ลุงหมูยเบา กับบทกวีเรื่องมด

อัปเคย์กัง หมู่บ้านของฉันเป็นหมู่บ้านชาวประมง อาศัยอยู่อย่างสงบสุขในพื้นที่ชายฝั่ง ที่นี่คือแหลมเกอเกอ ฮอนโมท ฮอนลาน... เคยมีครั้งหนึ่งที่เราเล่นกันอย่างมีความสุขใต้ต้นมะพร้าวที่ร่มรื่นตลอดทั้งปีและเนินทรายสีขาวสูงตระหง่าน ในคืนเดือนหงายที่ปีนขึ้นไปบนเนินทราย เราคิดว่าเราสัมผัสได้ถึงดวงจันทร์!

เรียบง่ายและโดดเดี่ยว

ตลอดทั้งปี ชาวบ้านดำดิ่งลงสู่ทะเลเพื่อจับปลาและกุ้ง ของขวัญจากสวรรค์นี้ดูเหมือนจะไม่มีวันสิ้นสุดที่จะหล่อเลี้ยงพวกเขาจากรุ่นสู่รุ่น แต่ในปี 1947 เนื่องจากสงครามเวียดนาม-ฝรั่งเศส ชาวบ้านของฉันจึงละทิ้งทะเลไปสู่ป่า และนับแต่นั้นมา ชีวิตอันแสนยาวนานของชาวบ้านก็ต้องเผชิญกับความยากลำบากและความยากจน พวกเขาหาเลี้ยงชีพด้วยการทำลายป่า เผาไร่นา ปลูกพืชผล และเก็บเกี่ยวผลผลิตเพื่อความอยู่รอด พวกเขาต้องเปลี่ยนที่อยู่ตลอดทั้งปีเพื่อหลีกเลี่ยงการโจมตีของฝรั่งเศส

พวกเราซึ่งเป็นเด็กโตไม่กี่สิบคน ยังเปลือยกายอาบสายฝน ไม่รู้จักอาย ไล่กวดกันหยอกล้อกันเล่นๆ และท้าทายกัน “ใครจะอาบสายฝนได้นานโดยไม่หนาวสั่น” เด็กหญิงทั้งสองยืนมอง หัวเราะทั้งๆ ที่ฟันหายไป ทุกวันเราจะเดินเตร่ในป่าเพื่อจับนก เก็บผลไม้ และไปที่ทุ่งนาเพื่อพลิกกองมูลควายเพื่อหาจิ้งหรีดมาสู้กัน

มีอยู่วันหนึ่งที่ทหารผ่านมาแถวหมู่บ้าน เราแปลกใจมาก ถามไปก็พบว่าทหารกำลังสู้รบกับฝรั่งเศส พอถามว่ารบที่ไหน ทหารก็ตอบว่า ที่ไหนมีฝรั่งเศส ที่นั่นก็สู้รบ! แล้วทหารก็ซ้อมดนตรี ซ้อมร้องเพลง แล้วถามว่า เด็กๆ อ่านออกเขียนได้ไหม? เราตอบว่า ไม่มีใครสอนเราเลยเหรอ?

ปลายปี 1948 วันหนึ่งในต้นฤดูใบไม้ผลิ เราได้ยินเสียงลำโพงดังลั่น... "เธอต้องไปโรงเรียน..." เรารู้สึกทั้งแปลกและหวาดกลัว จึงตัดสินใจไปโรงเรียนอย่างลังเล พูดถึงโรงเรียน จริงๆ แล้วสถานที่เรียนหนังสือก็คือโต๊ะและเก้าอี้ที่สานกันเป็นแถว ทำจากไม้ไผ่และต้นไม้อื่นๆ ไม่มีหลังคา มีเพียงร่มเงาของต้นไม้โบราณเท่านั้น ในวันที่อากาศแจ่มใส เราไปโรงเรียน ในวันที่ฝนตก เราอยู่บ้าน

