ชาวบ้านนั่งอยู่บนหินที่จังหวัดกว๋างนาม ต่างประหลาดใจเมื่อพบเห็นตัวอักษรแปลกๆ สลักไว้ เหมือนตัวอักษรจาม จึงแจ้งเรื่องนี้ให้เจ้าหน้าที่ทราบ

ทีมสำรวจทำความสะอาดพื้นผิวหินที่โฮญีซึ่งมีจารึกภาษาจามในตำบลเฟื้อกนิญ อำเภอหนองซอน จังหวัด กว๋างนาม

ศิลาจารึกจาม

เมื่อเราพบมัน พื้นผิวของแผ่นหินถูกปกคลุมไปด้วยวัชพืชและใบไม้ผุ หลังจากทำความสะอาดพื้นผิวแล้ว พบว่าเป็นหินภูเขาไฟเนื้อหยาบขนาดต่างๆ

พิกัดของแหล่งค้นพบคือ ละติจูด 15.672043 เหนือ ลองจิจูด 108.051582 ตะวันออก ห่างจากแท่นหิน Thach Bich ไปทางตะวันออกเฉียงเหนือ 7.3 กม. ห่างจากกลุ่มวัดหมีเซินไปทางตะวันตกเฉียงใต้ 12.5 กม.

พื้นผิวหินทั้งหมดผุกร่อนและปกคลุมด้วยมอสสีเขียว แผ่นหินมีขนาดประมาณ 10 ตาราง ^เมตร ด้านบนแผ่นหินสลักอักษรจามโบราณ 6 บรรทัด แต่ละบรรทัดยาวประมาณ 10 เซนติเมตร

เนื่องจากการสึกกร่อนตามธรรมชาติ ตัวอักษรจึงไม่ชัดเจนอีกต่อไป อย่างไรก็ตาม จากการปรึกษาหารือของผู้เชี่ยวชาญด้านอักษรจามโบราณ พบว่าจารึกบนแผ่นศิลาจารึกมักมีอายุย้อนไปถึงราวศตวรรษที่ 9-11

เราค้นคว้าและศึกษาเอกสารศิลาจารึกของ Champa ที่รวบรวมไว้ก่อนหน้านี้แล้วและไม่พบข้อมูลใดๆ เกี่ยวกับศิลาจารึกนี้เลย

ชาวบ้านมีน้อยคนนักที่จะทราบตำแหน่งที่แน่นอนของศิลาจารึกนี้ เราจึงเชื่อว่านี่เป็นศิลาจารึกที่เพิ่งค้นพบในจังหวัดกว๋างนาม เราตั้งชื่อศิลาจารึกนี้ตามชื่อที่ชาวบ้านใช้เรียกสถานที่ค้นพบ

ร่องรอยของวัฒนธรรมจำปา

ตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ 20 นักวิชาการชาวฝรั่งเศสได้ค้นพบจารึกที่แกะสลักบนหินธรรมชาติ บนแท่นหินหรือโครงสร้างสถาปัตยกรรม รูปปั้นหรือภาพนูนต่ำในกลุ่มวัดในสถานที่ต่างๆ มากมายในจังหวัดกวางนาม เช่น เจียมเซิน, ฮอนคัพ, หมี่เซิน, เฮืองเกว๋ย, เดืองมง, ด่งเดือง, ฟูถ่วน, อันไทย...

ค้นพบภาพสแกนจารึกภาษาจามในตำบลเฟื้อกนิญ อำเภอหนองซอน จังหวัดกวางนาม

โดยเฉพาะในอำเภอหนองซอน แม้ว่าจะไม่เคยค้นพบสถาปัตยกรรมแบบจามมาก่อนก็ตาม แต่มีการค้นพบศิลาจารึกท่าชบิชบนหน้าผาธรรมชาติในฮอนเคมดาดุง ซึ่งเป็นต้นน้ำลำธารทูโบนตอนบน

ในพื้นที่แห่งนี้แม้จะไม่มีหลักฐานชัดเจนเกี่ยวกับสถาปัตยกรรมของชาวจาม แต่ก็มีเรื่องเล่ามากมายที่แสดงให้เห็นว่าชาวจามได้สำรวจดินแดนแห่งนี้ตั้งแต่เนิ่นๆ

เรื่องราวของนางทูโบน หรือที่รู้จักกันในชื่อ โบโบฟู่หนาน แม่ทัพหญิงชาวจาม ผู้มีพรสวรรค์และความงาม เคยเลือกหมู่บ้านจุ่งอัน (ตำบลเกวจุ่ง) เป็นฐานทัพในอดีต

ที่นี่นอกจากจะฝึกทหารแล้ว เธอยังให้ทหารจัดการการผลิต สอนชาวบ้านปลูกหม่อน เลี้ยงไหม และสอนผู้คนใช้สมุนไพรรักษาโรคอีกด้วย

ยังไม่มีการกำหนดวันสร้างพระราชวังพระนางทูโบน เป็นไปได้ว่าพระราชวังนี้สร้างขึ้นบนรากฐานสถาปัตยกรรมสมัยจำปาโบราณ

