เพลงพื้นบ้านของชาวโท

ชนเผ่าทอในอำเภอนูซวนมีความสามัคคีและอยู่ร่วมกันอย่างสันติ รักใคร่และสนับสนุนกันมาโดยตลอด ก่อให้เกิดประเพณีที่สวยงามในชีวิตชุมชน ประเพณีดีๆ มากมายเกี่ยวกับความสัมพันธ์และพฤติกรรมระหว่างคน และระหว่างคนกับธรรมชาติ ได้รับการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น กลายเป็นวิถีชีวิตและพฤติกรรมที่ดีในชุมชน

เพลงพื้นบ้านของชาวโท (หนูซวน)

วัฒนธรรมพื้นบ้านของชาวเติร์กมีความอุดมสมบูรณ์มาก มีตำนาน นิทาน บทกวี เพลงพื้นบ้าน สุภาษิต สำนวนต่างๆ ... แม้ว่าจะมีการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมกับกลุ่มชาติพันธุ์กิงและม้ง แต่ก็ยังคงมีเอกลักษณ์และความแตกต่างที่ละเอียดอ่อน

ชาวโทยังใช้ดนตรีในงานเทศกาลเพื่อร้องเพลงเพื่อแลกเปลี่ยนความรักและความเสน่หา ชาวโทมีทักษะในการเป่าขลุ่ย ทรัมเป็ต และกลอง ฉิ่งเป็นเครื่องดนตรีที่ใช้กันในชีวิตประจำวันโดยเฉพาะ เครื่องดนตรีดั้งเดิมชนิดนี้เมื่อนำมารวมกับกลอง จะใช้ในงานเทศกาล ต้อนรับแขก ฉลองเปิดบ้านใหม่ ฉลองการเกิดของลูก ใช้ในงานแต่งงาน การร้องเพลงระหว่างชายและหญิง และส่งผู้ล่วงลับกลับไปหาปู่ย่าตายายและบรรพบุรุษ

ชนเผ่าโทมีมรดกทางดนตรีพื้นบ้านอันยาวนานที่มีหลากหลายแนวและหลายทำนอง... สะท้อนให้เห็นถึงจิตวิญญาณและความรู้สึกของผู้คนในที่นี้ด้วยความคิดเชิงบวก ความรักในชีวิต ความรักที่มีต่อป่า ลำธาร ทุ่งนา นาข้าว... ผู้คนและภูมิประเทศที่ผูกพันกันอย่างแน่นแฟ้นมาหลายชั่วอายุคน แม้ชีวิตจะยังคงยากลำบาก แต่บทเพลงและเสียงของพวกเขาก็ไม่ได้สูญเสียความหมายอันเร่าร้อนและเปี่ยมความรัก

ชาวโทนูซวนชื่นชอบวัฒนธรรมและศิลปะ และมีความหลงใหลในการร้องเพลงเพื่อลืมความยากลำบากและความยากลำบากในชีวิตการทำงานประจำวัน พวกมันร้องเพลงไปตลอดทางขึ้นทุ่งนา ลงทุ่งนาสูง ทุ่งนาต่ำ ร้องเพลงไปพร้อมๆ กับการนวดข้าว ตำข้าว ตำข้าวเขียว; เพลงกล่อมเด็ก เพลงรัก เพื่อส่งความรักและความทรงจำให้กับคนที่คุณรักและชื่นชม พวกเขาจะร้องเพลงได้ทุกเวลา ทุกสถานที่ ในป่า ในบ้าน ในคืนพระจันทร์เต็มดวง ช่วงเทศกาล และไม่ใช่เฉพาะตอนที่พวกเขามีความสุขเท่านั้น แต่รวมถึงตอนที่พวกเขาเศร้า เพื่อบรรเทาจิตวิญญาณที่ว่างเปล่าและโดดเดี่ยวของพวกเขา

