14. Ulusal Parti Kongresi taslak belgelerine ilişkin yorumlar:

40 yıllık yenilenme deneyiminden yola çıkarak, kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT'ler) sosyalist yönelimli piyasa ekonomisindeki temel rolünü tam olarak kavramak gerekir. KİT'ler, makroekonomik istikrarı sağlayan önemli bir maddi güç olmanın yanı sıra, kalkınmayı düzenleyen ve yönlendiren, bağımsız ve özerk bir ekonominin güçlenmesine katkıda bulunan ve küresel entegrasyon sürecinde sosyalist yönelimi koruyan bir araçtır.

Bağımsız, özerk ekonomi ve devlet işletmelerinin kilit rolü

Mevcut küresel ve bölgesel koşullar hızla, karmaşık bir şekilde ve öngörülemez bir şekilde değişiyor. Büyük ülkeler arasındaki stratejik rekabet, ekonomik ve ticari çatışmalar, dijital ve yeşil dönüşüm ve geleneksel olmayan güvenlik sorunları, küresel ekonomik manzarayı kökten değiştiriyor.

Bu akışta Vietnam'ın aynı anda iki eğilimle karşı karşıya kalması gerekiyor: Birleşme ve bölünme. Her ikisi de işbirliğini genişletirken parçalanma ve bağımlılık riskiyle karşı karşıya kalıyor.

Partimiz açıkça şunları belirlemiştir: Kalkınma politikaları ve stratejilerinin planlanmasında bağımsızlığı ve özerkliği korumak; ekonominin omurgası olacak güçlü Vietnam işletmeleri geliştirmek; büyük dengeleri sağlamak, ulusal ekonomik güvenliği korumak.

Hanoi Konut Yatırım ve Geliştirme Şirketi (Handico), eski Dong Anh bölgesinde bir sosyal konut projesinin inşasına başladı. *Fotoğraf: T.Hoa*

Bu sadece teorik bir gereklilik değil, aynı zamanda günümüzün derin entegrasyonu ve yoğun rekabeti bağlamında pratik bir zorunluluktur.

Sosyalist yönelimli piyasa ekonomisi modelinde, kamu işletmeleri devletin piyasayı düzenleme, istikrara kavuşturma ve yönlendirme rolünü yerine getirmesinde önemli bir maddi araçtır.

Kendi kendini düzenleyen bir piyasa ekonomisi en uygun model değildir; piyasa aksaklıklarının giderilmesi, sürdürülebilir kalkınma ve toplumsal eşitlik hedeflerinin sağlanması için devletin proaktif ve etkili müdahalesi şarttır.

Dolayısıyla, kamu iktisadi teşebbüslerinin yalnızca ekonomik bir misyonu değil, aynı zamanda özel bir siyasi ve sosyal işlevi de vardır. Covid-19 pandemisi gibi kriz dönemlerinde, kamu iktisadi teşebbüsleri sektörü, bütçe yükünü paylaşan, tedarik zincirlerini güvence altına alan, fiyatları istikrara kavuşturan, temel üretimi sürdüren ve özel sektörün yapamadığı veya yapmak istemediği kamu hizmeti görevlerini yerine getiren bir "tampon bölge" rolü oynamıştır. Bu durum, kamu iktisadi teşebbüslerinin makroekonomik istikrarı ve sosyal güvenliği korumada en sadık ve etkili güç olarak konumunu teyit etmektedir.

Bağımsız ve kendi kendine yeten bir ekonomi inşa etmek, kapalı veya kendi kendine yeterli olmak anlamına gelmez; ulusal iç gücümüzü güçlendirmek için dış kaynakları proaktif bir şekilde entegre etmek ve değerlendirmek anlamına gelir.

Bağımsız ve kendi kendine yeten bir ekonomi, son derece rekabetçi ve küresel dalgalanmalara dayanıklı olmalıdır. Devlet işletmeleri, bu yapının "istikrar sağlayıcı ayağı" olup, Vietnam ekonomisi için sağlam bir içsel kapasite oluşturmada öncü güçtür.

Ekonominin yeniden yapılandırılması sürecinde makroekonomik istikrar - ekonomik yeniden yapılandırma - sürdürülebilir kalkınma arasındaki genel organik ilişki içerisinde kamu iktisadi teşebbüslerinin de yer alması gerekmektedir.

