โรคนอนไม่หลับ ‘ตัวการแอบแฝง’ เพิ่มความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองในวัยรุ่น ป้องกันได้อย่างไร?

SKĐS - การศึกษาล่าสุดแสดงให้เห็นว่าการนอนหลับผิดปกติเป็นเวลานานอาจส่งผลเสียต่อหลอดเลือด ส่งเสริมการอักเสบ และเพิ่มความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมองในระยะเริ่มต้นได้อย่างมาก

โรคหลอดเลือดสมองไม่ใช่ "สิทธิพิเศษ" ของผู้สูงอายุอีกต่อไป วิถีชีวิตสมัยใหม่ที่เต็มไปด้วยความเครียด การนอนดึก และจังหวะการทำงานของนาฬิกาชีวภาพที่ผิดเพี้ยน กำลังทำให้คนหนุ่มสาวจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ประสบปัญหาการนอนหลับเรื้อรัง ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่าการนอนหลับไม่เพียงพอ การนอนหลับเป็นช่วงๆ หรือภาวะหยุดหายใจขณะหลับ สามารถทำลายสมองและระบบหัวใจและหลอดเลือดอย่างเงียบๆ นำไปสู่ภาวะโรคหลอดเลือดสมองได้เร็วกว่าที่คาดไว้

1. ความผิดปกติของการนอนหลับ – เชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมองในวัยรุ่น

เนื้อหา

• 1. ความผิดปกติของการนอนหลับ – เชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมองในวัยรุ่น
• 1.1. ภาวะหยุดหายใจขณะหลับแบบอุดกั้น (OSA)
• 1.2. โรคนอนไม่หลับเรื้อรัง
• 1.3. ความผิดปกติของจังหวะการทำงานของร่างกายขณะนอนหลับ
• 1.4. โรคขาอยู่ไม่สุข (RLS)
• 1.5. อาการง่วงนอนมากเกินไป โดยเฉพาะในช่วงกลางวัน
• 2. ความผิดปกติของการนอนหลับส่งผลเสียต่อสมองและสุขภาพหัวใจและหลอดเลือดอย่างไร?
• 3. เหตุใดวัยรุ่นในปัจจุบันจึงมีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองมากขึ้น?
• 4. การป้องกัน: ฟื้นฟูการนอนหลับเพื่อปกป้องสมอง

การศึกษาหลายชิ้นแสดงให้เห็นว่าโรคนอนไม่หลับเรื้อรังบางชนิดเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญของโรคหลอดเลือดสมอง โดยเฉพาะในผู้ใหญ่ตอนต้น

อาการผิดปกติที่มีความเชื่อมโยงชัดเจนที่สุดมีดังนี้:

1.1. ภาวะหยุดหายใจขณะหลับแบบอุดกั้น (OSA)

OSA คือภาวะที่การหายใจหยุดลงซ้ำๆ ระหว่างการนอนหลับ ทำให้ระดับออกซิเจนในเลือดต่ำและความดันโลหิตสูงขึ้นในเวลากลางคืน การวิเคราะห์อภิมานที่ตีพิมพ์ใน วารสาร Stroke พบว่าผู้ที่มีภาวะ OSA ระดับปานกลางถึงรุนแรงมีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองตีบเพิ่มขึ้น 2.5 ถึง 4 เท่าเมื่อเทียบกับผู้ที่ไม่มีภาวะนี้

1.2. โรคนอนไม่หลับเรื้อรัง

เมื่ออาการนอนไม่หลับยังคงอยู่ โดยเฉพาะในผู้ที่นอนหลับน้อยกว่า 6 ชั่วโมงต่อคืน ความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมองจะเพิ่มขึ้น 54% ภายใน 10 ปีหลังการติดตาม (อ้างอิงจาก Sleep Medicine Reviews ) กลไกหลักเกิดจากระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลที่สูงขึ้นและระบบประสาทซิมพาเทติกทำงานมากเกินไป ส่งผลให้ผนังหลอดเลือดเสียหาย

อาการนอนไม่หลับเป็นเวลานานเป็นปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดและโรคหลอดเลือดสมองในคนหนุ่มสาว

