อากาศหนาว-เลือดข้น: สาเหตุเงียบของโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุ

อากาศหนาวทำให้หลอดเลือดหดตัว เพิ่มความหนืดของเลือด ทำให้หัวใจทำงานหนักขึ้น ผู้สูงอายุที่มีโรคหัวใจและหลอดเลือดหรือความดันโลหิตสูง มีแนวโน้มที่จะเป็นโรคหลอดเลือดสมองหรือหัวใจวายมากกว่า

เมื่ออุณหภูมิลดลง ผู้สูงอายุจำนวนมากต้องเผชิญกับความเสี่ยงต่อความดันโลหิตสูง ภาวะสมองขาดเลือด และภาวะหัวใจและหลอดเลือดเฉียบพลัน แพทย์เตือนว่า ไม่เพียงแต่ความหนาวเย็นเท่านั้นที่น่ากังวล แต่การเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาภายในร่างกาย โดยเฉพาะปรากฏการณ์ "เลือดข้น" ในอากาศหนาว ก็เป็นอีกสาเหตุเงียบๆ ของโรคหลอดเลือดสมอง

เลือดจะข้นขึ้นเมื่ออากาศเย็น – เป็นปฏิกิริยาธรรมชาติแต่เป็นอันตราย

ร่างกายมนุษย์ตอบสนองต่ออากาศหนาวโดยการหดตัวของหลอดเลือดเพื่อรักษาความอบอุ่นให้กับอวัยวะสำคัญ อย่างไรก็ตาม การทำเช่นนี้จะทำให้การไหลเวียนของเลือดช้าลงและทำให้เลือดมีความหนืดมากขึ้น เมื่อความหนืดเพิ่มขึ้น หัวใจจะต้องสูบฉีดเลือดแรงขึ้น ส่งผลให้ความดันโลหิตสูงขึ้น

ในผู้สูงอายุ หลอดเลือดจะแข็งตัวอยู่แล้ว ระบบหัวใจและหลอดเลือดอ่อนแอ และความสามารถในการควบคุมอุณหภูมิร่างกายไม่ดี การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้จึงเป็นอันตราย ความเย็นยังกระตุ้นระบบประสาทซิมพาเทติกให้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ เพิ่มการหลั่งฮอร์โมน เช่น อะดรีนาลีนและนอร์อะดรีนาลีน ซึ่งทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นและเกิดภาวะหลอดเลือดตีบได้ง่าย นี่เป็นกลไกการเตือนภัยทางสรีรวิทยา แต่หากเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือด ซึ่งเป็นปัจจัยที่นำไปสู่ภาวะหัวใจวายหรือโรคหลอดเลือดสมอง

แพทย์โรคหัวใจกล่าวว่าอุณหภูมิที่ต่ำเพียงไม่กี่วันสามารถเพิ่มความถี่ของการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเนื่องจากโรคหลอดเลือดสมองได้อย่างมาก โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ ผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน หรือมีประวัติโรคหลอดเลือด

การตรวจวัดความดันโลหิต การดื่มน้ำให้เพียงพอ และการควบคุมไขมันในเลือดเป็นวิธีป้องกันไม่ให้เลือดข้นในอากาศหนาวเย็น

อากาศหนาวและ “ปฏิกิริยาลูกโซ่โดมิโน” ในร่างกาย

เมื่ออากาศหนาว เลือดไม่เพียงแต่จะข้นขึ้นเท่านั้น แต่ยังมีการเปลี่ยนแปลงอื่นๆ อีกมากมายในระบบไหลเวียนโลหิต ความดันโลหิตจะสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว หัวใจต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อสูบฉีดเลือดผ่านหลอดเลือดที่ตีบตัน ในขณะเดียวกัน ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดมักจะสูงขึ้นเล็กน้อยในอากาศหนาวเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของระบบเผาผลาญ ทำให้คราบพลัคก่อตัวได้ง่ายขึ้น

นอกจากนี้ ผู้สูงอายุมักมีกิจกรรมน้อยลงในช่วงฤดูหนาว ไม่ค่อยออกไปข้างนอก และไม่ค่อยดื่มน้ำ ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำมากขึ้นและมีความหนืดของเลือดสูงขึ้น หากเกิดความเครียด นอนไม่หลับ หรือดื่มแอลกอฮอล์เพื่อ "วอร์มอัพ" ควบคู่ไปด้วย ความเสี่ยงต่อภาวะเส้นเลือดอุดตันจะยิ่งสูงขึ้น

ประเด็นที่ไม่ค่อยมีใครรู้: โรคหลอดเลือดสมองส่วนใหญ่มักไม่เกิดขึ้นในวันที่อากาศหนาวที่สุด แต่จะเกิดขึ้นประมาณ 2-5 วันหลังจากที่อากาศเริ่มเย็นลง ซึ่งเป็นช่วงที่ร่างกายได้รับผลกระทบจากภาวะหลอดเลือดหดตัวเป็นเวลานานและการเปลี่ยนแปลงความหนืดของเลือด

เมื่อ “อากาศหนาว” เพียงพอที่จะทำให้เกิดเหตุการณ์

นักประสาทวิทยาระบุว่า โรคหลอดเลือดสมองในฤดูหนาวมักเกิดขึ้นอย่างฉับพลัน หลายคนอาจรู้สึกชาเล็กน้อยที่มือ คอแข็ง หรือวิงเวียนศีรษะ จากนั้นก็หมดสติไป สาเหตุคือเมื่อต้องออกไปข้างนอกในตอนเช้า อุณหภูมิที่ต่างกันมากจะทำให้หลอดเลือดหดตัวอย่างรุนแรง ส่งผลให้ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นอย่างกะทันหัน หากมีคราบไขมันสะสมในหลอดเลือดอยู่แล้ว การเพิ่มความดันก็อาจทำให้เกิดลิ่มเลือดอุดตันได้ง่าย