เพลงพื้นบ้านของชาวโทมีความอุดมสมบูรณ์ทั้งรูปแบบ เนื้อหา และการแสดง เพลงกล่อมเด็กเป็นรูปแบบการร้องเพลงที่ได้รับความนิยมมากที่สุดรูปแบบหนึ่ง ร้องโดยทุกคน ตั้งแต่เด็กไปจนถึงผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะเป็นผู้ชายหรือผู้หญิง เพลงกล่อมเด็กไม่เพียงแต่ทำให้เด็ก ๆ หลับสบายเท่านั้น แต่ยังช่วยให้เด็ก ๆ คุ้นเคยกับสัตว์ที่คุ้นเคยผ่านบทเพลงกล่อมเด็กที่อบอุ่นและเต็มไป ด้วยอารมณ์จากพ่อแม่ ปู่ย่าตายาย และพี่น้องที่โตกว่า: โอ้...โอ้...โอ้.../ โอ้...โอ้...คือ.../ ปลาหางหัก/ ปลาหางหัก/ ปลาหางหัก.../ ดูถูกลูกอ๊อดกบ/ กีบม้าที่มีหัวใจกลวง/ ผึ้งที่ผูกพันกันแน่นแฟ้น/ ชมผึ้งที่ทำงานหนัก/ ฟังเสียงกาของสามีของอีกา/ ฟังอีกาดูแลลูกของมัน/ พาลูกของมันบินขึ้นไปบนฟ้า/ ที่กวางลงเนินไป/ ถางทุ่ง ทุ่ง/ ทางด้านนี้ของทุ่ง/ กล้วยสุกเป็นสีเหลือง/ ลูกหม่อนสุกเป็นสีแดง/ ตัดกิ่งหม่อน/ ตัดกิ่งมะเฟืองสามกิ่ง...

เพลงกล่อมเด็กข้างเปลกล่อมให้เด็กๆ หลับสนิท พาเด็กๆ เข้าสู่โลกแห่งเวทมนตร์และเทพนิยาย อย่าร้องไห้: นอนให้พ่อไปเที่ยวทุ่งนา/ นอนให้แม่ไปเที่ยวทุ่งนา...

การร้องเพลงกล่อมเด็กก็เป็นที่จดจำและจดจำของหลายๆ คน ไม่เพียงเท่านั้น พวกเขายังเป็นผู้สร้างเพลงกล่อมเด็กเหล่านี้ด้วย เพลงกล่อมเด็กไม่เพียงแต่เป็นที่นิยมในหมู่เด็ก ๆ เท่านั้น แต่เพลงประเภทนี้ยังได้รับความนิยมจากผู้ใหญ่ด้วยความรักอีกด้วย: ...อยากดื่มน้ำบ่อ/ ไปที่คลอง/ อยากดื่มน้ำรั้ว/ ไปที่ต้นทองแดง/ ดอกบัวแดง/ จั๊กจั่นร้องเพลง/ ปีนขึ้นต้นส้ม/ จับด้วงสีน้ำตาล/ นกปรอดหัวแดงคู่หนึ่ง/ กระโดดจากกิ่งหนึ่งไปยังอีกกิ่งหนึ่ง/ ดอกกล้วยแสนหวาน/ เรียกฝูงนกหัวขวาน/ นกเขาคู่หนึ่ง/ จั๊กจั่นกันในตรอก/ ช้าๆ หน่อยนะไอ

ในเพลงพื้นบ้านของชาวโท การร้องแบบโต้ตอบได้รับความนิยมและมักร้องระหว่างผู้ชายกับผู้หญิง หรือข้างหนึ่งเป็นผู้ชาย อีกด้านหนึ่งเป็นผู้หญิง พวกเขาจะร้องเพลงระหว่างชาวบ้านและบ่อยครั้งระหว่างชาวบ้านด้วยกัน การร้องตอบโต้มีเนื้อหาหลายอย่าง เช่น การร้องสรรเสริญทัศนียภาพอันงดงามของบ้านเกิดและบ้านเกิด การร้องบอกเล่าความดีความชอบของวีรบุรุษของชาติ การแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ การร้องเชิญพลู การร้องถามคำถาม การร้องเดา การร้องตำข้าวเขียว การร้องสาบาน การร้องห่างเหิน การร้องโทษ... แสดงถึงอารมณ์ต่างๆ มากมายของผู้ชาย ผู้หญิง และคู่รัก รักกันแม้อยู่ห่างไกล/ เราลุยได้ลำธารและน้ำเชี่ยวลึก/ มาที่นี่เราก็พักที่นี่/ เมื่อต้นไม้มีรากเขียว เราก็กลับมาได้...

