Vietnam-Bulgaristan Stratejik Ortaklığının Kurulmasına İlişkin Ortak Açıklama

Vietnam Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri To Lam ve Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev, Vietnam-Bulgaristan ilişkilerinin "Stratejik Ortaklık" seviyesine yükseltilmesine ilişkin Ortak Bildiri'yi kabul etti.

Vietnam-Bulgaristan diplomatik ilişkilerinin 2025 yılında kurulmasının 75. yıldönümü münasebetiyle, Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev'in daveti üzerine, Vietnam Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri To Lam, 22-24 Ekim 2025 tarihleri ​​arasında Bulgaristan'a resmi ziyarette bulundu.

Vietnam ve Bulgaristan, 1950 yılında diplomatik ilişkilerin kurulmasından bu yana, iki ülke halklarının yararına, güven, eşitlik, karşılıklı saygı temelinde geleneksel bir dostluk ve çok yönlü işbirliği kurmuş ve geliştirmiştir.

Vietnam-Bulgaristan ilişkileri, Birleşmiş Milletler Şartı'na uyum, Avrupa Birliği ve üye devletleri ile Vietnam arasında Kapsamlı Ortaklık ve İşbirliği Çerçeve Anlaşması'nda kararlaştırılan genel ilkeler de dahil olmak üzere ortak çıkarlar üzerine sağlam bir temele dayanmaktadır. Bunlar arasında tüm ülkelerin bağımsızlığına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne ve siyasi sistemlerine saygı; birbirlerinin içişlerine karışmama; birbirlerinin çıkarlarına saygı ve garanti; küresel serbest ticareti teşvik etme taahhüdü, uluslararası hukuku ve çok taraflılığı teşvik etme; ayrıca Birleşmiş Milletler Şartı'na uygun olarak barışı , güvenliği ve refahı teşvik etme yer almaktadır.

Son 75 yılda ikili ilişkilerin her alanda elde ettiği olağanüstü başarılar, açık işbirliği potansiyeli ve ikili ilişkilerin parlak geleceğine olan sarsılmaz inanç temelinde, iki ülke halklarının özlemlerini karşılamak amacıyla, Vietnam Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri To Lam ve Bulgaristan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Rumen Radev, Vietnam-Bulgaristan ilişkilerinin "Stratejik Ortaklık" seviyesine yükseltilmesine ilişkin Ortak Bildiri'yi kabul etme konusunda anlaştılar.

Vietnam-Bulgaristan Stratejik Ortaklık çerçevesinin oluşturulması, ikili ilişkileri hem ikili hem de çok taraflı düzeyde yeni bir düzeye taşımayı, mevcut ikili işbirliği mekanizmalarını güçlendirmeyi ve sağlamlaştırmayı ve ayrıca iki ülke arasındaki işbirliğini derinleştirecek yeni mekanizmaların oluşumunu teşvik etmeyi amaçlamaktadır.

Stratejik Ortaklık çerçevesinde, Vietnam ve Bulgaristan, iki halkın pratik çıkarlarını güvence altına almak, her iki bölgede ve dünyada barış, istikrar, işbirliği ve refaha katkıda bulunmak amacıyla çeşitli alanlarda işbirliğini derinleştirmeye devam edecek ve aşağıdaki alanlara odaklanacaktır:

I. Siyasi ve diplomatik işbirliğinin güçlendirilmesi

1. Taraflar, özellikle üst düzeyde olmak üzere her düzeyde siyasi diyaloğu ve heyet değişimlerini artırmayı ve iki tarafın bakanlıkları, şubeleri ve yerel yönetimleri arasında yeni işbirliği mekanizmalarının incelenmesi ve kurulmasını kararlaştırdılar.

2. Taraflar, siyasi iş birliğini ve karşılıklı anlayışı güçlendirmek amacıyla Parti, Devlet, Hükümet, Ulusal Meclis, Vietnam'ın merkezi ve yerel kurumları ile Bulgaristan'ın merkezi ve yerel kurumları arasındaki tüm kanallar aracılığıyla temasları artırma konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar, iş birliği faaliyetlerini gözden geçirmek ve güncellemek için temel mekanizmanın siyasi istişare olduğunu belirtmişlerdir.

3. İki ülke arasındaki yeni ortaklık çerçevesine uygun olarak, iki taraf, özellikle iki tarafın liderleri, ihtisas komiteleri ve dostluk parlamento grupları arasındaki heyet değişimlerini ve ikili ve çok taraflı temasları artırmak da dahil olmak üzere, yasama organları arasındaki ilişkileri daha da güçlendirmek arzusundadır.