ไม่เพียงแต่เมื่อออกไปข้างนอก แม้แต่ที่บ้าน ผู้สูงอายุก็อาจประสบภาวะอุณหภูมิร่างกายต่ำกว่าปกติโดยไม่รู้ตัวได้เช่นกัน ความสามารถในการรู้สึกหนาวจะค่อยๆ ลดลงตามอายุ ทำให้รู้สึกหนาวได้ง่าย ในขณะที่อุณหภูมิห้องจะลดลงอย่างรวดเร็วในเวลากลางคืน ภาวะอุณหภูมิร่างกายต่ำกว่าปกติเล็กน้อยหลายกรณีมักมาพร้อมกับความดันโลหิตสูง หัวใจเต้นเร็ว ซึ่งเป็น "สัญญาณเตือน" ของโรคหลอดเลือดสมองหรือกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน

ผู้สูงอายุจำเป็นต้องรักษาความอบอุ่นและออกกำลังกายเบาๆ เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดสมองในอากาศหนาวเย็น

สัญญาณเตือนล่วงหน้าที่ไม่ควรละเลย

ผู้สูงอายุหรือผู้ดูแลจำเป็นต้องรู้จักสัญญาณเริ่มต้นของความผิดปกติในฤดูหนาว:

• อาการอ่อนแรงหรือชาที่ร่างกายข้างใดข้างหนึ่ง ปากเบี้ยว พูดลำบาก มองเห็นไม่ชัด
• ปวดศีรษะเฉียบพลัน เวียนศีรษะ ทรงตัวได้ยาก
• อาการเจ็บหน้าอก หายใจลำบาก หัวใจเต้นเร็วหรือเต้นไม่สม่ำเสมอ
• อาการหนาวสั่น ริมฝีปากม่วง อุณหภูมิร่างกายต่ำ อ่อนเพลีย

อาการเหล่านี้แม้จะเป็นเพียงอาการชั่วคราว แต่ก็อาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคหลอดเลือดสมองหรือหัวใจวายที่กำลังจะเกิดขึ้น ผู้ป่วยที่สงสัยว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมองควรรีบนำส่งโรง พยาบาล โดยเร็วที่สุด เพราะ “ช่วงเวลาทอง” สำหรับการรักษาโรคหลอดเลือดสมองฉุกเฉินมีระยะเวลาเพียงประมาณ 3-4 ชั่วโมงแรกเท่านั้น

7 ข้อแนะนำสำคัญใน การปกป้องหัวใจและสมองในอากาศหนาว

1. รักษาความอบอุ่นให้ร่างกายอยู่เสมอ โดยเฉพาะในเวลากลางคืนและเช้าตรู่ อุณหภูมิห้องควรอยู่ที่ประมาณ 22–24°C หลีกเลี่ยงความแตกต่างของอุณหภูมิที่มากเกินไปเมื่อออกไปข้างนอก

2. ดื่มน้ำอุ่นให้เพียงพอทุกวัน แม้จะไม่กระหายน้ำ แต่ร่างกายก็ยังต้องการน้ำเพื่อรักษาความบางของเลือด

3. อย่าดื่มแอลกอฮอล์เพื่อ "อุ่นเครื่อง" แอลกอฮอล์เพียงทำให้หลอดเลือดขยายตัวชั่วคราวเท่านั้น หลังจากนั้นร่างกายจะสูญเสียความร้อนเร็วขึ้น

4. ออกกำลังกายเบาๆ ในบ้าน การออกกำลังกายตอนเช้าในห้องปิดจะช่วยให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น

5. ตรวจวัดความดันโลหิตเป็นประจำ หากคุณมีโรคประจำตัว ควรรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอและอย่าหยุดรับประทานเอง

6. รับประทานอาหารให้สมดุล เสริมด้วยผักใบเขียวและปลาที่มีไขมันสูง กรดไขมันโอเมก้า 3 ช่วยลดการเกาะตัวของเกล็ดเลือด ลดความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือด

7. นอนหลับให้เพียงพอและควบคุมความเครียด ความเครียดเป็นเวลานานจะเพิ่มการหลั่งฮอร์โมนที่ทำให้หลอดเลือดหดตัวและเพิ่มความดันโลหิต

หมายเหตุ: เมื่อฤดูหนาวมาถึง ผู้คนมักจะให้ความสำคัญกับเสื้อโค้ทและผ้าห่มหนาๆ จนลืมไปว่า "เสื้อโค้ท" ที่สำคัญที่สุดคือระบบหัวใจและหลอดเลือด สำหรับผู้สูงอายุ การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิเพียงเล็กน้อยก็อาจทำให้เลือดข้นขึ้น หัวใจทำงานหนักขึ้นเป็นสองเท่า และอาจเกิดโรคหลอดเลือดสมองได้ทุกเมื่อ

ดังนั้น การรักษาความอบอุ่น ดื่มน้ำให้เพียงพอ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และควบคุมความดันโลหิตจึงไม่ใช่แค่คำแนะนำที่เข้าใจง่าย แต่มันยังช่วยชีวิตได้อีกด้วย อย่าปล่อยให้วันที่อากาศหนาวเย็นกลายเป็น “บททดสอบชีวิตและความตาย” ของหัวใจและสมองของผู้สูงอายุในครอบครัวของคุณ

ที่มา: https://suckhoedoisong.vn/troi-lanh-mau-dac-can-nguyen-tham-lang-gay-dot-quy-o-nguoi-cao-tuoi-169251103113256331.htm