1.3. ความผิดปกติของจังหวะการทำงานของร่างกายขณะนอนหลับ

กลุ่มอาการระยะการนอนหลับล่าช้าหรือวงจรการนอน-ตื่นที่ไม่สม่ำเสมอ ซึ่งพบบ่อยในคนทำงานกะ สัมพันธ์กับความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองที่เพิ่มขึ้น 1.8 เท่า (อ้างอิงจาก Chronobiology International ) ความผิดปกติของจังหวะชีวภาพนำไปสู่คุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดีและผลกระทบด้านลบต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด

1.4. โรคขาอยู่ไม่สุข (RLS)

อาการขาอยู่ไม่สุข (RLS) ทำให้เกิดอาการอยากขยับขา โดยเฉพาะในเวลากลางคืน ซึ่งรบกวนการนอนหลับ ข้อมูลจาก ประสาทวิทยา ระบุว่า ผู้ที่มีอาการขาอยู่ไม่สุขรุนแรงมีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองสูงกว่าคนทั่วไปถึง 1.5 เท่า เนื่องจากระบบประสาทซิมพาเทติกทำงานเป็นเวลานานและความดันโลหิตเพิ่มขึ้นชั่วคราว

1.5. อาการง่วงนอนมากเกินไป โดยเฉพาะในช่วงกลางวัน

การนอนหลับมากเกินไป (มากกว่า 9 ชั่วโมงต่อคืน) ก็ส่งผลเสียต่อสุขภาพสมองเช่นกัน การศึกษาใน วารสาร American Journal of Epidemiology ระบุว่ากลุ่มที่นอนหลับนานมีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองเพิ่มขึ้น 46% ซึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติของระบบเผาผลาญหรือการอักเสบเรื้อรัง

2. ความผิดปกติของการนอนหลับส่งผลเสียต่อสมองและสุขภาพหัวใจและหลอดเลือดอย่างไร?

การนอนหลับเป็นกระบวนการทางชีวภาพที่สำคัญที่ช่วยให้ร่างกายควบคุมความดันโลหิต อัตราการเต้นของหัวใจ และการทำงานของระบบประสาท เมื่อการนอนหลับถูกรบกวน สมดุลระหว่างระบบประสาทซิมพาเทติกและพาราซิมพาเทติกจะถูกทำลาย ทำให้หัวใจทำงานอยู่ในภาวะ "ตื่นตัวสูง" อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ความดันโลหิตเพิ่มสูงขึ้นในเวลากลางคืน หัวใจเต้นเร็วขึ้น และหลอดเลือดต้องรับแรงกดดันสูงเป็นเวลานาน

นอกจากนี้ การนอนหลับไม่เพียงพอหรือคุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดียังสามารถทำให้เกิดภาวะเยื่อบุผนังหลอดเลือดทำงานผิดปกติได้อีกด้วย โดยชั้นเซลล์บุผนังหลอดเลือดจะอ่อนแอลง ส่งผลให้ความสามารถในการขยายหลอดเลือดและควบคุมการไหลเวียนของเลือดลดลง การศึกษายังแสดงให้เห็นว่าผู้ที่มีอาการนอนไม่หลับเรื้อรังมีระดับความเครียดออกซิเดชันและการอักเสบของระบบในร่างกายสูงขึ้น ซึ่งนำไปสู่ความเสียหายของเซลล์ประสาทและการสะสมของคราบพลัคที่เพิ่มขึ้น

ในขณะเดียวกัน ความผิดปกติของการนอนหลับยังกระตุ้นให้เกิดภาวะการแข็งตัวของเลือดสูงเกินไป ส่งผลให้ระดับไฟบริโนเจนและเกล็ดเลือดสูงขึ้น ส่งผลให้ลิ่มเลือดในหลอดเลือดเกิดขึ้นได้ง่ายขึ้น เมื่อลิ่มเลือดเหล่านี้เดินทางไปที่สมอง อาจทำให้เกิดภาวะสมองอุดตันเฉียบพลัน ซึ่งนำไปสู่โรคหลอดเลือดสมองตีบ

ในระยะยาว การนอนหลับไม่เพียงพอไม่เพียงแต่ส่งผลต่อความจำและสมาธิเท่านั้น แต่ยังเพิ่มความเสี่ยงต่อความดันโลหิตสูง หัวใจเต้นผิดจังหวะ และหลอดเลือดแดงแข็ง ซึ่งเป็นปัจจัยพื้นฐานสำคัญที่นำไปสู่โรคหลอดเลือดสมองและภาวะสมองเสื่อมจากหลอดเลือดอีกด้วย

3. เหตุใดวัยรุ่นในปัจจุบันจึงมีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองมากขึ้น?