Ülkenin ekonomik bağımsızlığını ve özerkliğini korurken aynı zamanda uluslararası topluma derinlemesine ve etkili bir biçimde entegre olabilmesi için bu üç unsurun eş zamanlı olarak işletilmesi ve bir "kalkınma üçgeni" oluşturulması gerekmektedir.

Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Yeniden Yapılandırılması - Yeni dönem için stratejik bir atılım

Yeni bir kalkınma dönemine giren Vietnam, 2030 yılına kadar modern, sanayileşmiş, orta-üst gelirli bir ülke, 2045 yılına kadar da gelişmiş, yüksek gelirli bir ülke olmayı hedefliyor.

Bu hedefe ulaşmak için 14. Ulusal Kongre'nin Siyasi Raporu Taslağı, kalkınma modelinin üç temel ayağından birinin eşzamanlı ve modern sosyalist yönelimli bir piyasa ekonomisinin geliştirilmesi olduğunu belirlemiştir.
Devlet iktisadi sektörünün öncü rolünü gerçekleştirmeyi hedefleyen kamu iktisadi teşebbüslerinin yeniden yapılandırılması ve geliştirilmesi temel görevdir.

Kamu iktisadi teşebbüslerinin yeniden yapılandırılması, yalnızca Devletin yatırımları geri çekmesine veya azaltmasına yol açan "tek yönlü bir yol" olamaz; her aşamanın gereksinimlerine bağlı olarak esnek ve seçici olmalıdır. Piyasa büyük dalgalanmalar yaşadığında, Devlet yatırımları artırabilir ve ekonomiyi istikrara kavuşturmak için bazı kilit alanlarda kontrol hisselerini elinde tutabilir; koşullar uygun olduğunda ise rekabeti teşvik etmek ve toplumsal kaynakları harekete geçirmek için sermayeyi elden çıkarabilir.

Havacılık sektöründe, Vietnam'ın uluslararası rekabete uygun bir uçuş ağı ve filosu olan güçlü bir havacılık işletmesi kurmak için odaklanmış yatırımlara ihtiyacı var. *Fotoğraf: nhandan.vn*

Uluslararası uygulamalar, birçok gelişmiş ülkenin bu ilkeyi esnek bir şekilde uyguladığını göstermektedir.

ABD, 2008 mali krizi sırasında birkaç büyük şirketi geçici olarak millileştirdi, ardından piyasa istikrara kavuşunca ve hatta kar edince bu şirketleri elden çıkardı.

Bu ders, devletin proaktif ve zamanında rolünün modern bir ekonomiyi yönetmede belirleyici bir faktör olduğunu teyit etmektedir. Vietnam'da, devlet sermayesinin kamulaştırılması ve elden çıkarılması süreci, yönetişim inovasyonunun teşvik edilmesine ve şeffaflığın artırılmasına önemli ölçüde katkıda bulunmuş, ancak aynı zamanda bazı sınırlamaları da ortaya koymuştur: Kamulaştırma sonrasında birçok devlet işletmesi, öz sermayelerinde düşüş, yatırım motivasyonu eksikliği gibi sorunlar yaşamış ve stratejik sektörlerdeki lider rollerini henüz geliştirememiştir.

Devlet sermayesinin algı ve yönetim mekanizmasını, onu yalnızca "korunması gereken bir varlık" olarak değil, kalkınma yatırımı için bir kaynak olarak görme yönünde değiştirmenin zamanı gelmiştir. Hata yapma ve sorumluluk alma korkusu zihniyeti, birçok etkili yatırım fırsatının kaçırılmasına yol açmıştır.

Aynı zamanda, kamu iktisadi teşebbüslerinin rolünün açık ve şeffaf bir şekilde tanımlandığı, devlet yönetim işlevi ile sermaye sahipliği işlevi arasında çakışmaların önlendiği, sosyalist yönelimli bir piyasa ekonomisi için eksiksiz bir kurumsal çerçevenin oluşturulması gerekmektedir. Mülkiyet sahibi temsilci organı, zamanında kararlar alabilmek ve sermaye kullanımının verimliliğinden sorumlu olmak için yeterli yetkiyle donatılmalı ve aynı zamanda iktidarın sıkı ve kamusal denetimi sağlanmalıdır.

Zayıf kamu işletmelerinin "yaşam ve ölümünü" kabullenmek, piyasa ekonomisinin kaçınılmaz bir gereğidir.

