Era Quang Trunga i początki twórczego okresu Ngo Thi Nham

Ngo Thi Nham urodził się w 1746 roku w szlacheckiej rodzinie, która od pokoleń zdawała egzaminy cesarskie (rodzina Ngo miała grupę lekarzy) i otrzymywała najwyższe tytuły i pensje na dworze królewskim. W Ky Tu Muc Dinh z dumą napisał: „Zdając kolejne egzaminy cesarskie, zostając mandarynem i markizem, jego styl literacki dotarł do Chin, a jego reputacja rozbrzmiewała w czterech zakątkach świata” ⁽¹⁾ .

Ngo Thi Nham miał karierę, którą podziwiało wielu ludzi, a Phan Huy Ich ocenił go jako „eleganckiego, zwięzłego i liberalnego autora; im więcej pisał, tym stawał się lepszy. Objął swoim zasięgiem setki szkół myśli, kontrolował dziewięć szkół, a jego erudycja i zrozumienie stały się górującym sztandarem w naszym konfucjańskim lesie”. ⁽³⁾

Analizując poezję Ngo Thi Nhama, dostrzegamy jego głęboką wiedzę i płynny styl pisania, choć możemy nie dostrzegać wyjątkowych i utalentowanych cech Nguyen Du, Ho Xuan Huonga, Pham Thaia, Cao Ba Quata... Już w młodości poezja Ngo Thi Nhama zawierała wiele wierszy przepełnionych wielką wolą, wyrażających pragnienie ratowania kraju i świata. W okresie opuszczania Le-Trinh, by uniknąć świata, w jego twórczości pojawiło się wiele wierszy wyrażających głębokie myśli o wszechświecie i ludzkim życiu, a w nich wyłonił się duch bohatera czekającego na właściwy moment. Wiersze, które pisał w okresie Le-Trinh, często nie były w stanie ukryć jego niepokoju wobec zrujnowanej i chaotycznej rzeczywistości.

Ilustracja malowana piaskiem o Quang Trungu – Nguyen Hue rekrutuje utalentowanych ludzi, takich jak Ngo Thoi Nham. Zdjęcie: internet

Pojawienie się bohatera „Hamleta Tay Son” spełniło pragnienia i oczekiwania Ngo Thi Nhama. Można powiedzieć, że Quang Trung otworzył Ngo Thi Nhamowi możliwości zademonstrowania talentu, a Ngo Thi Nham wiedział, jak wykorzystać okoliczności, by udowodnić swoje zdolności. Pod rządami Quang Trunga Ngo Thi Nham zdawał się zaspokoić pragnienie wyzwolenia swoich zdolności i ponownie odnosił sukcesy na drodze awansu. W jego twórczości z tego okresu widzimy radość człowieka, który umiejętnie odnajdywał harmonię między przeznaczeniem osobistym a przeznaczeniem narodu. Jego poezja w tym okresie była śmiałym głosem, a jego ego zawsze objawiało się w jasnej, majestatycznej przestrzeni.

Przede wszystkim jest to nastrój, postawa i działanie poświęcenia w rozkwitającej atmosferze czasów: „ Quan cai bat phuong tang hieu lo/ Mai hoa tao di khoat xuan hoan ” (Kapelusze i powozy na drodze, nie boją się zrobić kroku w porannej rosie/ Kilka wczesnych kwiatów śliwy przywołało wiosnę - Qua Hoanh Son ). Powodem takiego entuzjazmu jest to, że Ngo Thi Nham naprawdę znalazł bratnią duszę. Historyczne wiersze napisane o przysiędze wierności w ogrodzie brzoskwiniowym i trzech wizytach w chacie z trawy były sposobem, w jaki Ngo Thi Nham wyraził swoją głęboką miłość i zaufanie do Quang Trunga i nowej możliwości. Chwaląc przyjaźń w ogrodzie brzoskwiniowym, chwaląc zarówno Liu Beia, jak i Zhuge Lianga, ale także jego szczere współczucie dla Quang Trunga i dla siebie, ponieważ Ngo Thi Nham widział w nim, Królu Quang Trungu i w tamtych czasach najwyższą jedność. Ngo Thi Nham z dumą pisała o swojej karierze politycznej w pięknych wierszach:

Błąd Nung Anha, Ngoc Tri Vien

Truong stanął przed dworem królewskim

…Nie cztery pory roku szlachetności i honoru

Serce świeci w stronę słońca na niebie.