ชีวิตสมัยใหม่ทำให้วัยรุ่นต้องเผชิญกับความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองเร็วขึ้นกว่าที่เคย

ความเครียดจากการทำงาน การใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์มากเกินไป และการทำงานเป็นกะ ล้วนเป็นตัวการสำคัญที่ทำลายการนอนหลับอย่างเงียบๆ แสงสีฟ้าจากหน้าจอจะยับยั้งฮอร์โมนเมลาโทนิน ซึ่งควบคุมจังหวะการทำงานของร่างกาย ทำให้การนอนหลับล่าช้าลง และทำให้ระยะเวลาการนอนหลับโดยรวมสั้นลง

นอกจากนี้ การรับประทานอาหารที่มีเกลือสูง อาหารแปรรูป และการใช้ชีวิตที่ไม่ค่อยเคลื่อนไหวร่างกาย ล้วนเพิ่มภาระให้กับหัวใจ ส่งเสริมการอักเสบ และเพิ่มความดันโลหิต

4. การป้องกัน: ฟื้นฟูการนอนหลับเพื่อปกป้องสมอง

ความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองส่วนใหญ่ที่เกี่ยวข้องกับอาการผิดปกติของการนอนหลับสามารถป้องกันได้หากเราฟื้นฟูคุณภาพการพักผ่อนตามธรรมชาติของร่างกาย

กลยุทธ์ที่มีประสิทธิผลบางประการได้แก่:

• การคัดกรองและการรักษาภาวะหยุดหายใจขณะหลับ: การบำบัดด้วย CPAP ช่วยลดการเกิดซ้ำของโรคหลอดเลือดสมอง เพิ่มออกซิเจนในเลือดและการทำงานของหลอดเลือด
• รักษาพฤติกรรมการนอนหลับให้สม่ำเสมอ: การนอนและตื่นในเวลาเดียวกันทุกวันจะช่วยรักษาจังหวะการทำงานของร่างกายให้คงที่และควบคุมความดันโลหิตได้ดีขึ้น
• จำกัดการใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ก่อนนอน: หลีกเลี่ยงการใช้โทรศัพท์และหน้าจอคอมพิวเตอร์อย่างน้อย 1 ชั่วโมงก่อนนอน เพื่อส่งเสริมการหลั่งฮอร์โมนเมลาโทนิน ช่วยให้คุณหลับได้ง่ายขึ้นและหลับลึกยิ่งขึ้น
• การลดความเครียด: การออกกำลังกายด้วยการหายใจ โยคะ การทำสมาธิ และการออกกำลังกายแบบแอโรบิกเบาๆ ช่วยลดการทำงานของระบบประสาทซิมพาเทติก ทำให้คุณภาพการนอนหลับและการทำงานของระบบหัวใจและหลอดเลือดดีขึ้น
• ปรับอาหารของคุณ: จำกัดเกลือ น้ำตาล ไขมันอิ่มตัว หลีกเลี่ยงการกินอาหารในตอนกลางคืน และเพิ่มผักใบเขียว ธัญพืชไม่ขัดสี และอาหารที่มีแมกนีเซียมสูง ซึ่งเป็นปัจจัยที่ช่วยควบคุมการนอนหลับ

ความผิดปกติในการนอนหลับไม่ได้เป็นเพียงสิ่งรบกวนยามค่ำคืนเท่านั้น แต่ยังเป็นปัจจัยเงียบๆ ที่ส่งผลต่อความเสียหายของหลอดเลือดและความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมอง การเรียนรู้ที่จะ “นอนหลับให้ถูกต้อง” เป็นหนึ่งในกลไกป้องกันที่ง่ายที่สุดแต่ทรงพลังที่สุดที่คุณสามารถทำได้เพื่อปกป้องสมอง หัวใจ และอนาคตของคุณ

ที่มา: https://suckhoedoisong.vn/roi-loan-giac-ngu-thu-pham-an-lam-tang-nguy-co-dot-quy-o-nguoi-tre-phong-ngua-nhu-the-nao-169251029215320581.htm