ຮັກສາພາສາ ແລະ ການຂຽນຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຢູ່ ກ່າເມົາ

GD&TĐ - ແຂວງກ່າເມົາມີເກືອບ 32.500 ຄົວເຮືອນຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍມີເກືອບ 139.000 ຄົນ, ໃນນັ້ນໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ແມ່ນຊົນເຜົ່າຂະແມ ມີເກືອບ 27.000 ຄົວເຮືອນ ແລະ 116.600 ກວ່າຄົນ.

Báo Giáo dục và Thời đại•06/12/2025

ເປີດຫ້ອງຮຽນພາສາຊົນເຜົ່າ

ທຸກໆລະດູຮ້ອນ, ພະແນກຊົນເຜົ່າ ແລະ ສາສະໜາແຂວງ ກ່າເມົາ ສົມທົບກັບບັນດາຫົວໜ່ວຍ, ທ້ອງຖິ່ນໃນແຂວງ ຈັດຊຸດຮຽນພາສາຂະແມ ແລະ ຈີນ ໃຫ້ແກ່ເດັກນ້ອຍບັນດາເຜົ່າຢູ່ວັດວາອາຮາມ, ຊາລາ, ໂຮງຮຽນ ແລະ ບ້ານທີ່ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າດຳລົງຊີວິດ.

ເພື່ອສິດສອນ ແລະ ຮຽນພາສາຊົນເຜົ່າຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ, ໜ່ວຍງານສົມທົບກັບກົມສຶກສາ ແລະ ບຳລຸງສ້າງຢ່າງໃກ້ຊິດໃນການຄາດຄະເນຄ່າໃຊ້ຈ່າຍ; ກະກຽມເນື້ອໃນ, ແຜນງານ, ເອກະສານ ແລະ ເງື່ອນໄຂທີ່ຈຳເປັນອື່ນໆ ເພື່ອຈັດຊຸດຝຶກອົບຮົມ ແລະ ປັບປຸງທັກສະການສອນໃຫ້ຄູສອນພາສາຊົນເຜົ່າ.

ນອກນີ້, ທາງແຂວງຍັງໄດ້ສະໜອງທຶນໃຫ້ຄູອາຈານ ແລະ ຈຸດສອນພາສາຂະແມ ແລະ ຈີນ ຕາມລະບຽບການ. ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຍັງໜູນຊ່ວຍປຶ້ມແບບຮຽນ ແລະ ເຄື່ອງມືໃນການຮຽນຮູ້ຂອງນັກສຶກສາທີ່ຮຽນຕົວໜັງສືຂະແມໃນລະດູຮ້ອນ.

“ໃນແຕ່ລະປີ, ແຂວງໄດ້ຈັດວາງງົບປະມານກວ່າ 1 ຕື້ດົ່ງ ເພື່ອຮັກສາ ແລະ ຈັດຕັ້ງປະມານ 100 ຫ້ອງສອນພາສາຂະແມ ແລະ ຈີນ, ມີນັກຮຽນກ່ວາ 3.000 ຄົນເຂົ້າຮ່ວມ ເຊິ່ງແມ່ນເດັກນ້ອຍຊາວຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ.

“ການມອບລາງວັນໃຫ້ບັນດາບຸກຄົນທີ່ມີຜົນງານດີເດັ່ນໃນວຽກງານປຸກລະດົມ, ສິດສອນພາສາຂະເໝນ ແລະ ພາສາຈີນ ກໍ່ໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງເປັນປົກກະຕິ ແລະ ທັນການ,” ທ່ານ ຮ່ວາງຈຸງທ້ຽນ, ຫົວໜ້າພະແນກຊົນເຜົ່າ, ພະແນກຊົນເຜົ່າ ແລະ ສາສະໜາ ແຂວງ ກ່າເມົາ.

ວັດ Serymengcol (ວັດ Rach Giong), ຕັ້ງຢູ່ບ້ານ Duong Dao, ຕາແສງ Ho Thi Ky, ຖືກສ້າງຂຶ້ນໃນປີ 1788 ແລະແມ່ນຫນຶ່ງໃນບັນດາວັດຖຸບູຮານຂອງກາເມົາ.