เพลงพื้นบ้านมักมี ดนตรีและเครื่องดนตรีประกอบ เช่น แตร โมโนคอร์ด พิณปาก กลองใหญ่ กลองเล็ก ขลุ่ย... ในการร้องโต้ตอบ ผู้ชายหนึ่งคนและผู้หญิงหนึ่งคนใช้พิณปากและขลุ่ยเพื่อแสดงความรู้สึกของตนต่อคู่ของตน การร้องเพลงสลับกันระหว่างชายกับหญิง มักใช้เครื่องดนตรี เช่น กลองและฉิ่ง ชุดฉิ่งประกอบด้วยกลองใหญ่ 1 ใบและฉิ่ง 2-3 อัน เล่นโดยคน 1 คนด้วยมือ 2 มือ ตีตามจังหวะ นอกจากกลองใหญ่และกลองเล็กที่ทำด้วยหนังแล้ว ชาวโทยังมีกลองดินเผาด้วย ขุดหลุมในพื้นดินโดยขุดหลุมกลมขนาดกลางลงในพื้นดิน ให้ปากหลุมเล็กและก้นหลุมกว้าง ลึกประมาณ 30 - 40 ซม. มีเส้นผ่านศูนย์กลางตามต้องการ ใช้กาบหมากหรือกาบไม้ไผ่ คลุมรูให้แน่น แล้วใช้หมุดปักให้แน่น จากนั้นนำไม้เลื้อยป่าขึงให้ตั้งฉากจากผิวกาบขึ้นมา ใช้หมุดปักปลายทั้ง 2 ข้างให้แน่น รูจะอยู่ห่างจากรูข้างประมาณ 0.5 - 1 เมตร ใช้ไม้ 2 อัน ยาวประมาณ 30 - 45 ซม. ค้ำไม้เลื้อยให้แน่น ปลายไม้แต่ละด้านจะสัมผัสด้านนอกของรู โดยใช้ไม้ไผ่แล้วเคาะตรงกลางสาย จะสร้างเสียงที่ทุ้มและทุ้มลึก โดยมีจังหวะที่เร็วหรือช้า ขึ้นอยู่กับมือกลอง กลองดินเผาใช้ในงานเทศกาล โดยผู้ชายและผู้หญิงจะร้องเพลงตอบโต้ กลองประเภทนี้มักทำโดยคนเลี้ยงควายและคนเลี้ยงวัว และเด็กๆ มักจะร้องเพลงกล่อมเด็กร่วมกันในป่า ริมลำธาร

นอกจากเครื่องดนตรีที่กล่าวมาข้างต้น ชาวทอยังมีเครื่องดนตรีติญห์ตังด้วย ติญทังเป็นไม้ไผ่ที่มีเชือกไม้ไผ่ 2 เส้นขึงในแนวนอน เมื่อนำมาใช้ จะใช้ไม้ไผ่หนึ่งหรือสองอันในการตีสายเหล่านี้ ทำให้เกิดเสียงประกอบกิจกรรมทางวัฒนธรรมพื้นบ้าน และทุกคนก็ใช้กันอย่างคล่องแคล่ว ชาวโตนอกจากจะใช้เครื่องดนตรีที่ทำจากไม้ไผ่แล้ว ยังใช้กระบอกไม้ไผ่แห้งอีกด้วย โดยถือกระบอกไม้ไผ่ไว้ในมือข้างหนึ่งและถือไม้ในอีกมือหนึ่ง แล้วเคาะเป็นจังหวะ ทำให้เกิดเสียงที่เป็นเอกลักษณ์ของภูเขาและป่าไม้ เช่น เสียงน้ำตก เสียงลำธาร เสียงใบไม้แห้งเสียดสี เสียงชะนีร้อง และเสียงนกร้อง