ในปีพ.ศ. 2451 ผู้ช่วยชาวฝรั่งเศสของสถานกงสุลฮอยอันได้ค้นพบจารึก Thach Bich ที่ Hon Kem Da Dung (ตำบล Que Lam)

แผ่นจารึกนี้ประกอบด้วยข้อความ 2 บรรทัด ซึ่งนักโบราณคดีเชื่อว่าแกะสลักขึ้นในศตวรรษที่ 7 พร้อมกับวันที่สร้างกลุ่มอาคารวัดหมีเซิน ซึ่งแปลได้คร่าวๆ ว่า "จงเจริญพระพุทธมนต์ปาราชกุมารผู้ยิ่งใหญ่แห่งแคว้นจัมปา ผู้เป็นเจ้าแห่งดินแดนนี้ ข้าพเจ้าขอถวายศิวะแด่ท่าน"

แหลมหินที่มีตัวอักษรหยักๆ สลักเป็นรูปเครื่องราง ชาวบ้านเรียกกันว่า คานห์ ดา บัว จารึกนี้มักจะจมอยู่ใต้น้ำ และจะปรากฏเฉพาะวันที่ 15 เดือน 8 ของทุกปี ซึ่งเป็นวันที่น้ำในแม่น้ำลดลง

เนื่องจากชาวจามไม่มีประเพณีการเขียนประวัติศาสตร์ตามลำดับเวลา กิจกรรมต่างๆ จึงถูกจารึกไว้บนแผ่นศิลาจารึกเพื่อเตือนใจคนรุ่นหลัง แผ่นศิลาจารึกหินธรรมชาติ เช่น โฮ่ นี, ทัจ บิช, ฮอน คัพ... อาจไม่เพียงแต่ถูกจารึกไว้เป็นสัญลักษณ์ที่บ่งบอกถึงอาณาเขตของประเทศเล็กๆ ในยุคประวัติศาสตร์เท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์แห่งเทพเจ้าผู้พิทักษ์ดินแดนนั้นอีกด้วย

ดังนั้น ศิลาจารึกโห่หนี่จึงเป็นการค้นพบโบราณวัตถุที่สำคัญของชาวจามบนดินแดนหนองซอน และเป็นหนึ่งในแหล่งข้อมูลอันทรงคุณค่าสำหรับการศึกษาประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของอาณาจักรจามปา ศิลาจารึกโห่หนี่มีส่วนสำคัญในการบ่งบอกว่าราวคริสต์ศตวรรษที่ 9-11 ชาวจามปาได้อพยพมายังดินแดนภูเขาอันรกร้างแห่งนี้

ต้องมีการป้องกันรอการถอดรหัส

จารึกหินธรรมชาติอาจไม่เพียงแต่เป็นเครื่องหมายบอกเขตแดนของประเทศเล็กๆ ในยุคประวัติศาสตร์เท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องหมายบอกทิศทางของเทพเจ้าผู้พิทักษ์ดินแดนนั้นด้วย ศิลาจารึกโฮ่หนี่อาจได้รับการสลักขึ้นเพื่อจุดประสงค์ดังกล่าวเช่นกัน

แผ่นหินแกะสลักอักษรจาม

ศิลาจารึกโฮ่หนี่ได้รับการระบุว่าเป็นโบราณวัตถุที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานนับพันปี อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันศิลาจารึกนี้อยู่ในป่าลึก ทำให้การเข้าถึงเพื่อการวิจัยและการอนุรักษ์เป็นไปได้ยาก

เมื่อเวลาผ่านไป ศิลาจารึกมักถูกปกคลุมด้วยฝน ลม หญ้า และเถาวัลย์ นอกจากนี้ กิจกรรมต่างๆ ของผู้คนที่อาศัยอยู่บนศิลาจารึกยังทำให้ตัวอักษรบนศิลาจารึกค่อยๆ สึกกร่อนไป ศิลาจารึกนี้แกะสลักจากหินภูเขาไฟ ซึ่งมีพื้นผิวไม่เรียบ ทำให้ยากต่อการประทับตรา แปลความหมาย และถอดรหัส

ดังนั้นการค้นคว้า ค้นคว้า แปล อนุรักษ์ และดูแลรักษาโบราณสถานแห่งนี้ต่อไปจึงมิใช่เป็นหน้าที่เฉพาะของชาวอำเภอหนองซอนเท่านั้น แต่ยังเป็นหน้าที่ร่วมกันของภาคส่วนวัฒนธรรมอีกด้วย

ขณะนี้ภาพจารึกนี้ได้รับการส่งไปยังผู้เชี่ยวชาญด้านภาษาจามบางส่วนแล้ว แต่การอ่านทั้งหมดทำได้ยากมากเนื่องจากตัวอักษรหลายตัวไม่ชัดเจน หวังว่าจะมีการประกาศเพิ่มเติมเกี่ยวกับเนื้อหาของจารึกบนจารึกนี้ในเร็วๆ นี้

ที่มา: https://danviet.vn/ngoi-len-tang-da-o-quang-nam-dan-bat-ngo-thay-khac-chu-la-nhu-chu-cham-ke-cho-nganh-chuc-nang-20240809094811481.htm