(Piękne kwiaty trzymają swe płatki obok jadeitowych schodów/ Zawsze powiewają na czerwono, stojąc przed tronem/ Nie po to, by popisywać się swym cennym wyglądem o każdej porze roku/ Po prostu chcąc zwrócić swe czyste serce ku słońcu na niebie - Pałac w pobliżu kwiatów ).

Pomnik Ngo Thi Nhama w świątyni Tay Son Tam Kiet (Muzeum Quang Trung, Binh Dinh). Zdjęcie dzięki uprzejmości

W oczach Ngo Thi Nhama epoka Quang Trunga była bardzo jasna, ponieważ panował w niej mądry król, który słuchał woli niebios, postępował zgodnie z wolą ludu i troszczył się o niego. Nie było przeszkód na drodze postępu króla i kraju. W artykule „Thi ngu chu qua Ha - Trung hoi cung ky” napisał:

Trzy kwiaty brzoskwini, dziesięć tysięcy sztuk leczniczej ryby i smok

Północny zachód to miejsce, gdzie woda jest czysta i mętna.

… Akceptując fakt, że przeciętny człowiek jest bardzo zadowolony

Pionierska poezja rozbijająca łodzie

(Tysiące fal się wznosi, ryby smoki pływają i skaczą/ Północno-zachodnie morze jest głębokie, tam płynie woda/… Brokatowy żagiel podąża za wiatrem, wiele rzeczy się udaje/ Pierwsza płynie poetycka łódź, zdeterminowana, by popchnąć fale do przodu).

Epoka ta była dla Ngo Thi Nhama okazją nie tylko do zademonstrowania talentu, ale także otoczenia i powodów, dla których tworzył swój poetycki styl. Podczas swojej podróży jako posłaniec do dynastii Qing, Ngo Thi Nham nie omieszkał opisać swoich odczuć związanych z krajem, przez który przejeżdżał. Jednak tutaj nie ma już poczucia bycia wędrownym, jak w czasach chaosu. Choć wędruje po obcej krainie, ale niesie w sobie dumę i ekscytację zwycięzcy, przedstawiciela bohaterskiego narodu, krajobrazy w jego wierszach są zawsze jasne, majestatyczne, a nastawienie podróżnika jest nastawieniem osoby panującej nad sytuacją:

Wysłannik młodego mężczyzny przebywa w Thanh Son

Wstańmy wcześnie i wspólnie zadbajmy o pokój.

…Gdzie zaczyna się czerwone koło?

Misa otwiera mgłę i widzi ścianę góry.

( Widok na zieloną górę )

(Flaga posłańca popłynęła daleko, zatrzymując się na górze Thanh Son/ Wstając wcześnie, nakazał orszakowi osiodłać konie/… Nagle skądś wyłoniła się czerwona poświata/ Rozświetlając dym i mgłę, odsłaniając oblicze góry).

W dziełach Ngo Thi Nhama z okresu Tay Son nie ma już zrujnowanych świątyń i pagód, nie ma już mrocznych portów rybackich… Tutaj ludzie widzą tylko piękne, magiczne światło, jasne, majestatyczne i promienne obrazy. Świat lśni kolorami kwiatów i flag, majestatycznych fal podtrzymujących smoczą łódź, jasnoczerwonych słońc i białych kwiatów moreli rozkwitających w porannej rosie… Nie ma już popołudni, nie ma już nocy, wszystkie początki zaczynają się od świtu. Wiersz „Dai Phong” jest prawdopodobnie wierszem, który najpełniej oddaje tego optymistycznego i radosnego ducha:

Dziesięć tysięcy smoków w armii Nefrytowego Imperatora

Prestiż czterech mórz i oceanu

W sezonie jesiennym glony nie gromadzą się

Stare środkowe słońce

Odejdź bez kurzu i brudu

Wróć do starego domu, aby znaleźć szczątki rodziny.

Phi Kham Doc Tu Du Du Son

Chmury na zachodniej ścianie to moje miasto rodzinne.

(Tysiąc smoków krążyło wokół Nefrytowego Cesarza/ Gdy jego moc rozprzestrzeniła się po czterech morzach/, nagle odleciały razem/ Rozwiewając gęsty dym, rozjaśniając jesienne kolory/ Na środku nieba słońce świeciło tak samo jasno jak poprzednio/ Cały kurz świata został zdmuchnięty/ Po powrocie zastał dom w dobrobytu/ Siedział sam, rozpinał koszulę, by cieszyć się chłodnym wiatrem i recytował wędrowny wiersz/ Pomyślne chmury na zachodnim niebie to ojczyzna).