ในฤดูใบไม้ร่วง ในคืนพระจันทร์เต็มดวง หลังการเก็บเกี่ยวข้าวเหนียวครั้งแรก เด็กชายและเด็กหญิงในหมู่บ้านจะนัดพบกันเพื่อตำข้าวเขียวและร้องเพลงตอบรับ พวกเขาเพลิดเพลินกับรสชาติข้าวเขียวฤดูกาลแรก และกลิ่นหอมของความรักของคู่รักที่เติบโตเต็มที่ในคืนพระจันทร์เต็มดวง ชายหญิงทั้งหลายตำข้าวเขียวและร้องเพลง: อย่าลงไปที่ทุ่งลึก/ อย่าขึ้นไปที่ทุ่งตื้น/ ฉันจะกลับมาเชิญเพื่อนฝูง/ ไปที่ทุ่งด้านนอก/ ไปที่ต้นมะม่วง/ หาข้าวเหนียวม่วง/ อย่าโลภมากกับฝ้ายสุก/ อย่าเลือกฝ้ายอ่อน/ รอจนถึงคืนพระจันทร์เต็มดวง/ คั่วให้กรอบแล้วใส่ในครก/ ตำห้าหรือสี่ครั้ง/ ฉันตำดังและชัดเจน/ เสียงสากดังกึกก้อง/ มึนงงและสับสน/ เสียงนั้นสะท้อนมาจากระยะทางนับพันไมล์/ ตลอดทางไปถึงหมู่บ้านทั้งเก้า/ ชายหญิงทั้งหลายเข้าใจชัดเจน/ ชวนกันไปหาเพื่อนฝูง/ พระจันทร์ขึ้นและตก/ เสียงสากยังคงดังกึกก้อง/ ตุบ ตุบ ตุบ/ สากเริ่มส่งเสียงดังขึ้นเรื่อยๆ/ โชคชะตาเข้าข้างโชคชะตาที่สวยงาม/ รำลึกถึงพระจันทร์เต็มดวง...

เพลงพื้นบ้านของชาวโทในอำเภอนูซวนมีคุณค่าทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์มากมาย สะท้อนถึงความรู้สึกและจิตวิญญาณของชาวโทตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน เพลงพื้นบ้านของชาวโทไม่เพียงแต่ถูกขับร้องในชีวิตการทำงานเท่านั้น แต่ยังขับร้องในเทศกาลและพิธีกรรมต่างๆ เช่น "ฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วงสองช่วง" อีกด้วย แต่ยังสะท้อนให้เห็นในชีวิตประจำวันอีกด้วย ไม่ว่าที่ไหน เวลาใด ในหมู่บ้านใกล้หรือไกล เราได้ยินบทเพลงที่เปี่ยมไปด้วยความรักและอารมณ์อ่อนโยนราวกับมันสำปะหลัง และคนทั้งชนบทต่างขับขานเพลงกันอย่างเป็นกันเอง ในกระบวนการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม ชาวทอไม่เพียงแต่เรียนรู้ที่จะยอมรับค่านิยมทางวัฒนธรรมของชาวม้ง ชาวกิง และชาวไทยเท่านั้น แต่ยังสร้างสรรค์ อนุรักษ์ และส่งเสริมค่านิยมทางวัฒนธรรมดั้งเดิมมากมาย ซึ่งเพลงพื้นบ้านถือเป็น "ค่านิยมปากเปล่า" ที่เป็นเอกลักษณ์ ช่วยถ่ายทอดความแตกต่างทางวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวทอในภาพวัฒนธรรมอันหลากสีสันของจังหวัดถั่น

บทความและรูปภาพ: Hoang Minh Tuong

แหล่งที่มา