ครูคนแรกของเราคือลุงม่วยเบา ถึงแม้จะเป็นครู แต่ไม่มีใครในหมู่บ้านเรียกเขาว่าครู รวมถึงพวกเราด้วย ลุงม่วยเบา เป็นชื่อที่คุ้นเคยและน่ารัก จึงไม่มีใครถามถึงการศึกษา บ้านเกิด และภูมิหลังของเขา... เรารู้เพียงว่าเขาเคยอยู่ที่หนองน้ำโคเค (เขตลับของการปฏิวัติในตำบลเตินถั่น อำเภอห่ำถ่วนนาม จังหวัด บิ่ญถ่วน ) มาตั้งแต่ก่อนที่พวกเราจะเกิด (ผมเคยต้อนควายเข้าไปในหนองน้ำโคเค เก็บผลโคเคมาทำกระสุนเพื่อยิงกระบอกไม้ไผ่ ซึ่งเป็นปืนชนิดหนึ่งที่ทำจากกระบอกไม้ไผ่ ยิงผลโคเคโดยการดันเข้าไป ทำให้เกิดเสียงดังปัง บางครั้งตอนที่เราอยู่ในขบวนรบ การตี "ศัตรู" ก็เจ็บปวดเหมือนกัน!)

ลุงมุ่ยเบาวไปสอนโดยสวมเพียงชุดอาวบาบา (ชุดประจำชาติเวียดนาม) สีดำที่ซีดจางไปตามกาลเวลา! ท่านกล่าวว่ามีศัตรูสองอย่างที่ต้องทำลายให้สิ้นซาก นั่นคือความไม่รู้และชาวฝรั่งเศส ผู้ใหญ่กำลังดูแลชาวฝรั่งเศสอยู่แล้ว พวกคุณเด็กๆ จึงต้องดูแลการทำลายความไม่รู้ ต่อมาพวกเราได้รู้ว่าท่านคือครูที่เคยสอนรุ่นพี่ที่ “เรียนจบ” แล้วไปต่อสู้กับชาวฝรั่งเศส!

วันหนึ่ง ขณะที่นักเรียนทั้งชั้นมารวมกัน เขาบอกว่าเขาจะไปไกล เมื่อถามว่าจะไปไหน เขาก็ยิ้มและไม่พูดอะไร สิบวันก่อนจะจากไป เขาบอกว่าเด็กๆ อ่านออกเขียนได้แล้ว เขาจึงเขียนบทกวี “มด” ให้พวกเขาฟัง เขาย้ำว่าเด็กๆ ต้องท่องจำบทกวีนี้ และเมื่อโตขึ้น พวกเขาจะเห็นความรักชาติในบทกวี “มด”

