Yapay Zeka: Balon patlamak üzere mi yoksa olgunluk dönemine mi giriyor?

GPU fiyatları düşüyor, yatırım getirisi (ROI) sorgulanıyor, hisse senetleri dalgalanıyor, yatırım sermayesi dengesizleşiyor... Yapay zekâ çılgınlığı azalıyor mu?

Yapay zeka çılgınlığı zirve noktasını geçmiş olabilir.

Yapay zekâ (YZ), "endüstri devriminin yeni ateşi" olarak lanse edilmiş ve trilyon dolarlık bir ivme yaratması bekleniyordu. Ancak, spekülatif bir patlama dönemi ve rekor kıran gelir raporlarının ardından, piyasa soğuma belirtileri göstermeye başladı.

Büyük teknoloji hisselerindeki düşüşten ve GPU maliyetlerindeki azalmadan, yapay zeka projelerinin %95'inin henüz finansal fayda sağlamadığını gösteren bir dizi çalışmaya kadar, tüm bunlar gözlemcileri şu soruyu sormaya yöneltiyor: Yapay zeka balonu zirveye ulaştı mı?

Yapay Zeka: "Yeni bir sanayi devrimi" beklentisinden acımasız bir gerçekliğe.

Yapay zekâ, sadece iki yıl içinde "yeni bir sanayi devrimi" seviyesine yükseltildi ve teknoloji şirketlerinden, risk sermayesi fonlarından ve hatta hükümetlerden büyük yatırımlar çekti.

Nvidia, yapay zeka çiplerine olan talebin hızla artması sayesinde sürekli olarak rekor gelirler bildiriyor; Microsoft ve Google, veri merkezlerini genişletmek için milyarlarca dolar harcıyor; Meta ise yapay zekayı temel büyüme motoru olarak görüyor.

Ancak bu coşku, olumsuz bir yönü de ortaya koyuyor. Şirketler "beklentileri aştığında" bile borsa olumsuz tepki veriyor; bu da yatırımcı beklentilerinin çok yüksek tutulduğunu gösteriyor.

Nvidia bunun en iyi örneği: Gelirler arttı, ancak piyasa beklentilerin fazla sürpriz içermediğini düşündüğü için hisse senedi kazanç açıklamasından sonra yine de düştü.

AMD ve Super Micro gibi "yapay zeka trendlerini takip eden" hisse senetleri de, kâr oranlarının yeterince cazip olmaması nedeniyle sert düzeltmeler yaşadı; bu da yatırımcıların giderek daha temkinli hale geldiğini gösteriyor.

Devasa altyapı yatırımları ve bunların gerçek etkinliği sorusu.

Bu iyimserliğin ardında devasa harcama rakamları yatıyor. Microsoft, 2025 mali yılında yapay zeka altyapısına 80 milyar dolardan fazla harcama yapmayı planlıyor; bu rakam birçok ülkenin savunma harcamalarına eşdeğer.

Google ve Meta eşit derecede rekabetçi olup, sürekli olarak yeni nesil veri merkezleri kurma planlarını duyuruyorlar. Bu, yapay zekaya olan uzun vadeli güvenin azalmadığını gösteriyor, ancak aynı zamanda zorlu bir soruyu da gündeme getiriyor: Bu devasa yatırım, orantılı getiriler sağlayacak mı?

Gerçekte, yapay zekanın işletme maliyetleri ve altyapı geliştirme giderleri, "büyük oyuncuların" kar marjlarını giderek daha fazla etkiliyor. Bu nedenle birçok teknoloji şirketi, yatırım maliyetlerini dengelemek için aynı anda personel azaltımı ve yeniden yapılanma yoluna gidiyor.

Bir paradoks var: Yapay zeka, işletmeler için bir maliyet optimizasyon aracı olarak görülüyor, ancak yapay zekanın gelişimi, şirketlerin her zamankinden daha fazla harcama yapmasına neden oluyor.

Yapay zekâ, piyasadaki cazibesini giderek kaybediyor.

GPU fiyatları düşüyor, arz üzerindeki baskı azalıyor.