4. Taraflar, ikili ilişkilerin her alanda geliştirilmesi için sağlam bir hukuki zemin oluşturmak amacıyla, iki ülke arasındaki ve iki tarafın yetkili kurumları arasındaki işbirliği anlaşmalarının etkin bir şekilde uygulanması, belgelerin ve ortak anlaşmaların gözden geçirilmesi, değiştirilmesi, tamamlanması, yenilerinin imzalanması ve güncellenmesi hususunda mutabık kalmışlardır.

5. Taraflar, iki Dışişleri Bakanlığı arasındaki diyaloğun geliştirilmesi hususunda mutabık kalmış ve Birleşmiş Milletler, ASEAN-AB ve ASEM çerçevesinde çok taraflı forumlarda pozisyonların belirlenmesi konusunda istişareler de dahil olmak üzere uluslararası ve bölgesel konularda işbirliğini genişletme arzularını dile getirmişlerdir.

II. Savunma ve güvenlik iş birliğinin güçlendirilmesi

6. Taraflar, savunma ve güvenlik alanlarında ikili işbirliğini geliştirmek ve eğitim, savunma sanayii, savunma istihbaratı, Birleşmiş Milletler barışı koruma ve geleneksel olmayan güvenlik alanlarında işbirliğini artırmak amacıyla her düzeyde heyet değişimini teşvik etme isteklerini dile getirmişlerdir.

7. Taraflar, stratejik, savunma ve güvenlik konularında bilgi alışverişinde bulunmak, savunma ve güvenlik akademileri ile araştırma kurumları arasındaki akademik alışverişleri artırmak ve ikili ve çok taraflı çerçevelerde işbirliği mekanizmalarını teşvik etmek amacıyla Bakan Yardımcıları düzeyinde dönüşümlü bir Savunma Politikası Diyaloğu mekanizması kurulması yönünde ilerlemek amacıyla savunma işbirliği konusunda Ortak Çalışma Grubu mekanizması kurulması konusunda mutabık kalmışlardır.

8. Taraflar, güvenlik ve kolluk kuvvetleri alanlarında işbirliğinin geliştirilmesi, ilgili makamlar arasında müzakerelerin hızlandırılması ve yeni anlaşmaların imzalanması, güvenlik ve polis alanlarında bilgi alışverişinin artırılması, siber güvenlik, ileri teknoloji suçlarının, uyuşturucu kaçakçılığının ve uluslararası organize suçların önlenmesi alanlarında işbirliğinin geliştirilmesi yönündeki isteklerini dile getirdiler.

9. Taraflar, özellikle suç önleme, yetkililerin eğitimi ve geliştirilmesi, bilgi alışverişinde işbirliğinin artırılması ve iki ülkenin ulusal çıkarları ve güvenliğiyle ilgili konuların değerlendirilmesi ve öngörülmesinin koordine edilmesi konularında mevcut işbirliği anlaşmalarının etkin biçimde uygulanmasını sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır.

III. Ekonomik ve ticari iş birliğinin genişletilmesi

10. İki taraf, ekonomik ve ticari iş birliğini geliştirme konusunda mutabık kalmış ve bunun Vietnam-Bulgaristan ilişkilerinin "geleneksel"den "stratejik - pratik - etkili"ye geçişinin temel dayanaklarından ve itici güçlerinden biri olduğunu belirtmiştir. Mevcut ikili ve çok taraflı ekonomik iş birliği anlaşmaları temelinde, iki taraf ikili ticareti geliştirme ve genişletme arzularını dile getirmiştir.

11. Taraflar, Bulgaristan ve Vietnam'ın malların Asya ve AB pazarlarına erişiminde bir köprü görevi gördüğünü vurguladılar ve iki ülkenin AB ve ASEAN üyesi olarak üstlendiği rolün ekonomik iş birliğini genişletme fırsatları yarattığına inandılar. Taraflar, ikili iş birliği mekanizmalarının rolünü ve etkinliğini artırma ve iki ülkenin potansiyelinden en iyi şekilde yararlanma konusunda anlaştılar.

12. Taraflar, Ekonomik, Ticari, Bilimsel ve Teknik İşbirliği Hükümetlerarası Komitesi'nin önemini teyit etmiş; geleneksel ekonomilerin temellerini ve yapısını değiştirerek bilgiye ve inovasyona dayalı ekonomilere dönüştüğü Dördüncü Sanayi Devrimi bağlamında yeşil dönüşüm, dijital dönüşüm, elektrikli araçlar vb. küresel değer zincirlerine katılımda birbirlerini destekleme konusunda mutabık kalmışlardır.

