ມໍ​ລະ​ດົກ​ຫວຽດ​ນາມ ກາຍ​ເປັນ​ມໍ​ລະ​ດົກ​ຂອງ​ມະ​ນຸດ

ຊຸດສະສົມອັນໃຫຍ່ຫຼວງຂອງນັກປະພັນ ຮວ່າງວັນ, ລວມມີ 700 ຜົນງານດົນຕີປະພັນລະຫວ່າງປີ 1951 – 2010, ໄດ້ກາຍເປັນມໍລະດົກອັນດັບທີ 11 ຂອງຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບການຈາລຶກໄວ້ໃນບົດບັນທຶກຄວາມຊົງຈໍາຂອງໂລກ ໂດຍອົງການການສຶກສາ, ວິທະຍາສາດ ແລະວັດທະນະທໍາ ສະຫະປະຊາຊາດ (UNESCO). ນີ້​ແມ່ນ​ຄັ້ງ​ທຳ​ອິດ​ທີ່​ຊຸດ​ດົນຕີ​ເອກະ​ຊົນ​ຫວຽດນາມ ​ໄດ້​ຮັບ​ກຽດ​ດັ່ງກ່າວ.

ເຫດການນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນແຫຼ່ງຄວາມພາກພູມໃຈສຳລັບຄອບຄົວນັກດົນຕີເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງຢືນຢັນຖານະໃໝ່ຂອງ ດົນຕີ ຫວຽດນາມໃນມໍລະດົກທາງປັນຍາຂອງມະນຸດຊາດອີກດ້ວຍ.

ບົດເພງ “ເພງການຂົນສົ່ງ” ຂອງນັກປະພັນເພງ ຮວ່າງວັນ. ພາບ: ຂ່າວສານຫວຽດນາມ

ຈາກຄວາມຊົງຈຳສ່ວນຕົວໄປສູ່ຄວາມຊົງຈຳຂອງມະນຸດ

ມີສຽງເພງທີ່ບໍ່ອາດລືມໄດ້, ທຳນອງເພງທີ່ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນສິລະປະເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງມີຄວາມຊົງຈຳອັນສົດໃສຂອງຊາດອີກດ້ວຍ. ນັກປະພັນເພງ ຮວ່າງວັນ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດານັກສິລະປິນທີ່ແຕ່ງເພງບໍ່ພຽງແຕ່ເພື່ອຟັງ ແລະ ຮ້ອງເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງເພື່ອປະກອບ ແລະ ບັນທຶກສ່ວນໜຶ່ງຂອງປະຫວັດສາດຂອງຊາດຜ່ານພາສາສາກົນທີ່ສຸດຄື: ດົນຕີ.

ນັກປະພັນເພງ ຮວ່າງວັນ (ເກີດ ເລວັນ ຫງອກ, 1930-2018) ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນ "ນັກປະພັນເພງໃນສະໄໝສົງຄາມ" ເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງເປັນນັກຄິດດ້ານດົນຕີ, ເປັນ "ສະຖາປະນິກທາງດ້ານອາລົມ" ຂອງຍຸກສະໄໝຂອງລາວ. ຜົນງານຂອງລາວແມ່ນການປະສົມປະສານທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງດົນຕີຄລາສສິກເອີຣົບດ້ວຍວັດສະດຸທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍຈິດໃຈແຫ່ງຊາດ, ຕັ້ງແຕ່ເພງພື້ນເມືອງ ແລະ ບົດກະວີຂອງຫວຽດນາມ ຈົນເຖິງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນທົ່ວໄປ ແລະ ແມ່ຍິງທີ່ມີຄວາມສ່ຽງ; ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງການຮ່ວມມືກັນຂອງປະເພນີດົນຕີເອີຣົບ ແລະ ອາຊີ ເຊັ່ນດຽວກັນກັບການຖ່າຍທອດ ແລະ ການແລກປ່ຽນຄວາມຮູ້ລະຫວ່າງຕາເວັນອອກ ແລະ ຕາເວັນຕົກ. ອົງການ UNESCO ໄດ້ຍົກຍ້ອງດົນຕີຂອງ ຮວ່າງວັນ ຢ່າງສູງ ສຳລັບ "ການລະເມີດກົດລະບຽບ ແລະ ທ້າທາຍອະຄະຕິຫຼາຍຢ່າງ" ທີ່ວ່າດົນຕີຄລາສສິກເປັນສິດທິພິເສດຂອງຊົນຊັ້ນສູງ. ຮວ່າງວັນ ເຮັດໃຫ້ດົນຕີຄລາສສິກສາມາດເຂົ້າເຖິງໄດ້ສຳລັບມະຫາຊົນໂດຍບໍ່ສູນເສຍຄວາມເລິກ ແລະ ຄວາມສະທ້ອນທາງດ້ານອາລົມ, ໂດຍການລວມເອົາ "ຊີວິດທຳມະດາ, ຈຸດໝາຍປາຍທາງປະຈຳວັນ, ແລະ ຊົນຊັ້ນທີ່ດ້ອຍໂອກາດໃນສັງຄົມ" ເຂົ້າໃນດົນຕີຂອງລາວ. ລາວໄດ້ເລົ່າຄືນປະຫວັດສາດຫວຽດນາມຜ່ານກອງ, ເຄື່ອງດົນຕີສາຍ, ແລະດົນຕີປະສານສຽງ, ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ຜົນງານຂອງລາວມີຜົນກະທົບຢ່າງເລິກເຊິ່ງ ແລະ ຍືນຍົງ, ມີມູນຄ່າທາງດ້ານສິລະປະ, ແລະ ເຮັດໃຫ້ມັນເປັນແຫຼ່ງຂໍ້ມູນທີ່ມີຄຸນຄ່າສຳລັບການຄົ້ນຄວ້າວັດທະນະທຳ, ສັງຄົມ ແລະ ປະຫວັດສາດດົນຕີຫວຽດນາມ.