ເປັນເວລາຫຼາຍປີແລ້ວ, ສະຖານທີ່ແຫ່ງນີ້ໄດ້ຖືກເລືອກໃຫ້ເປັນສະຖານທີ່ສອນເດັກນ້ອຍຊົນເຜົ່າຂະແມໃນຊ່ວງລະດູຮ້ອນ. ທ່ານ ຖາກເຈືອງ, ຄູອາຈານໜຶ່ງໃນຈຳນວນ 3 ຄົນທີ່ຮັບຜິດຊອບສິດສອນຢູ່ວັດເຈືອງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ລາວມີເວລາ 20 ກວ່າປີໃນການສິດສອນຂະແມໃຫ້ລູກຫຼານຊົນເຜົ່າຕົນ ແລະ ຮັກວຽກງານນີ້ຫຼາຍ.

“ຈຸດປະສົງຫຼັກຂອງຂ້າພະເຈົ້າໃນການສິດສອນແມ່ນເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ເດັກນ້ອຍຊາວເຜົ່າຂະແມໄດ້ຮຽນຮູ້ພາສາແມ່ ແລະ ອະນຸລັກຮັກສາເອກະລັກວັດທະນະທຳຂອງຊາວຂະເໝນ”.

ພະສົງ Le Thien Tri ນຳພານັກຮຽນຂຽນພາສາຂະແມ.

“ຕອນທຳອິດ, ເມື່ອຮຽນພາສາ, ເດັກນ້ອຍຍັງສັບສົນ ແລະ ມັກອອກສຽງຜິດ, ສະນັ້ນ ຂ້ອຍຕ້ອງອົດທົນສອນແຕ່ລະປະໂຫຍກ ແລະ ຄຳສັບ, ນອກເໜືອໄປຈາກເວລາຮຽນແລ້ວ, ຂ້ອຍຍັງແນະນຳພໍ່ແມ່ໃຫ້ສອນ ແລະ ສື່ສານກັບລູກດ້ວຍພາສາແມ່ຢູ່ບ້ານເປັນປະຈຳ ເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ເຂົາເຈົ້າມີຄວາມກ້າວໜ້າໄວ”, ອາຈານ ເລ ທຽນທິ, ທີ່ສອນການຮູ້ໜັງສືຢູ່ວັດ Monivongsa Bopharam (Lienuy Ward), An X.

ຄວາມຮັບຮູ້ຂອງການຮຽນຮູ້ຕົວອັກສອນແຫ່ງຊາດ

ພຣະວິຫານເຈືອງກວາງ, ອະບໍລິຫານວັດກຳພຣາສະກຣີກຈ່າງ (ວັດຊຽງຄານ), ວັດເຮີແທ່ງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ການສິດສອນຊາວເຜົ່າຂະແມໃນຍາມລະດູຮ້ອນໄດ້ກາຍເປັນປະເພນີປະຈຳປີ, ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກຊາວພຸດ, ລູກຫຼານຂອງໝູ່ບ້ານຮ່ຽນຮ່ຽນຮ່ຳຮຽນ. ວັດມີຕົ້ນໄມ້ຫຼາຍແຫ່ງແລະມີວິທະຍາເຂດກວ້າງຂວາງ, ສະນັ້ນຈຶ່ງສະດວກໃນການເປີດຫ້ອງຮຽນສອນພາສາຂະແມ. ກິດຈະກຳນີ້ເພື່ອແນໃສ່ຊ່ວຍໃຫ້ເດັກນ້ອຍຮຽນອ່ານຂຽນພາສາຂະແມ, ຮັກສາເອກະລັກວັດທະນະທຳຂອງຊາດ.

ຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຢູ່ແຂວງ ກ່າເມົາ ລ້ວນແຕ່ມີຄວາມສົນໃຈໃນການຮັກສາພາສາ ແລະ ການຂຽນຂອງຕົນ, ດັ່ງນັ້ນເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງຕັ້ງໜ້າສົ່ງລູກຫຼານໄປຮຽນພາສາເຜົ່າຕົນ. ຮືເຟືອງດົງ, ຕາແສງ ໂຮ່ທິກີ, ກ່າເມົາ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ທຸກໆລະດູຮ້ອນ, ລາວມັກເຂົ້າຮຽນພາສາຂະແມ. ລາວມັກຮຽນພາສາຊົນເຜົ່າຢ່າງຈິງໃຈ ແລະ ຕັ້ງໜ້າຮ່ຳຮຽນເພື່ອປະກອບສ່ວນຮັກສາເອກະລັກວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າຕົນ.

