ขนาดสร้อยคอ: ‘สัญญาณเงียบ’ ที่บ่งบอกถึงสุขภาพหัวใจ

หากในอดีตดัชนีมวลกาย (BMI) และเส้นรอบวงเอวถือเป็น "มาตรการทองคำ" ในการประเมินความเสี่ยงต่อหลอดเลือดและหัวใจ แต่ในปัจจุบัน นักวิทยาศาสตร์กำลังให้ความสนใจกับปัจจัยที่ไม่คาดคิดอีกประการหนึ่ง นั่นก็คือ ขนาดของคอ

ขนาดรอบคอที่ใหญ่เป็นสัญญาณว่าไขมันรอบหลอดลมและเนื้อเยื่อคอหอยหนาขึ้น ทำให้เกิดการอุดตันทางเดินหายใจได้ง่ายขณะนอนหลับ - รูปภาพ: thealternativedail

การศึกษาล่าสุดแสดงให้เห็นว่าขนาดเส้นรอบวงคอไม่เพียงแต่สะท้อนถึงปริมาณไขมันที่สะสมในร่างกายส่วนบนเท่านั้น แต่ยังมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับความเสี่ยงของโรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะอีกด้วย

นั่นเป็นเหตุผลว่าทำไมสร้อยคอซึ่งเชื่อกันว่าส่งผลต่อความสวยงามเท่านั้น จึงได้รับการพิจารณาให้เป็นตัวบ่งชี้ทางการแพทย์ใหม่เพื่อช่วยคาดการณ์สุขภาพหัวใจ

จาก BMI สู่เส้นรอบวงคอ: การเปลี่ยนแปลงความเข้าใจเรื่องโรคอ้วน

ดัชนีมวลกาย (BMI) ถูกนำมาใช้เพื่อประเมินภาวะน้ำหนักเกินและโรคอ้วนมานานหลายทศวรรษ อย่างไรก็ตาม ดัชนีมวลกาย (BMI) คำนวณจากส่วนสูงและน้ำหนักเท่านั้น ไม่ได้สะท้อนถึงตำแหน่งสะสมไขมันในร่างกาย ขณะเดียวกัน ตำแหน่งของไขมัน โดยเฉพาะไขมันหน้าท้อง หน้าอก และคอ มีผลกระทบต่อสุขภาพที่แตกต่างกันอย่างมาก

แพทย์ระบุว่าไขมันบริเวณคอและลำตัวส่วนบนมีแนวโน้มที่จะปล่อยกรดไขมันอิสระเข้าสู่กระแสเลือดมากกว่าไขมันบริเวณสะโพกหรือขา กรดไขมันเหล่านี้จะเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี ทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็งและเพิ่มภาระให้กับหัวใจ

ดังนั้นผู้ที่มีขนาดรอบคอใหญ่จึงมักมีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดสูงกว่า แม้ว่าน้ำหนักรวมจะไม่มากก็ตาม

หลักฐานที่ชัดเจนที่สุดบางส่วนมาจากโครงการ Framingham Heart Study ซึ่งเป็นโครงการวิจัยยาวนานหลายทศวรรษในสหรัฐอเมริกาที่ได้รับการยกย่องว่าเป็น "มาตรฐานทองคำ" ในเวชศาสตร์หัวใจและหลอดเลือด

ข้อมูลจากผู้เข้าร่วมกว่า 4,000 คนแสดงให้เห็นว่าผู้ที่มีขนาดรอบคอหนา มีแนวโน้มที่จะเป็นโรคเบาหวาน ภาวะดื้อต่ออินซูลิน และความดันโลหิตสูง ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงหลัก 3 ประการของภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (Afib)

ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะชนิด Afib หรือที่รู้จักกันในชื่อภาวะหัวใจห้องบนสั่นพลิ้ว (atrial fibrillation) เป็นภาวะที่หัวใจเต้นเร็วและไม่สม่ำเสมอ ทำให้เลือดสูบฉีดได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ ผู้ป่วยอาจรู้สึกประหม่า เหนื่อยล้า หายใจไม่สะดวก หรือเจ็บหน้าอก ในระยะยาว ภาวะ Afib จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมองและภาวะหัวใจล้มเหลว ซึ่งส่งผลโดยตรงต่ออายุขัยและคุณภาพชีวิต

ที่น่าสังเกตคือ ความสัมพันธ์ระหว่างปลอกคอและภาวะ Afib ยังคงมีอยู่แม้หลังจากควบคุมปัจจัยต่างๆ เช่น ดัชนีมวลกาย (BMI) เส้นรอบเอว และน้ำหนัก ซึ่งหมายความว่าปลอกคอให้ข้อมูลที่เป็นอิสระและเสริมกับการวัดแบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นตัวบ่งชี้การวินิจฉัยที่เรียบง่ายแต่ทรงพลัง

การศึกษาวิจัยในปี 2022 ที่ตีพิมพ์ในวารสารของ American Heart Association พบว่าผู้ชายที่มีเส้นรอบวงคอ 43 ซม. หรือมากกว่า และผู้หญิงที่มีเส้นรอบวงคอ 36 ซม. หรือมากกว่า มีความเสี่ยงในการเกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะสูงกว่าผู้ที่มีคอเล็กอย่างมีนัยสำคัญ

“เส้นรอบวงคออาจใช้เป็นตัวบ่งชี้ความเสี่ยงของภาวะ Afib ที่วัดได้ง่าย โดยเฉพาะในบุคคลที่มีภาวะอ้วน” ผู้เขียนผลการศึกษากล่าวสรุป

ถือเป็นการค้นพบที่สำคัญที่เปิดทิศทางใหม่ในการคัดกรองโรคหัวใจและหลอดเลือดในระยะเริ่มต้นโดยใช้วิธีการที่ง่าย ไม่รุกราน เหมาะสำหรับการตรวจสุขภาพทั่วไปเป็นประจำ

ทำไมไขมันที่คอถึงอันตรายมากกว่าไขมันหน้าท้อง?

