7 สัญญาณที่บ่งบอกว่าไตของคุณกำลัง "ร้องขอความช่วยเหลือ" ในเวลากลางคืน

(แดน ทรี) - หลายคนเพิ่งรู้ว่าตัวเองมีปัญหาไตเมื่อโรคลุกลามไปถึงขั้นรุนแรง อาการบางอย่างที่มักปรากฏหรือเห็นได้ชัดเจนในเวลากลางคืน อาจเป็นสัญญาณเตือนล่วงหน้าที่คุณไม่ควรละเลย

ไตเป็นอวัยวะสำคัญที่ทำหน้าที่สำคัญหลายอย่าง เช่น การกรองเลือด ควบคุมความดันโลหิต และควบคุมปริมาณน้ำและอิเล็กโทรไลต์ในร่างกาย องค์การ อนามัย โลก (WHO) ระบุว่าประชากรผู้ใหญ่ทั่วโลกมากกว่า 10% ป่วยเป็นโรคไตเรื้อรัง แต่ส่วนใหญ่ไม่ได้รับการวินิจฉัยเนื่องจากอาการเพียงเล็กน้อย

งานวิจัยหลายชิ้นเมื่อเร็วๆ นี้ รวมถึงรายงานของสถาบันโรคไตแห่งสหรัฐอเมริกา แสดงให้เห็นว่าสัญญาณเตือนล่วงหน้าของโรคไตมักปรากฏในเวลากลางคืน ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ร่างกายได้พักผ่อน แต่ยังเผยให้เห็นความผิดปกติของระบบเผาผลาญและการขับถ่ายอีกด้วย

การตรวจพบและรักษาอาการในเวลากลางคืนตั้งแต่เนิ่นๆ จะไม่เพียงช่วยปกป้องไตเท่านั้น แต่ยังป้องกันภาวะแทรกซ้อนอันตราย เช่น ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด และภาวะอวัยวะหลายส่วนล้มเหลวอีกด้วย

การปัสสาวะบ่อยในเวลากลางคืนเป็นสัญญาณที่เห็นได้ชัดที่สุดว่าไตกำลังมีปัญหา (ภาพประกอบ: Getty)

ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน

ปกติแล้วคนที่มีสุขภาพดีมักจะปัสสาวะเพียงครั้งเดียวหรือไม่จำเป็นต้องตื่นกลางดึก แต่ถ้าคุณต้องตื่น 2-3 ครั้งหรือมากกว่านั้น แสดงว่าไตของคุณกำลังมีปัญหา

จากข้อมูลของ คลินิกคลีฟแลนด์ พบว่าการปัสสาวะบ่อยในเวลากลางคืนมักเกิดขึ้นเมื่อไตไม่สามารถควบคุมปัสสาวะได้ดีเท่าปกติ แทนที่จะกักเก็บน้ำไว้ในเวลากลางคืน ไตกลับยังคงขับปัสสาวะออกจากกระเพาะปัสสาวะอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้การนอนหลับไม่หลับ

ผลการศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร Nature Scientific Reports พบว่าผู้ที่มีการทำงานของไตลดลงเล็กน้อย มีแนวโน้มที่จะเป็นโรคปัสสาวะกลางคืนมากกว่าผู้ที่มีการทำงานของไตปกติถึง 2.2 เท่า นี่อาจเป็นหนึ่งในสัญญาณเริ่มต้นของโรคไตเรื้อรัง (CKD) ซึ่งส่งผลกระทบต่อผู้คนมากกว่า 800 ล้านคนทั่วโลก

อาการบวมเล็กน้อยในตอนเย็น

เมื่อไตล้มเหลว กระบวนการกำจัดเกลือและน้ำออกจากเลือดจะหยุดชะงัก ของเหลวส่วนเกินจะเริ่มสะสมในเนื้อเยื่อ ทำให้เกิดอาการบวมเล็กน้อยที่ข้อเท้า เท้า เปลือกตา หรือรอบดวงตา

ควรสังเกตว่าอาการบวมน้ำที่ไตมักเห็นได้ชัดเจนขึ้นในช่วงเย็น ซึ่งเป็นอาการแสดงของความไม่สมดุลของโซเดียมในร่างกาย