13. Taraflar, iki ülke işletmeleri arasındaki işbirliğini geliştirme ve uluslararası kurallara dayalı, AB düzenlemelerini de dikkate alan açık ticaret ilkelerini destekleme arzusunu dile getirdiler.

14. Taraflar, Vietnam-AB ortaklığı çerçevesinde etkili koordinasyon ve karşılıklı desteği artırma, yakın koordinasyonu sürdürme, ticaret ve yatırımı teşvik etme, Vietnam-AB Serbest Ticaret Anlaşması'nın (EVFTA) fırsatlarından etkin bir şekilde yararlanma isteklerini dile getirmişlerdir. İki taraf, ekonomik iş birliğinde birbirlerini destekleyecek ve AB ve ASEAN'da pazar erişimini iyileştirecektir.

Genel Sekreter To Lam ve Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev, Askeri Sanayi-Telekomünikasyon Grubu (Viettel) ile EnduroSat EAD Şirketi arasında uzay teknolojisi alanında iş birliği anlaşmasına tanıklık etti. (Fotoğraf: Thong Nhat/VNA)

IV. Bilim ve teknoloji, eğitim ve öğretim, tarım, kültür, turizm, spor, emek, çevre ve sağlık alanlarında önemli iş birliğinin teşvik edilmesi

* Bilim ve Teknoloji

15. Taraflar, bilim ve teknolojiyi, her iki ülkede de sosyo-ekonomik kalkınma sürecine ve büyüme modeli dönüşümüne yüksek katma değer yaratabilecek ve pratik katkılar sağlayabilecek öncelikli bir işbirliği alanı olarak belirlemiştir.

1998 tarihli Bilim ve Teknoloji İşbirliği Anlaşması temelinde, iki taraf, 2030-2045 dönemi için stratejik öncelik yönelimleri olarak belirlenen dijital dönüşüm, dijital ekonomi, dijital altyapı ve e-devlet, ilaç ve biyomedikal, yapay zekâ (YZ) ve modern bilgisayar bilimi, yeşil enerji alanlarında bilgi teknolojileri insan kaynağının yetiştirilmesi gibi her iki tarafın da potansiyel, güçlü yanları ve işbirliği ihtiyaçları bulunan alanlara odaklanarak, Bilim ve Teknoloji İşbirliği Komitesi 5. Toplantısı'nın erken düzenlenmesini teşvik etmeyi kabul etti.

* Eğitim ve Öğretim

16. Taraflar, her şeyden önce 2025-2028 dönemini kapsayan Eğitim İşbirliği Programı olmak üzere, iki ülke arasındaki Burs Değişimi Çerçeve Anlaşması'nın etkin bir şekilde uygulanması ve her iki tarafın öğrencilerine ihtiyaçlarına ve çalışma alanlarına göre burs verilmesinin teşvik edilmesi konusunda taahhütte bulunmuşlardır.

17. Taraflar, kapsamlı ve sürekli işbirliğini teşvik etmek, iki ülke uzman, öğretim üyesi ve öğrencilerinin değişimi için mekanizmalar oluşturmak, yalnızca öğrenci ve öğretim üyesi akademik değişimlerini değil, aynı zamanda yüksek nitelikli uzmanların eğitimini de genişletmek; iki tarafın eğitim kurumlarında Vietnamca ve Bulgarca dil derslerinin açılmasını teşvik etmek konusunda anlaştılar.

18. İki taraf, biyoteknoloji, tarım, ilaçlar, fonksiyonel gıdalar, malzeme teknolojisi ve çevre gibi geleneksel alanlarda işbirliğini teşvik etmeyi; ortak bir araştırma merkezi kurmayı ve işletmeleri, dernekleri ve akademileri birbirine bağlayarak teknoloji transferini teşvik etmeyi; ve AB veya üçlü işbirliği mekanizması çerçevesinde bilim ve teknoloji alanında işbirliği programlarını teşvik etmeyi kabul etti.

* Tarım

19. Taraflar, tarım ve hayvancılık alanında işbirliğini, her iki tarafın ekilebilir araziler ile bilimsel ve teknik potansiyelleri açısından sahip oldukları potansiyel ve güçlü yanlarından en iyi şekilde yararlanarak ortak çıkarlar sağlamak amacıyla, önemli stratejik işbirliğinin bir ayağı haline getirmek amacıyla Tarım ve Hayvancılık Alanında İşbirliği Anlaşması'nı müzakere ederek imzalamayı kararlaştırmışlardır.