ເປັນເວລາຫຼາຍກວ່າເຄິ່ງສະຕະວັດ, ແຕ່ປີ 1951 ຫາ 2010, ນັກປະພັນເພງ Hoang Van ໄດ້ປະໄວ້ຜົນງານດົນຕີຫຼາຍກວ່າ 700 ບົດ, ເຊິ່ງມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງດ້ານວັດສະດຸ, ຮູບແບບ, ປະເພດ ແລະ ເນື້ອໃນ. ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ມີຕັ້ງແຕ່ເພງສິລະປະຈົນເຖິງເພງທີ່ນິຍົມ, ຕັ້ງແຕ່ບົດກະວີຈົນເຖິງເພງສະເຫຼີມສະຫຼອງ, ຕັ້ງແຕ່ເພງອຸດສາຫະກຳຈົນເຖິງເພງແຂວງ, ຕັ້ງແຕ່ເພງຮັກຈົນເຖິງເພງພື້ນເມືອງ, ຕັ້ງແຕ່ເພງພື້ນເມືອງຈົນເຖິງເພງທີ່ມີລົດຊາດສາກົນທີ່ເຂັ້ມແຂງຈາກທົ່ວໂລກ. ພວກມັນສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງການຫັນປ່ຽນທີ່ສຳຄັນຂອງປະເທດໃນລະຫວ່າງສາມໄລຍະທີ່ສຳຄັນຄື: ສົງຄາມເພື່ອເອກະລາດ ແລະ ການທ້ອນໂຮມຊາດ (1954-1973), ການກັບຄືນມາ ຂອງສັນຕິພາບ (1974-1990), ແລະ ປີສຸດທ້າຍຂອງຊີວິດຂອງລາວ (1990-2010), ເຊິ່ງເປັນແຫຼ່ງຂໍ້ມູນທີ່ສຳຄັນສຳລັບນັກວິຊາການທີ່ຄົ້ນຄວ້າຫວຽດນາມໃນຊ່ວງເວລາທີ່ວຸ້ນວາຍໂດຍສະເພາະໃນປະຫວັດສາດ.