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้ป่วยอาจรู้สึกว่ารองเท้าคับเกินไป แหวนถอดยาก หรือใบหน้าบวมเล็กน้อยเมื่อส่องกระจกตอนกลางคืน นอกจากนี้ อาการน้ำหนักขึ้นเล็กน้อยโดยไม่ทราบสาเหตุ (0.5-1 กก./วัน) ยังเป็นสัญญาณบ่งชี้ว่าไตกำลังกักเก็บน้ำอยู่

อาการอ่อนเพลีย นอนหลับยาก หรือปวดเกร็งตอนกลางคืน

ไตช่วยรักษาสมดุลของแร่ธาตุต่างๆ เช่น โซเดียม โพแทสเซียม แคลเซียม และฟอสฟอรัส เมื่ออวัยวะเหล่านี้ล้มเหลว ความไม่สมดุลของอิเล็กโทรไลต์อาจนำไปสู่อาการตะคริว ปวดกล้ามเนื้อ หรือชาในเวลากลางคืน

จากการศึกษาที่ตีพิมพ์ใน วารสาร Sleep Medicine Journal ในปี 2020 พบว่าผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังมากถึงครึ่งหนึ่งประสบปัญหาการนอนหลับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข (restless leg syndrome) ในช่วงเวลานี้ ผู้ป่วยจะรู้สึกกระสับกระส่ายและไม่สบายขา ต้องขยับตัวตลอดเวลาเพื่อให้หลับ

นอกจากนี้ การสะสมของยูเรียในเลือดยังทำให้หลายคนรู้สึกเหนื่อยล้าและอ่อนเพลียแม้จะนอนหลับเพียงพอแล้ว นี่คือภาวะที่เรียกว่ายูเรียเมีย ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนว่าไตกำลังสูญเสียการกรอง

อาการปวดหลังหรือสะโพกเมื่อนอนลง

ไตทั้งสองข้างตั้งอยู่สมมาตรกันทั้งสองข้างของกระดูกสันหลัง เหนือเอว เมื่อมีการอักเสบ ติดเชื้อ หรือมีนิ่วอุดตัน ผู้ป่วยอาจรู้สึกปวดตื้อๆ หรือปวดจี๊ดๆ ที่สีข้าง โดยเฉพาะเมื่อนอนราบตอนกลางคืน

อาการปวดหลังยังเป็นสัญญาณที่บ่งบอกว่าไตกำลังร้องขอความช่วยเหลือ (ภาพประกอบ: Getty)

สมาคมโรคไตแห่งสหรัฐอเมริกา (American Society of Nephrology) ระบุว่าอาการปวดไตมีลักษณะเป็นอาการปวดตื้อๆ ลึกๆ ที่ไม่เปลี่ยนแปลงไปตามตำแหน่ง อาการปวดนี้แตกต่างจากอาการปวดกล้ามเนื้อหรือปวดไขสันหลัง หากมีไข้ หนาวสั่น หรือปัสสาวะขุ่นร่วมด้วย ผู้ป่วยอาจเป็นโรคไตอักเสบเฉียบพลัน (acute pyelonephritis) และควรไปพบแพทย์ทันที

ผู้ป่วยบางรายยังรายงานว่ามีอาการปวดมากขึ้นในเวลากลางคืนเนื่องจากการเปลี่ยนตำแหน่งการนอน ทำให้เกิดอาการกดทับในช่องท้อง ส่งผลให้เลือดไหลเวียนผ่านไตได้ชั่วคราว

ปัสสาวะมีฟองหรือมีสีผิดปกติ

ปัสสาวะเปรียบเสมือน “กระจกสะท้อน” การทำงานของไต หากคุณสังเกตเห็นว่าปัสสาวะเป็นฟอง สีเข้ม หรือเป็นเลือด โดยเฉพาะในเวลากลางคืน เป็นไปได้ว่าไตของคุณกำลังรั่วซึมโปรตีนออกมา

จากข้อมูลของ คลินิก Mayo พบว่าปรากฏการณ์นี้แสดงให้เห็นว่าชั้นกรองของไตได้รับความเสียหาย ทำให้โปรตีนในเลือดรั่วไหลออกมา โรคนี้ดำเนินไปอย่างเงียบๆ แต่เมื่อเวลาผ่านไปจะนำไปสู่ภาวะไตวายเรื้อรัง