เวลาผ่านไปกว่าครึ่งศตวรรษแล้ว แต่ฉันยังคงจำบทกวี "มด" ได้อย่างชัดเจน: "คุณคงสังเกตเห็นบ่อยๆ/ มดตัวเล็กๆ วิ่งไปตามกำแพง/ อย่าดูถูกพวกมัน มดตัวน้อยที่เศร้าโศก/ พวกมันเหมือนคนที่มีบ้านเกิดเมืองนอน/ พวกมันเหมือนคนที่มีบ้านเกิดเมืองนอนที่รัก/ และรู้วิธีที่จะตายด้วยจิตวิญญาณนักสู้/ ประเทศของมด: ตอไม้ข้างรั้ว/ เนินดินสูงที่มั่นคง มดสร้างป้อมปราการ/ ด้วยกำแพงสูงและคูน้ำกว้างที่สร้างขึ้นรอบๆ/ มีทหารลาดตระเวนอยู่ทั้งสี่ด้าน/ กองทหารลาดตระเวนลาดตระเวนอย่างเคร่งครัด/ ใครก็ตามที่ผ่านไปจะถูกสอบสวนอย่างละเอียด/ ประเทศนี้ร่ำรวยและแข็งแกร่ง ผู้คนอยู่ทุกหนทุกแห่ง/ ไปมา งานคึกคัก/ และยานพาหนะและคนงานเต็มแผ่นดิน/ ชีวิตสงบสุขและโลก ก็สงบสุข / ทันใดนั้น วันหนึ่งก็มีเด็กเหลือขอ/ ก้าวเข้าไปในรั้วอย่างเย่อหยิ่ง/ ไซเรนส่งเสียงเตือนไปยังเมืองอันเงียบสงบทั้งหมด/ ไซเรนดังขึ้น ส่งสัญญาณให้นายพล การระดมพล/ ทั้งลูกหาบ ทหาร และคนงาน/ เพื่อประเทศชาติ พวกเขาพร้อมที่จะตาย/ เท้าของเด็กชายราวกับระเบิดปรมาณู/ ตกลงบนกำแพง เหยียบย่ำผู้คนนับพัน/ มุมกำแพงทั้งหมดของมดตัวเล็ก/ ถูกทำลายลงภายใต้เท้าอันโหดร้าย/ ประเทศชาติถูกทำให้ขายหน้า ชาติทั้งชาติเมาเลือด/ พวกเขารีบรุดเข้าโจมตีเด็กชายผู้รุนแรง/ เด็กชายเจ็บปวดและคลั่ง/ พวกเขาฟาดไม้กวาดและทุบรังมด/ วันรุ่งขึ้น ฉันขอเชิญคุณกลับมาที่นี่/ ณ ที่แห่งนี้ ข้างรั้วใต้ต้นไม้/ มดคันไฟกำลังทำรังอย่างอ่อนโยน/ คุณกล้าที่จะก้าวเท้าเข้ามาและลอง/ แม้ว่าเท้าของคุณจะโหดร้ายเมื่อวานนี้/ แม้ว่าเท้าจะเหยียบย่ำภูเขาและแม่น้ำ/ มดคันไฟยังคงพร้อมที่จะต่อสู้/ อย่าคิดว่าพวกมันอ่อนโยนและเล็ก/ ด้วยความดูถูกและความแข็งแกร่งอันโหดร้าย/ ไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะพิชิตประเทศ/ ประเทศที่ได้รับชัยชนะมาเป็นเวลาหลายพันปี" (ง็อก กุง - กวีก่อนสงคราม).

เราท่องจำบทกวีเรื่อง "มด" จากนั้นก็บอกลาคุณครู แล้วออกจากโรงเรียน "เรียนรู้การอ่านและการเขียน" และคุณครูกับนักเรียนก็แยกทางกันในช่วงสงคราม

หลังจากปี พ.ศ. 2518 ความสงบสุขก็มาเยือน ข้าพเจ้าจึงกลับไปยังบ้านเกิดที่ตำบลวันมี หมู่บ้านเกยกัง (ปัจจุบันคือตำบลเตินถั่น อำเภอหำทวนนาม จังหวัดบิ่ญถวน) ข้าพเจ้าได้ไปตามหาลุงม่วยเบา แต่ผู้คนในสมัยของท่านได้เสียชีวิตไปแล้ว และบางส่วนก็สูญหายไปเพราะสงคราม ส่วนที่เหลืออีกไม่กี่คนยังคงจำได้เลือนลางว่าลุงม่วยเบาได้เสียชีวิตลงหลังจากการสงบศึกในปี พ.ศ. 2497

ข้าพเจ้าขอจุดธูปสักสองสามดอกเพื่อรำลึกถึงคุณ ครูคนแรกของข้าพเจ้า และขอขอบคุณกวี Ngoc Cung ที่ได้ปลูกฝังความรักชาติในตัวพวกเราผ่านบทกวีเรื่อง "มด" ในสมัยที่สงครามต่อต้านปะทุขึ้น

แหล่งที่มา