Świątynia rodziny Ngo Thi w Ta Thanh Oai, obecnie dzielnica Thanh Tri w Hanoi . Zdjęcie dzięki uprzejmości

Zasadniczo twórczość Ngo Thi Nhama można podzielić na dwa okresy: okres panowania dynastii Le – panów Trinh oraz okres, gdy pracował dla Tay Sona. W każdym okresie jego wiersze i proza zawierały inny przekaz, jak przeanalizowano powyżej. Ponadto pozostawił po sobie również szereg dzieł politycznych, które stanowią zbiór edyktów, memoriałów i listów napisanych w jego imieniu lub w imieniu króla Quang Trunga.

Jednak patrząc na jego całokształt kariery pisarskiej, widzimy, że w wielu aspektach: motywy, cele, inspiracje twórcze… wszystkie mają ten sam punkt wyjścia: ambicję wyzwolenia potencjału, miłość do ludzi i ojczyzny. Ngo Thi Nham, człowiek, który wie, jak wybrać drogę życia, doświadczył wielu stanów rzeczywistości, zasmakował goryczy i słodyczy i przeżył życie, życie pełne niezwykle bogatych aktywności, które zdają się być rzadko spotykane w historii.

Tragiczna śmierć, po mściwym pobiciu Dang Tran Thuonga – jego starego przyjaciela – przed Świątynią Literatury, umieściła go w gronie osób o tragicznych i dziwnych losach w historii postaci i literatury wietnamskiej, a zatem jest to los, który trudno komentować. Jednak Ngo Thi Nham przeżył życie i umarł śmiercią, z której sam mógł być bardzo dumny, a przyszłe pokolenia mogłyby być dumne, że naród miał takiego pisarza.

Notatka:

(1). Cytat z: Vu Khieu, „Wprowadzenie”, Wybrane wiersze Ngo Thi Nham, Literature Publishing House, Hanoi 1986, s. 10

(2). Jego ojciec, Ngo Thi Si, również docenił jego talent. W liście do syna Ngo Thi Si napisał: „Mój syn wykorzystuje swój talent, by stawiać czoła nietypowym spotkaniom, używa umysłu, by sprostać trudnym zadaniom, a lojalność jest jak eliksir, by eliminować niebezpieczeństwo i przepędzać złe duchy. Generałowie i żołnierze w oddziale zawsze wykonują rozkazy. Wrogowie poza granicami nie są w stanie przewidzieć jego planów. Tysiące strumieni, tysiące mil nie wydają się odległe. Armia tysięcy kuchni jest zjednoczona w jedną osobę. Wielki człowiek literatury i sztuk walki idzie ręka w rękę, płaski i nierówny teren jest uważany za jedność, to naprawdę godne uwagi”. (Vu Khieu, dz. cyt., s. 11)

(3). Cytat z Vu Khieu, dz. cyt., s. 8.

(4). Ngo Thi Si przywiązywał dużą wagę do harmonizacji ideologii konfucjańskich, buddyjskich i taoistycznych. Podczas swoich rządów w Lang Son zbudował pagodę Tam Giao, prawdopodobnie w tym celu. Pagoda nadal istnieje obok jaskini Nhi Thanh (również odkrytej i eksploatowanej przez Ngo Thi Si), na południu miasta Lang Son.

(5). W poprzedniej prośbie wysłanej do Lorda Trinha, Ngo Thi Nham dał wyraz swojej samotności, gdy skontrastował się z większością ówczesnych uczonych konfucjańskich i mandarynów, pisząc: „Ponieważ nie uczono ich (uczonych konfucjańskich i mandarynów – przyp. autora) o cnocie, byli ludzie, którzy byli aroganccy wobec swoich przełożonych, uważając ich za dobrych, i byli aroganccy wobec dorosłych, uważając ich za dobrych; nie lubili się doskonalić, lecz lubili dyskutować o sprawach narodowych... Używali swoich ostrych języków, by upiększyć swoje tajemnicze serca. Używali swoich nieokiełznanych umysłów, by ukryć swoje przebiegłe serca”. (Cytat z Vu Khieu, dz. cyt., s. 14).

Źródło