“ທຳອິດ, ການຮຽນການອ່ານຮູ້ສຶກແປກໆ ແລະ ຍາກ, ແຕ່ຕໍ່ມາສອງສາມອາທິດ, ຂ້ອຍກໍ່ເລີ່ມຄຸ້ນເຄີຍ, ຄູ-ອາຈານມີຄວາມກະຕືລືລົ້ນ ແລະ ສອນຢ່າງເຂົ້າໃຈງ່າຍ, ສະນັ້ນ ຂ້ອຍຈຶ່ງຮຽນໄດ້ໄວ, ດຽວນີ້ຂ້ອຍສາມາດອ່ານ ແລະ ເວົ້າບາງປະໂຫຍກສື່ສານພື້ນຖານໄດ້. ລະດູຮ້ອນຕໍ່ໄປ, ຂ້ອຍຈະສືບຕໍ່ໄປໂຮງຮຽນເພື່ອສາມາດເວົ້າ ແລະ ຂຽນພາສາຂະແມໄດ້ຢ່າງຄ່ອງແຄ້ວ,” ພູດົງ ແບ່ງປັນ.

ທ່ານນາງ ເຊີນທິເຟ່, ຊາວຕາແສງ ຝູລອງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ລະດູຮ້ອນຜ່ານມາໄດ້ສົ່ງຫລານສາວທັງສອງໄປຢູ່ວັດ ມອນສີພອນ ໂຄດອນ (ວັດ Co Don Pagoda) ໃນໝູ່ບ້ານເພື່ອຮຽນອ່ານຂຽນ. ຫຼັງຈາກຫຼັກສູດ, ຫລານຂອງນາງສາມາດອ່ານແລະຂຽນບາງປະໂຫຍກແລະຄໍາສັບພາສາ Khmer.

“ໃນຖານະທີ່ເປັນຊົນເຜົ່າ, ຂ້ອຍຕ້ອງຮູ້ພາສາຂອງຕົນເອງ, ໃນຊີວິດປະຈໍາວັນ, ຂ້ອຍມັກຈະສື່ສານກັບລູກໆ, ຫລານໃນພາສາຂອງເຂົາເຈົ້າເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າຮູ້ເຖິງຄວາມຈໍາເປັນໃນການອະນຸລັກພາສາແມ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ, ໃນລະດູຮ້ອນຕໍ່ໄປ, ຂ້ອຍຈະສືບຕໍ່ສົ່ງລູກໄປໂຮງຮຽນຈົນກ່ວາເຂົາເຈົ້າຮູ້ພາສາຂອງຕົນເອງດີ.

ຫ້ອງຮຽນຊາວຂະແມຢູ່ວັດ Rach Giong, Ca Mau.

“ເຖິງວ່າເວລາສອນພາສາຂະເໝນໃນລະດູຮ້ອນປົກກະຕິແມ່ນພຽງແຕ່ 2 ເດືອນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຈະຊ່ວຍໃຫ້ເດັກນ້ອຍຄ່ອຍໆຄຸ້ນເຄີຍກັບການອອກສຽງ, ການຂຽນ ແລະ ການອອກສຽງຂອງພາສາຊົນເຜົ່າ.

ຢູ່ທີ່ນີ້, ພະສົງ, ຄູອາຈານບໍ່ພຽງແຕ່ສອນລູກຫຼານໃຫ້ອ່ານຂຽນເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງສອນບາງຮີດຄອງປະເພນີ, ວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າຕົນ, ສອນໃຫ້ເຂົາເຈົ້າມີສຸຂະພາບ, ເຄົາລົບນັບຖືພໍ່ເຖົ້າແມ່ເຖົ້າແລະພໍ່ແມ່; ສອນໃຫ້ເຂົາເຈົ້າມີຄວາມຮັກແພງ, ສາມັກຄີ, ຊ່ວຍເຫຼືອເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນ ເພື່ອກ້າວໄປໜ້າພ້ອມກັບອ້າຍນ້ອງ ແລະ ໝູ່ເພື່ອນ,” ໂດຍທ່ານ ແທັງ ຈູງ, ຄູສອນຢູ່ວັດ ຣາຊໂຈ່ວ ກ່າວວ່າ.

ທີ່ມາ: https://giaoducthoidai.vn/giu-gin-tieng-noi-chu-viet-dong-bao-dan-toc-thieu-so-o-ca-mau-post759529.html