan, 1908) wittily satirizes ຫນ້າຊື່ໃຈຄົດຂອງອາຊີບການສິດສອນ; ລັກ ສະ ນະ ຕົ້ນ ຕໍ ແມ່ນ ເປັນ ຊາຍ ຫນຸ່ມ ໃຈ ຮ້ອນ , blunt ເປັນ ຜູ້ ທີ່ ເຕີບ ໂຕ ຂຶ້ນ ໃນ ຄວາມ ໂດດ ດ່ຽວ ; ລາວກາຍເປັນຄູສອນ, ສະດຸດທົ່ວບ່ອນ; ນີ້ແມ່ນ ໜຶ່ງ ໃນປື້ມທີ່ອ່ານຫຼາຍທີ່ສຸດຕະຫຼອດເວລາແລະຍັງເປັນຂາຍດີທີ່ສຸດໃນມື້ນີ້.

ໃນວຽກງານອື່ນໆ, Natsume ວິເຄາະຕົນເອງ, ສະແດງອອກເຖິງຄວາມໂດດດ່ຽວຂອງປັນຍາຊົນໃນສັງຄົມທຶນນິຍົມ, ຄວາມບໍ່ສະຫງົບຂອງບຸກຄົນ, ແລະຄວາມຄິດທີ່ບໍ່ຄ່ອຍເຊື່ອງ່າຍໆ.

***

Toson Shimazaki (1872-1943) ເປັນນັກຂຽນທີ່ຂຽນບົດກະວີ romantic ກ່ອນທີ່ຈະກາຍເປັນນັກຂຽນນະວະນິຍາຍ. ລາວເປັນກາໂຕລິກແລະອາໄສຢູ່ໃນປະເທດຝຣັ່ງຈາກ 1913 ຫາ 1916.

ລາວໄດ້ນໍາສະເຫນີແນວໂນ້ມຄວາມເປັນຈິງທີ່ສໍາຄັນໃນນະວະນິຍາຍພາສາຍີ່ປຸ່ນ, ມາຈາກທໍາມະຊາດແລະນັກຂຽນນິຍາຍທີ່ນິຍົມ.

ນະວະນິຍາຍ *The Lost Promise* (Hakai, 1906), ຜົນງານທຳອິດຂອງລາວໃນແບບທຳມະຊາດ, ແມ່ນງານວັນນະຄະດີ. ຕໍ່ມາ, ລາວໄດ້ຂຽນນິຍາຍຊີວະປະຫວັດຫຍໍ້ທີ່ມີລັກສະນະຈືດໆ, ບໍ່ຄ່ອຍເວົ້າເຖິງບັນຫາສັງຄົມ. ໄດ້ຮັບອິດທິພົນຈາກການເຄື່ອນໄຫວວັນນະຄະດີປະຕິວັດ proletarian ຍີ່ປຸ່ນໃນທ້າຍຊຸມປີ 1920, ລາວໄດ້ເຂົ້າໃກ້ທັດສະນະຂອງວັດຖຸນິຍົມປະຫວັດສາດ.

ໃນບົດຂຽນຂອງເພິ່ນ *ກ່ອນອາລຸນ* (ໂຢເເກເມີ, 1929-1935), ລາວໄດ້ຂຽນກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງຂອງສັງຄົມໃນລະຫວ່າງ ແລະ ຫຼັງການຟື້ນຟູເມຈີຜ່ານເລື່ອງຂອງຄອບຄົວຂອງລາວ. ຜົນງານສຳຄັນອື່ນໆລວມມີ: *A Collection of Young Herbs* (Wakana-shū, 1897), *Spring* (Haru, 1908), *New Life* (Shinsei, 1919), *The Life of a Certain Woman* (Aru Onna no shōgai, 1921), *The Storm* (26hō,*, 1921), *The Monashi (26hō) 1943)...

ນອກຈາກນັ້ນ, ຄວນກ່າວເຖິງນັກກະວີ Ishikawa Takuboku (1886-1912), ຜູ້ທີ່ຂຽນບົດກະວີ Tanka ທີ່ມີເນື້ອໃນທີ່ທັນສະໄຫມ, ສະແດງຄວາມທຸກທໍລະມານຂອງລາວດ້ວຍທັດສະນະຄະຕິຂອງຜູ້ທີ່ກົງກັນຂ້າມກັບຈັກກະວານ, ຮູ້ຈັກຄວາມພ່າຍແພ້ແຕ່ບໍ່ໄດ້ຂໍຄວາມເມດຕາ. ໃນແງ່ຂອງຮູບແບບ, ເຖິງແມ່ນວ່າໄດ້ຮັບອິດທິພົນຈາກບົດກະວີຕາເວັນຕົກ, ນັກກະວີຫຼາຍຄົນໃນຍຸກ Meiji ຍັງໃຊ້ຮູບແບບ Tanka ແລະ Haiku.

ທີ່ມາ