Zarar eden işletmelerin sonsuza kadar sürdürülmesi mümkün değildir, bu da yatırım verimliliğini azaltır ve bütçeye yük getirir.

Aksine, enerji, altyapı, finans, temel sanayiler, inovasyon ve ulusal ekonomik güvenlik gibi temel alanlarda öncü rol oynayan potansiyel kamu iktisadi teşebbüslerine kaynakların yoğunlaştırılması gerekmektedir.

Makro düzeyde, kamu iktisadi teşebbüslerinin "teknolojik inovasyon ve dijital dönüşümün lokomotifleri" olarak yeniden konumlandırılması gerekmektedir. Dördüncü Sanayi Devrimi bağlamında, bu sektör dijital altyapı, yenilenebilir enerji, ileri teknoloji, lojistik ve sermaye piyasası gelişimine yatırım yapmada öncü rol oynamalı, sağlıklı bir rekabet ortamı yaratmalı ve özel sektörün birlikte gelişmesini desteklemelidir.

Kamu iktisadi teşebbüslerinin yeni dönemdeki kilit rolünü desteklemek için kurumsal inovasyon ve işleyiş mekanizmalarına odaklanılmaktadır. Her şeyden önce, devlet sermaye yönetimine ilişkin yasal çerçevenin mükemmelleştirilmesi, devletin yönetim işlevi ile yatırımcı ve işletme sahiplerinin rolü arasında net bir ayrım sağlanması ve böylece her bir kuruluşun özerkliğinin, sorumluluğunun ve verimliliğinin artırılması gerekmektedir.

Aynı zamanda, kamu iktisadi teşebbüslerinin gelişimi, bölgesel ve uluslararası alanda rekabet edebilen, kilit alanlarda faaliyet gösterebilen ve diğer ekonomik sektörlerin birlikte gelişmesinin önünü açabilen, çok mülkiyetli ve çok sektörlü şirketler modeliyle ilişkilendirilmelidir. Bu sektörün performansı yalnızca kısa vadeli finansal göstergelerle ölçülemez; büyümeye, makroekonomik istikrara ve sosyal güvenliğe sağladığı önemli katkı düzeyi üzerinden kapsamlı bir şekilde değerlendirilmelidir.

Garment Corporation 10'da ihracata yönelik giysi üretimi *. Fotoğraf: Viet Thanh*

Özellikle Dördüncü Sanayi Devrimi bağlamında, inovasyonun kamu iktisadi teşebbüslerinin içsel bir itici gücü haline gelmesi gerekmektedir. Bilim ve teknolojiye, insan kaynaklarına ve araştırma-geliştirmeye yatırım yapmak yalnızca ekonomik bir görev değil, aynı zamanda özerk ve bütünleşik bir ekonominin stratejik vizyonunu yansıtan ulusal rekabet gücünün bir ölçüsüdür.

Genel olarak, Kamu İşletmelerinin yeniden yapılandırılması, yalnızca üretim ve işletme organizasyonlarının yeniden düzenlenmesi meselesi değil, 14. Ulusal Kongre Siyasi Raporu Taslağı'nın ruhuna uygun olarak, bağımsız, kendi kendine yeten, modern ve derinlemesine bütünleşmiş bir ekonomi yaratma yolunda stratejik bir atılımdır.

Güçlü kamu iktisadi teşebbüsleri geliştirmek, "eski modelin muhafazakârlığı" değil, yeni dönemde ulusal yönetişim düşüncesinde ileriye doğru atılmış bir adımdır; piyasa ve sosyalist yönelimi, ekonomik verimlilik ve siyasi istikrarı uyumlu bir şekilde birleştirmektir.

Bağımsız ve kendi kendine yeten bir ekonomi, ancak küresel pazarda ulusal çıkarları yönlendirebilen, rekabet edebilen ve koruyabilen devlet işletmeleri var olduğunda güçlü olabilir. Bu aynı zamanda Partimizin yeni bir kalkınma çağına -özerklik, yaratıcılık ve sürdürülebilir refah çağına- girerken gösterdiği kararlılığı ve stratejik vizyonu da teyit eden tutarlı bir mesajdır.

Source: https://hanoimoi.vn/gop-y-vao-du-thao-van-kien-dai-hoi-xiv-cua-dang-doanhi-nghiep-nha-nuoc-tru-cot-cua-nen-kinh-te-doc-lap-tu-chu-trong-thoi-ky-phat-trien-moi-720993.html