20. Taraflar, tarım, ormancılık ve balıkçılık alanlarında kalite kontrolü ve gıda güvenliğine ilişkin düzenlemeler, standartlar ve teknik gereklilikler konusunda bilgi alışverişini artırmayı; iki ülke arasında doğrudan tarımsal tedarik zincirleri kurulması konusunda işbirliği yapmayı; tarımsal üretimde teknoloji uygulamasına yönelik ortak modeller oluşturmayı; bitki çeşitleri, hayvancılık, biyoteknoloji ve hayvan yemi üretimi alanında araştırma ve değişim konusunda işbirliğini teşvik etmeyi teyit ettiler.

* Kültür, Spor ve Turizm

21. Taraflar, iki ülkenin önemli bayramları ve diplomatik ilişkilerin kuruluşunun yıldönümü vesilesiyle kültür haftaları, fotoğraf sergileri, müzik ve film değişim programları ve diğer etkinliklerin düzenlenmesini koordine etmek amacıyla 2024-2026 dönemi için Kültürel İşbirliği Programı gibi mevcut işbirliği mekanizmalarını geliştirmeyi kararlaştırdılar.

22. Taraflar, genç sporcuların yetiştirilmesine yönelik bir sistem doğrultusunda gençlik sporlarında işbirliğini teşvik etmeye, ulusal spor programlarına ilişkin belge ve içerik alışverişini teşvik etmeye ve iki ülkede sporun geliştirilmesine yönelik stratejiler ve politikalar oluşturmaya isteklidir.

23. Taraflar, 2024-2026 dönemini kapsayan Turizm İşbirliği Planı temelinde, turizm ortakları arasındaki değişim ve bağlantıları artırmak, birbirlerinin güçlü yönlerine ilişkin deneyimlerini paylaşmak, turizmi teşvik etmek ve turizm sektöründeki insan kaynaklarını geliştirmek arzusundadır.

24. Taraflar, havayollarını iş birliği yapmaya ve iki ülke arasındaki ulaşım bağlantısını ve kültürel alışverişi artırmak için doğrudan uçuşların açılması konusunda çalışmaya teşvik etmiştir. Bulgar tarafı, Vietnam'ın Bulgar vatandaşlarına 15 Ağustos 2025 ile 14 Ağustos 2028 tarihleri ​​arasında Bulgar işletmeleri, uzmanları, yatırımcıları ve turistleri kolaylaştırmak amacıyla uyguladığı 45 günlük tek taraflı vize muafiyetini kabul ve takdir etmiştir. Vietnam tarafı, Bulgaristan'dan giriş, çıkış ve ikameti kolaylaştıracak önlemler almasını ve ikili iş birliğini ve halklar arası değişimi teşvik etmek amacıyla, AB düzenlemeleri uyarınca birbirlerinin vatandaşlarına ikili vize muafiyeti olanağını uygun bir zamanda araştırmasını talep etmiştir.

* İş gücü

25. Taraflar, 2018 yılında imzalanan Emek İşbirliği Anlaşması temelinde emek alanında etkin işbirliğinin teşvik edilmesi hususunda mutabık kalmışlardır.

26. Taraflar, Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı ile Bulgaristan Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Politika Bakanlığı arasında bir Mutabakat Zaptı imzalanması yoluyla işgücü göçü alanında işbirliğini derinleştirmeyi ve mesleki eğitim alanında işbirliğini artırmayı kararlaştırdılar.

* Çevre

27. Taraflar, dairesel ekonomi, atık su arıtımı, katı atık ve plastik atık yönetimi, hava kirliliği kontrolü, temiz su temini ve kırsal çevre sanitasyonu alanlarında işbirliğini güçlendirmeye ve teknoloji ve deneyim paylaşımında bulunmaya; jeoloji, mineraller ve enerji dönüşümü alanlarında işbirliğini teşvik etmeye isteklidir.

28. Her iki taraf, özellikle sosyal kapsayıcılık, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve çevresel dayanıklılık gibi temel alanlarda, Team Europe Girişimi ve Küresel Geçit Programı gibi işbirliği çerçevelerinin entegrasyonu da dahil olmak üzere, kalkınma işbirliğini derinleştirmeye olan bağlılıklarını teyit ettiler.

* Tıbbi

29. Taraflar, halk sağlığı hizmetleri ve koruyucu hekimlik alanında iş birliğini güçlendirmeyi; nitelikli sağlık personeli yetiştirme, ilaç araştırma ve geliştirme, biyoteknoloji ve e-sağlık alanlarında deneyim alışverişi fırsatlarını genişletmeyi kararlaştırdılar. Taraflar, sağlık sektöründe hükümetler arası bir iş birliği anlaşması veya uygulama planı imzalanmasını teşvik etmeyi kararlaştırdılar.