นอกจากนี้ ปัสสาวะที่มีกลิ่นแอมโมเนียแรง ขุ่น หรือข้น อาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะหรือภาวะขาดน้ำเรื้อรัง ทั้งสองอย่างนี้อาจส่งผลเสียต่อไตหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที

หายใจไม่ออกหรือใจสั่นเมื่อนอนลง

ไตที่อ่อนแอทำให้ร่างกายกักเก็บของเหลว ทำให้เกิดภาวะบวมน้ำในปอดหรือมีน้ำในช่องเยื่อหุ้มปอดเล็กน้อย ภาวะนี้ทำให้หายใจลำบาก แน่นหน้าอก และรู้สึกหายใจไม่ออกเมื่อนอนลง

สมาคมโรคหัวใจแห่งสหรัฐอเมริกา (American Heart Association) เตือนว่าภาวะนี้อาจเกิดจากภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง ซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนอันตรายที่เกิดขึ้นเมื่อไตไม่สามารถกำจัดโพแทสเซียมส่วนเกินออกไปได้ ผู้ป่วยอาจมีอาการหัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น หรือแม้แต่เป็นลม หากระดับโพแทสเซียมสูงเกินไป

ดังนั้นหากคุณมีอาการหายใจลำบากในเวลากลางคืน มีอาการบวม อ่อนเพลีย หรือหัวใจเต้นเร็ว คุณจำเป็นต้องไปโรงพยาบาลเพื่ออัลตราซาวนด์หัวใจ ปอด และตรวจเลือดเพื่อหาสาเหตุที่แน่ชัด

ผิวแห้ง คันตอนกลางคืน

ผิวแห้งและอาการคันเรื้อรัง โดยเฉพาะเวลากลางคืน เป็นสัญญาณทั่วไปของโรคไตเรื้อรัง เมื่อการทำงานของระบบกรองลดลง สารพิษไนโตรเจนและยูเรียจะสะสมในเลือด ทำให้เกิดอาการคันที่แพร่กระจายไปทั่วร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณหลังและแขนขา

จากข้อมูลของสถาบันโรคเบาหวานและโรคไตแห่งชาติ พบว่าผู้ป่วยไตวายมากกว่า 40% มีอาการคันเรื้อรัง อาการนี้มักไม่บรรเทาลงแม้จะทามอยส์เจอไรเซอร์

ผู้ป่วยไตวายมากกว่าร้อยละ 40 มีอาการคันเรื้อรัง (ภาพ: Getty)

ทำไมอาการไตเสื่อมจึงเกิดขึ้นได้ง่ายในเวลากลางคืน?

ตามที่ผู้เชี่ยวชาญระบุว่า เวลากลางคืนเป็นช่วงที่ร่างกายได้พักผ่อน การไหลเวียนของเลือดจะช้าลง และความดันออสโมซิสจะเปลี่ยนแปลง ทำให้เกิดอาการคั่งน้ำ อ่อนล้า หรือเจ็บปวดได้ชัดเจนมากขึ้น

นอกจากนี้ การลดลงของฮอร์โมนแอนตี้ไดปัสสาวะตามอายุยังทำให้ผู้สูงอายุปัสสาวะบ่อยขึ้นในเวลากลางคืน ส่งผลให้สัญญาณที่อาจเกิดโรคไตชัดเจนขึ้น

ดังนั้นแพทย์จึงแนะนำว่าหากคนไข้มีอาการตั้งแต่ 2 อาการขึ้นไปที่กลับมาเป็นซ้ำติดต่อกันหลายวัน ควรไปโรงพยาบาลเพื่อตรวจการทำงานของไต และตรวจพบโรคได้แต่เนิ่นๆ หากโชคร้ายติดเชื้อโรคนี้

สิ่งนี้สามารถช่วยในการรักษาได้ทันท่วงที ชะลอการดำเนินของโรค และป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น ไตวายเรื้อรัง ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ หรือโรคโลหิตจาง

ที่มา: https://dantri.com.vn/suc-khoe/7-dau-hieu-cho-thay-than-keu-cuu-vao-ban-dem-20251014170223629.htm