ນັບຕັ້ງແຕ່ຊຸມປີ 2000, ຄອບຄົວຂອງນັກປະພັນເພງ ຮວ່າງວັນ ໄດ້ດຳເນີນແຜນການຢ່າງຕັ້ງໜ້າເພື່ອເກັບກຳ, ບັນທຶກລາຍການ, ປ່ຽນເປັນຮູບແບບດິຈິຕອລ ແລະ ອະນຸລັກຮັກສາຜົນງານຂອງນັກປະພັນເພງ. ຍ້ອນຄວາມພະຍາຍາມຢ່າງບໍ່ອິດເມື່ອຍຂອງຄອບຄົວ ແລະ ຜູ້ຊ່ຽວຊານ, ໝູ່ເພື່ອນ ແລະ ແຟນເພງຫຼາຍຄົນ, ຊຸດສະສົມຜົນງານຫຼາຍກວ່າ 700 ບົດຂອງນັກປະພັນເພງ ຮວ່າງວັນ ໄດ້ຖືກປ່ຽນເປັນຮູບແບບດິຈິຕອລ ແລະ ອັບໂຫຼດໄປຍັງເວັບໄຊທ໌ຫຼາຍພາສາ (ພາສາຫວຽດນາມ, ອັງກິດ, ຝຣັ່ງ, ສະເປນ ແລະ ລັດເຊຍ) ທີ່ https://hoangvan.org , ເຊິ່ງມີຜູ້ເຂົ້າຊົມຫຼາຍກວ່າໜຶ່ງລ້ານຄົນໃນທ້າຍປີ 2024. ເອກະສານສະບັບເຈ້ຍໄດ້ຖືກເກັບຮັກສາໄວ້ທີ່ສູນເອກະສານແຫ່ງຊາດ III ຕັ້ງແຕ່ປີ 2022. ຊຸດສະສົມທີ່ໄດ້ຮັບການອະນຸລັກຮັກສາໄວ້ເປັນຢ່າງດີ, ດ້ວຍການເຂົ້າເຖິງໄດ້ງ່າຍຜ່ານເວທີດິຈິຕອລຫຼາຍພາສາ, ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການເຜີຍແຜ່ຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳຫວຽດນາມໄປສູ່ປະຊາຄົມໂລກ.

ໃນຈຳນວນເອກະສານທັງໝົດ 121 ສະບັບທີ່ໄດ້ຮັບການສະເໜີຊື່, "ຊຸດສະສົມຜົນງານຂອງນັກປະພັນເພງ ຮວ່າງວັນ" ໄດ້ກາຍເປັນໜຶ່ງໃນ 74 ເອກະສານທີ່ໄດ້ຮັບການຈົດທະບຽນໂດຍອົງການ UNESCO ໃນກອງປະຊຸມໃນວັນທີ 11 ເມສາ 2025, ແລະ ໄດ້ຮັບການອະນຸມັດດ້ວຍສຽງສ່ວນຫຼາຍ (100%). ນັບຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ, ຊຸດສະສົມດັ່ງກ່າວໄດ້ຍ້າຍຈາກພື້ນທີ່ສ່ວນຕົວຂອງນັກປະພັນເພງຄົນດຽວໄປສູ່ຄວາມຊົງຈຳລວມຂອງມະນຸດຊາດ. ນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນກຽດສັກສີສ່ວນຕົວເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງເປັນການຊຸກຍູ້ທີ່ສຳຄັນຕໍ່ຖານະຂອງດົນຕີຫວຽດນາມໃນແຜນທີ່ວັດທະນະທຳ ໂລກ .

ດຣ. Lonán O'Briain (Nottingham, ປະເທດອັງກິດ) ໄດ້ໃຫ້ຄວາມເຫັນວ່າ: "...Hoang Van ແມ່ນນັກປະພັນເພງຫວຽດນາມຄົນໜຶ່ງທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ 20 ຢ່າງບໍ່ຕ້ອງສົງໃສ. ຜົນງານທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ຂອງລາວມີຕັ້ງແຕ່ເພງທີ່ເປັນສັນຍະລັກຈົນເຖິງຊິມໂຟນີທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່. ບົດປະພັນເຫຼົ່ານີ້ໄດ້ກຳນົດມາດຕະຖານໃໝ່ສຳລັບດົນຕີວົງດົນຕີໃນຫວຽດນາມ, ເຊິ່ງສາມາດປຽບທຽບໄດ້ກັບບັນດາປະເທດເພື່ອນບ້ານໃນອາຊີຕາເວັນອອກ ແລະ ອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້. ສິ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ລາວແຕກຕ່າງຈາກນັກປະພັນເພງຄົນອື່ນໆໃນສະໄໝຂອງລາວແມ່ນວ່າລາວບໍ່ໄດ້ຮັບແຮງຈູງໃຈຈາກຕຳແໜ່ງກຽດຕິຍົດ ຫຼື ການເມືອງ, ແຕ່ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນຍ້ອນຄວາມຮັກໃນດົນຕີຂອງລາວ."