Genel Sekreter To Lam ve eşi, Meçhul Asker Anıtı'na çiçek bıraktı. (Fotoğraf: Thong Nhat/VNA)

V. Yerel yönetimler arasındaki işbirliğinin ve halklar arası değişimlerin güçlendirilmesi

30. Taraflar, ekonomi, coğrafya ve kültür bakımından benzerlik gösteren yerel yönetimler ile sosyal ve mesleki örgütler arasındaki işbirliğini, tamamlayıcı güçlerden yararlanmak, ticaret, yatırım, eğitim ve kültürel değişim gibi alanlarda bağlantıyı teşvik etmek, pratik faydalar sağlamak ve Vietnam ile Bulgaristan arasındaki dostluğu güçlendirmek amacıyla güçlendirmeye istekli olduklarını ifade ettiler.

31. Taraflar, iki ülke halk örgütleri ve dostluk derneklerinin, iki ülkenin önemli etkinliklerinde düzenli olarak fikir alışverişinde bulunup işbirliği yapmaları için uygun koşullar yaratmaya ve iki ülke arasındaki ilişkileri daha da güçlendirecek yeni işbirliği belgeleri imzalamaya isteklidir.

32. İki taraf, Bulgaristan'daki Vietnam toplumu ve Vietnam'da yaşayan Bulgar vatandaşları için elverişli koşullar yaratarak, iki ülke arasındaki geleneksel dostluğa ve çok yönlü işbirliğine olumlu katkılarda bulunmaya devam etmelerine yardımcı olmuştur.

VI. Bölgesel ve uluslararası işbirliğinin güçlendirilmesi

33. Taraflar, bölgesel ve uluslararası örgütlerdeki yakın işbirliğini büyük bir memnuniyetle karşılamış, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası örgütler ve forumlar çerçevesinde yakın koordinasyon ve desteklerini sürdürmeyi, bölgesel güvenlik ve siyasi konular ile karşılıklı ilgi duyulan uluslararası durum hakkında düzenli fikir alışverişlerini sürdürmeyi arzulamışlardır.

34. Taraflar, DTÖ, ASEAN-AB, ASEM, OECD, UNESCO ve diğer örgüt ve forumlar gibi bölgesel ve uluslararası çok taraflı çerçevelerde yakın işbirliğini sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır.

35. İki taraf, bölgesel ve uluslararası konularda istişareleri güçlendirmeyi, salgın hastalıklar, iklim değişikliği, terörizm, gıda güvenliği, enerji ve su kaynakları gibi geleneksel ve geleneksel olmayan güvenlik sorunlarının ele alınmasında eşgüdüm sağlamayı ve sürdürülebilir kalkınma, ticaretin serbestleştirilmesi ve bölgesel ekonomik entegrasyonun teşvik edilmesinde eşgüdüm sağlamayı kabul etti.

36. İki taraf, Vietnam ve Bulgaristan'ın çok taraflılığı desteklediğini, uluslararası hukuka tam olarak saygı gösterip uyduğunu, anlaşmazlıkları uluslararası hukuk, özellikle Birleşmiş Milletler Şartı temelinde barışçıl yollarla çözdüğünü ve güç kullanımından veya güç kullanma tehdidinden kaçındığını teyit etmiştir. İki taraf, barışı ve istikrarı korumanın, güvenliği, emniyeti ve seyrüsefer özgürlüğünü, havacılığı, engelsiz ticareti sağlamanın ve 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS 1982) de dahil olmak üzere uluslararası hukuka uygun olarak denizde hukukun üstünlüğünü sağlamanın önemini vurgulamıştır.

37. Taraflar, Vietnam ve Bulgaristan arasındaki geleneksel dostluğun pekiştirilmesinde ve iki halkın yararına, bölgede barış, istikrar ve kalkınma için etkili ve anlamlı işbirliği olanaklarının açılmasında üst düzey ziyaretlerin önemli rolünü teyit ettiler.

Ortak Bildiri'nin içeriğine dayanarak, iki ülke Dışişleri Bakanlıkları, yukarıda belirtilen hedeflerin hayata geçirilmesi amacıyla ilgili bakanlıklar ve birimlerle koordinasyon içinde çalışacaklardır.

(TTXVN/Vietnam+)

Kaynak: https://www.vietnamplus.vn/tuyen-bo-chung-ve-viec-thiet-lap-quan-he-doi-tac-chien-luoc-viet-nam-bulgaria-post1072277.vnp