ไขมันไม่ได้ถูกสร้างขึ้นมาเท่ากันหมด นักวิจัยพบว่าไขมันส่วนบนของร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณคอ มีการเผาผลาญมากกว่าไขมันบริเวณต้นขาและสะโพก

ซึ่งหมายความว่าไขมันบริเวณคอมีแนวโน้มที่จะปล่อยกรดไขมันและไซโตไคน์ที่ก่อให้เกิดการอักเสบ ซึ่งจะเพิ่มการอักเสบในร่างกาย ส่งเสริมการแข็งตัวของหลอดเลือด และทำลายเยื่อบุผนังหัวใจ

นอกจากนี้ ไขมันที่คอยังอยู่ใกล้กับทางเดินหายใจและอวัยวะทางเดินหายใจส่วนบนอีกด้วย การสะสมไขมันมากเกินไปอาจทำให้ทางเดินหายใจตีบแคบลง เพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (OSA) ซึ่งเป็นภาวะที่ทำให้ผู้ป่วยหยุดหายใจเป็นช่วงเวลาสั้นๆ หลายครั้งในตอนกลางคืน

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับไม่เพียงแต่ทำให้ร่างกายขาดออกซิเจน แต่ยังเพิ่มภาระให้กับหัวใจ ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงโดยตรงที่นำไปสู่ภาวะ Afib

ขนาดสร้อยคอเป็น "สัญญาณเงียบ" แต่เต็มไปด้วยความหมาย ช่วยทำนายความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจ เบาหวาน และภาวะหยุดหายใจขณะหลับ - รูปภาพ: onlymyhealth

โรคหยุดหายใจขณะหลับ: “สะพาน” ระหว่างสร้อยคอและโรคหัวใจ

จากข้อมูลของ NHS England ภาวะหยุดหายใจขณะหลับเป็นความผิดปกติที่พบบ่อยในผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรือมีคอใหญ่ ผู้ที่มีอาการนี้มักกรนเสียงดัง นอนหลับไม่สนิท รู้สึกเหนื่อยล้าหลังจากตื่นนอน และรู้สึกง่วงนอนระหว่างวัน

กลไกของภาวะ OSA ค่อนข้างซับซ้อน ทุกครั้งที่คุณหยุดหายใจ ร่างกายจะขาดออกซิเจน ทำให้ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นชั่วคราว กระตุ้นระบบประสาทซิมพาเทติก และทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้น เมื่อภาวะนี้เกิดขึ้นซ้ำหลายร้อยครั้งในแต่ละคืน หัวใจจะค่อยๆ "เสื่อมสภาพ" นำไปสู่ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะเรื้อรัง

เส้นรอบวงคอที่ใหญ่เป็นสัญญาณของไขมันหนาตัวรอบหลอดลมและเนื้อเยื่อคอหอย ซึ่งอาจอุดตันทางเดินหายใจได้ง่ายขณะนอนหลับ ดังนั้น การวัดเส้นรอบวงคอจึงไม่เพียงแต่ช่วยตรวจพบความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดเท่านั้น แต่ยังช่วยคัดกรองภาวะหยุดหายใจขณะหลับได้ตั้งแต่เนิ่นๆ ซึ่งเป็นโรคที่พบได้บ่อยขึ้นในผู้ใหญ่

แม้ว่าจะไม่มี "เกณฑ์มาตรฐาน" ตายตัวสำหรับทุกคน แต่ผู้เชี่ยวชาญแนะนำให้รักษาเส้นรอบวงคอให้น้อยกว่า 36 ซม. สำหรับผู้หญิง และน้อยกว่า 43 ซม. สำหรับผู้ชาย เพื่อลดความเสี่ยงต่อหลอดเลือดหัวใจ

เมื่อปลอกคอ “ส่งสัญญาณสีแดง” ต้องทำอย่างไร?

หากคุณสังเกตเห็นว่าคอของคุณใหญ่ขึ้น เช่น เสื้อเก่าๆ เริ่มรู้สึกคับแน่นบริเวณคอ นั่นอาจเป็นสัญญาณของการสะสมไขมันที่คอ การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตเล็กๆ น้อยๆ สามารถช่วยได้:

รักษาน้ำหนักให้สมดุลด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ จำกัดอาหารทอด อาหารแปรรูป และน้ำตาลขัดสี

เพิ่มการออกกำลังกาย โดยเฉพาะการออกกำลังกายแบบแอโรบิก เช่น การเดินเร็ว การปั่นจักรยาน การว่ายน้ำ เพื่อช่วยเผาผลาญไขมันทั่วร่างกาย

นอนหลับให้เพียงพอและหลีกเลี่ยงการนอนดึก เพราะการนอนหลับไม่เพียงพอจะทำให้ฮอร์โมนเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นสาเหตุของความหิวและการสะสมไขมัน

ควรไปตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณมีอาการนอนกรนเสียงดัง หายใจลำบากขณะนอนหลับ หรือหัวใจเต้นเร็วผิดปกติ

มินห์ ไฮ

ที่มา: https://tuoitre.vn/kich-thuoc-vong-co-tin-hieu-tham-lang-tiet-lo-suc-khoe-tim-mach-20251028110151657.htm