Boeken van de Nobelprijswinnaar van 2023 voor Literatuur voor Beginners

De Noorse schrijver Jon Fosse (64 jaar) heeft de Nobelprijs voor Literatuur 2023 gewonnen voor "zijn toneelstukken en creatieve werken die een stem gaven aan het schijnbaar onuitsprekelijke".

De werken van Jon Fosse zijn in meer dan 40 talen vertaald. Tijdens zijn carrière als toneelschrijver en romanschrijver heeft hij vele prestigieuze prijzen gewonnen.

Portret van Jon Fosse in 2019 (Foto: Hakon Mosvold Larsen/EPA).

Boeken voor beginners

De krachtige en vaak heel korte verhalen in de bundel Scenes from a Childhood schetsen duidelijk de literaire carrière van Fosse van 1983 tot 2013.

Deze verhalen dienen als inleidingen tot de centrale thema's van zijn werk: kindertijd, herinneringen, familie, geloof... met een sterke kracht, een gevoel van dualiteit en fatalisme.

In Scenes from a Childhood wordt het leven van de auteur gevolgd, van zijn jeugd tot zijn ouderdom, in fragmentarische en soms opzettelijk vereenvoudigde vorm.

Enkele opvallende werken zijn: Rood kusmerk van een brief ; En dan komt mijn hond terug bij mij.

Als je maar één boek van Jon Fosse leest

In de korte roman Aliss at the Fire van Fosse uit 2023 ligt Signe bij het vuur in haar huis aan een fjord en droomt ze over zichzelf 20 jaar eerder en haar man Asle, die op een dag tijdens een storm het water op zeilden en nooit meer terugkwamen.

Het boek is typerend voor de schrijfstijl van Fosse: somber, met een donker, herhalend centraal beeld, verwerkt in een kronkelende structuur van voorouderlijke geschiedenis (de Aliss uit de titel van het boek is de overgrootmoeder van Asle); handelingen worden verdubbeld en herhaald (Asle's grootvader deelt zijn naam en ondergaat hetzelfde lot, hij verdrinkt).

Een boek dat omschreven wordt als "hypnotiserend en mysterieus".

Omslag van het boek "The Boathouse" (Foto: Time's Flow Stemmed).

Boeken voor lezers die haast hebben

The Boathouse verscheen in 1989 en is Fosse's boek dat het meest in de buurt komt van een misdaadroman.

De 30-jarige verteller lijkt volledig gefaald te hebben in het leven. Hij woont bij zijn moeder, is een kluizenaar en lijkt niet in staat om zelfs de meest basale dingen zelf te doen. Zijn belangrijkste prestatie ligt in het verleden, de rockband die hij opbouwde met zijn jeugdvriend Knut, met wie hij het contact is verloren.

Op een zomerdag ontmoet ze toevallig Knut, inmiddels getrouwd en relatief succesvol, en dat leidt tot een verwoestend einde.

Tegelijkertijd schrijft de verteller een roman die een scherpe observatie is van elk aspect van zijn 'rusteloze' bestaan: een perfect voorbeeld van het mantra 'gewoon schrijven, niet denken' dat Fosse zijn studenten eind jaren 80 bijbracht.

Lees een toneelstuk van Fosse

"Ik vraag me af of de culturele kloof tussen Fosse's wereld en de onze niet te groot is", schreef een criticus van The Guardian toen Fosse's toneelstuk Dream of Autumn uit 1999 in 2006 in Dublin in première ging in het Engels.

Er is de afgelopen 17 jaar veel veranderd in Europa en de rest van de wereld. Het uitgangspunt van het stuk is simpel: een man en een vrouw ontmoeten elkaar op een kerkhof en beginnen een affaire – misschien kenden ze elkaar al in een vorig leven.

Als ze de begraafplaats verlaten, arriveren de ouders van de man voor de begrafenis. Zoals Fosse vaak schrijft, verstrijkt de tijd, jaar na jaar, in een smachtende dans van intergenerationele cycli.

Het boek is het geduld van de lezer waard.

In Melancholy I en II neemt Fosse de lezer mee in de 'gekwelde' geest van de 19e-eeuwse landschapsschilder Lars Hertervig, die in 1902 op 70-jarige leeftijd in armoede stierf.

Zijn leven werd getekend door hallucinaties en waanideeën, waardoor zijn schilderijen dromerig, maar ook fantastisch lijken.

Hertervig kreeg voor het eerst een psychotische episode toen hij studeerde aan de kunstacademie in Düsseldorf, Duitsland. De romans (oorspronkelijk afzonderlijk gepubliceerd, maar nu in één deel) onderzoeken wat het betekent om kunstenaar te zijn.

Melancholy I beschrijft de spoken, angsten en uiteindelijke inzinking van de jonge Hertervig op één verschrikkelijke dag.

Melancholy II vormt een krachtige afsluiting, met verschillende vertelperspectieven – waaronder dat van een fictieve biograaf – jaren na Hertervigs dood.

3 delen van de boekenreeks "Septology I-VII" (Foto: The New York Times).

Meesterwerk

De zeven boeken in de Septology I-VII- serie van Fosse (nu verdeeld in drie delen: The Other Name , I Is Another en A New Name ) draaien om Asle, een ouder wordende kunstenaar die in het afgelegen zuidwesten van Noorwegen woont.

Net als Fosse worstelt Asle met tijd, kunst en zichzelf. Het is een buitengewoon werk over existentiële crises, geheugenverlies en hardnekkige dubbelgangers, echt of verzonnen. Het geleefde leven, en het leven dat geleefd had kunnen worden, in de persoon van een andere schaduw.

De boeken zijn vol spanning en sensatie, en worden zonder pauzes verteld. Hierdoor krijgt de lezer het gevoel dat hij het leven van Asle leeft.

Septologie is ook een werk van diep religieus geloof, waarin een man, een kunstenaar en vooral een mens, eindelijk een einde maakt aan zijn reis: "Het is zeker dat je pas het licht ziet als de dingen op hun donkerst zijn, echt op hun donkerst."

Jon Fosse werd in 1959 geboren in Haugesund, Noorwegen. Zijn eerste roman - Raudt, svart ( Rood, Zwart ) - werd in 1983 gepubliceerd. In 1989 kreeg hij lovende kritieken voor zijn roman Naustet ( Woonboot ).

Vervolgens schreef hij in 1992 zijn eerste toneelstuk: Nokon kjem til å kome ( Er zal iemand komen ). In 1994 werd Og aldri skal vi skiljast opgevoerd in het Nationaal Theater in Bergen.

Fosse schreef in het Nynorsk (ook bekend als Nieuw-Noors), een van de twee standaardvarianten van de Noorse taal, gesproken door ongeveer 27% van de bevolking.

Hij is Europa's meest gespeelde levende toneelschrijver en is in 40 talen vertaald. Een hotel in Oslo, Noorwegen, heeft een suite naar hem vernoemd.

Naast het schrijven van toneelstukken en romans is Jon Fosse ook vertaler.

Bronlink: https://dantri.com.vn/van-hoa/sach-cua-nha-van-doat-giai-nobel-van-hoc-2023-danh-cho-nguoi-moi-bat-dau-20231015004256213.htm