Yapay zekâ çılgınlığının yavaşladığının en açık göstergelerinden biri, yapay zekâ çiplerinin fiyatıdır. Sadece bir yıl önce, bulutta Nvidia H100 çiplerinin kiralama fiyatı saatte 8 dolara kadar çıkıyordu ve bu da birçok yeni girişimin deneysel modellerini sürdürmesini zorlaştırıyordu. Şimdi ise bu fiyat saatte yaklaşık 2,8-3,5 dolara düştü.

Bu durum, donanım arzının istikrara kavuşması, tedarikçiler arasındaki rekabetin artması ve işletmelerin eskisi gibi savurgan harcamalar yapmak yerine GPU kullanımını optimize etmeye zorlanmasından kaynaklanmaktadır. Bu, hem pazarın olgunlaşması açısından olumlu bir işaret hem de talebin artık 2023-2024 zirve dönemindeki kadar yüksek olmadığını yansıtmaktadır.

GenAI projelerinin %95'i başarısız oluyor ve bu da yatırım paradoksunu ortaya çıkarıyor.

MIT'den yapılan bir çalışma, pilot Generatif Yapay Zeka projelerinin %95'inin net finansal fayda sağlamadığını göstererek kamuoyunu şok etti. Birçok işletme, belirli performans göstergeleri (KPI'lar) olmadan yapay zekayı devreye aldı; bu da ölçülemeyen veya üretim ve iş süreçlerine entegre edilmemiş sonuçlara yol açtı. Bu, yapay zekanın işe yaramaz olduğu anlamına gelmez, ancak beklentiler ve gerçeklik arasında önemli bir tutarsızlığı ortaya koymaktadır.

Aynı zamanda, sermaye piyasası da endişe verici bir dengesizliği yansıtıyor. Sadece 2025'in ilk çeyreğinde yapay zeka sektörü 104 milyar dolar girişim sermayesi çekti, ancak sadece 36 milyar dolar elden çıkarıldı. Bu, paranın şelale gibi akmaya devam ettiği, ancak çıkışın (halka arz, birleşme ve devralmalar) belirsiz kaldığı anlamına geliyor. Bu durum, yatırım sermayesinin kısa vadede yaratılan değerden çok daha fazla olduğu önceki teknoloji balonlarına çok benziyor.

Yapay zeka pazarı doygunluğa ulaşmış durumda.

ABD ve Avrupa teknolojik rekabete odaklanırken, Çin "ihtiyaç duyduğundan fazlasını inşa etme" riskiyle karşı karşıya. Belirli kiracılar olmasa bile, politikalar doğrultusunda çok sayıda yapay zeka veri merkezi kuruluyor.

Alibaba, arzın talebi aşması nedeniyle bir "altyapı balonu" konusunda uyarıda bulunmak zorunda kaldı. Bu "planlı" kalkınma modeli, Çin'in teknolojik olarak hızla gelişmesine yardımcı oldu, ancak gerçek talep yeterince hızlı artmazsa maliyetli arz fazlalığı da yaratabilir.

Tüm bu işaretler, yapay zekâ çılgınlığının soğuduğunu gösteriyor. Ancak bu, 2000'de patlamak üzere olan bir dot-com balonu değil. En büyük fark, yapay zekâya gerçekten ihtiyaç duyulması, küresel dijital altyapının yükseltilmesi gerekliliği ve işletmelerin verimliliği artırmak için bu teknolojiyi uygulama yollarını aramaya devam etmesidir.

Bu tamamen hız ve verimlilik meselesi. Piyasa, yalnızca sürdürülebilir iş modellerine ve net yatırım getirisine sahip şirketlerin hayatta kalacağı bir "filtreleme" aşamasına giriyor. Sağlam bir temeli olmayan "göz alıcı" girişimler yavaş yavaş ortadan kaybolacak, yapay zeka ise daha pratik bir hızda gelişmeye devam edecek.

Yapay zekâ artık geçici bir "çılgınlık" değil, her harcamanın titizlikle incelendiği olgun bir sektör haline geliyor. Yatırımcılar, işletmeler ve hükümetler, hayal aşamasını geride bırakarak daha zorlu bir meydan okumayla karşı karşıya: Bu teknolojiyi gerçek değere nasıl dönüştürecekler?

Konuya geri dönelim

PHAN HAI DANG

Source: https://tuoitre.vn/ai-bong-bong-sap-vo-hay-buoc-vao-giai-doan-truong-thanh-20250903103854784.htm