ສາດສະດາຈານ François Picard ຈາກມະຫາວິທະຍາໄລ Sorbonne, ປາຣີ, ປະເທດຝຣັ່ງ, ໄດ້ເອີ້ນຊຸດສະສົມຂອງນັກປະພັນເພງ Hoang Van ວ່າເປັນ "ບ່ອນເກັບມ້ຽນສຳລັບອະນາຄົດ"; ແລະ ດຣ. Dana Rappoport ຢືນຢັນວ່າ: "ຊຸດສະສົມນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ໂດດເດັ່ນຍ້ອນຄວາມອຸດົມສົມບູນທາງດ້ານດົນຕີເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງມີຄວາມສຳຄັນໃນຖານະເປັນຖານຂໍ້ມູນ, ບ່ອນເກັບມ້ຽນເອກະສານ ແລະ ເອກະສານ... ມັນປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການອະນຸລັກ ແລະ ສົ່ງເສີມລັກສະນະທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງດົນຕີຫວຽດນາມ."

ທ່ານຮອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ໂງເລວັນ ໄດ້ເນັ້ນໜັກວ່າ: "ນີ້ແມ່ນຄວາມຊົງຈຳທີ່ມີຊີວິດຊີວາຂອງໄລຍະເວລາປະຫວັດສາດ, ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນຈິດວິນຍານ, ຕົວຕົນ ແລະ ຄວາມມຸ່ງຫວັງຂອງປະເທດຊາດຜ່ານແຕ່ລະທຳນອງ."

ບາງຜົນງານທີ່ສຳຄັນ ແລະ ມີຄຸນຄ່າໃນຊຸດສະສົມຂອງນັກປະພັນເພງ ຮວ່າງວັນ ປະກອບມີ:
ບົດຂຽນທີ່ຂຽນດ້ວຍມືຈາກຕົ້ນຊຸມປີ 1960 ແລະ ຄະແນນເຕັມທີ່ໄດ້ຮັບການຟື້ນຟູຂອງຜົນງານ "Recollections";
ຊຸດດົນຕີໄດ້ຮັບລາງວັນໃນກອງປະຊຸມສິລະປະການສະແດງແຫ່ງຊາດຄັ້ງທຳອິດໃນປີ 1955, ລວມທັງຜົນງານທີ່ໄດ້ຮັບລາງວັນຊະນະເລີດອັນດັບໜຶ່ງ "ໂຮ່ແກ້ວຜ້າວ" (ລາກປືນໃຫຍ່); ບັນທຶກສຽງ (1959-1960) ແລະ ບົດຂຽນຂອງບົດກະວີຊິມໂຟນີ "ແທ່ງດົ່ງໂຕກວກ" (ປ້ອມປາການທີ່ບໍ່ສາມາດບຸກລຸກໄດ້ຂອງປະເທດຊາດ), ໜຶ່ງໃນບົດກະວີຊິມໂຟນີທຳອິດໃນຫວຽດນາມ, ພ້ອມກັບໂຄງການສະແດງໃນປີ 1961;

ຄະແນນດົນຕີຂອງລະຄອນບາເລ່ເລື່ອງ "Sister Sứ" (ລາງວັນໂຮ່ຈິມິນ); ແລະເພງຮັກປະມານ 100 ບົດທີ່ບໍ່ເຄີຍຖືກເຜີຍແຜ່ ຫຼື ບັນທຶກສຽງມາກ່ອນ.

ຊຸດສະສົມເອກະສານຂອງນັກດົນຕີ ຮວ່າງວັນ (1930-2018) ແມ່ນມໍລະດົກເອກະສານທີ 11 ຂອງຫວຽດນາມທີ່ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງຈາກອົງການ UNESCO. ມໍລະດົກ 10 ແຫ່ງທີ່ໄດ້ຮັບການຍອມຮັບກ່ອນໜ້ານີ້ລວມມີມໍລະດົກເອກະສານໂລກ 3 ແຫ່ງ ແລະ ມໍລະດົກເອກະສານພາກພື້ນອາຊີ-ປາຊີຟິກ 7 ແຫ່ງ.

ມໍລະດົກໂລກສາມແຫ່ງ

1. ຮູບພິມແກະສະຫຼັກໄມ້ຂອງລາຊະວົງຫງວຽນ (2009)

ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງໃນປີ 2009, ແຜ່ນໄມ້ຂອງລາຊະວົງຫງວຽນ ແມ່ນມໍລະດົກໂລກແຫ່ງທຳອິດຂອງຫວຽດນາມ ເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍແຜ່ນໄມ້ 34,555 ແຜ່ນ ເຊິ່ງເປັນ "ການພິມ" ສຳລັບປຶ້ມ 152 ຫົວ ໃນຫົວຂໍ້ຕ່າງໆເຊັ່ນ: ປະຫວັດສາດ, ພູມສາດ, ບັນຫາສັງຄົມ-ການເມືອງ, ການທະຫານ, ກົດໝາຍ, ການສຶກສາ ແລະ ວັນນະຄະດີ. ເນື້ອໃນຂອງຄໍເລັກຊັນແຜ່ນໄມ້ຂອງລາຊະວົງຫງວຽນ ແມ່ນອຸດົມສົມບູນ ແລະ ຫຼາກຫຼາຍ, ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນທຸກດ້ານຂອງສັງຄົມຫວຽດນາມໃນຍຸກສັກດີນາ, ລວມທັງປະຫວັດສາດ, ພູມສາດ, ບັນຫາສັງຄົມ-ການເມືອງ, ການທະຫານ, ກົດໝາຍ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ການສຶກສາ, ສາສະໜາ, ອຸດົມການ ແລະ ປັດຊະຍາ, ວັນນະຄະດີ, ພາສາ ແລະ ການຂຽນ.

2. ການສອບເສັງປະລິນຍາເອກ Stele ຢູ່ Van Mieu-Quoc Tu Giam (2011)

ບໍລິເວນອະນຸສອນສະຖານການສອບເສັງລະດັບປະລິນຍາເອກ, ບ່ອນທີ່ມີອະນຸສອນສະຖານຫີນທີ່ລະບຸຊື່ຂອງຜູ້ທີ່ຜ່ານການສອບເສັງລະດັບປະລິນຍາເອກແຕ່ປີ 1442-1779, ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງຈາກອົງການ UNESCO ເປັນມໍລະດົກເອກະສານໂລກ. ພາບ: ຮວ່າງຫຽວ/TTXVN

ແຜ່ນຈາລຶກປະລິນຍາເອກ 82 ແຜ່ນ, ເຊິ່ງກົງກັບການສອບເສັງ 82 ຄັ້ງ (ຕັ້ງແຕ່ປີ 1484-1780), ໄດ້ບັນທຶກຊື່ຂອງຜູ້ທີ່ຜ່ານການສອບເສັງລະດັບສູງສຸດ. ເຫຼົ່ານີ້ແມ່ນເອກະສານຕົ້ນສະບັບທີ່ຍັງເຫຼືອຢູ່ພຽງອັນດຽວ, ເຊິ່ງຖືວ່າເປັນມໍລະດົກທາງວັດທະນະທຳອັນລ້ຳຄ່າອັນໜຶ່ງທີ່ເຫຼືອໄວ້ໃຫ້ພວກເຮົາໃນປະຈຸບັນ. ພວກມັນແມ່ນເອກະສານທີ່ແທ້ຈິງທີ່ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງຮູບພາບທີ່ສົດໃສຂອງລະບົບການຝຶກອົບຮົມ ແລະ ການຮັບສະໝັກຄົນມີພອນສະຫວັນໃນຫວຽດນາມເປັນເວລາຫຼາຍກວ່າ 300 ປີພາຍໃຕ້ລາຊະວົງ Le-Mac, ແລະ ຍັງເປັນຜົນງານສິລະປະທີ່ເປັນເອກະລັກ, ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງສິລະປະການປະຕິມາກຳຂອງຫຼາຍລາຊະວົງສັກດີນາຫວຽດນາມ. ແຕ່ລະແຜ່ນຈາລຶກໃນແຜ່ນຈາລຶກແມ່ນແບບຢ່າງຂອງວັນນະຄະດີ, ສະແດງອອກເຖິງຄວາມຄິດທາງປັດຊະຍາ ແລະ ປະຫວັດສາດ, ພ້ອມທັງທັດສະນະກ່ຽວກັບການສຶກສາ, ການຝຶກອົບຮົມ, ແລະ ການຊື່ນຊົມພອນສະຫວັນຈາກລາຊະວົງຕ່າງໆຕະຫຼອດປະຫວັດສາດ.

3. ເອກະສານລາຊະວົງຫງວຽນ (2017)

ເອກະສານບັນທຶກລາຊະວົງຫງວຽນ ແມ່ນເອກະສານບໍລິຫານຂອງລາຊະວົງຫງວຽນ - ລາຊະວົງສຸດທ້າຍໃນປະຫວັດສາດຂອງລະບອບສັກດີນາຫວຽດນາມ (1802-1945). ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ລວມມີເອກະສານຈາກອົງການລັດຖະບານກາງ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນທີ່ຍື່ນຕໍ່ກະສັດເພື່ອຂໍອະນຸມັດ, ເອກະສານທີ່ອອກໂດຍຈັກກະພັດຫງວຽນ, ແລະ ເອກະສານທາງການທູດບາງສະບັບ. ນີ້ແມ່ນເອກະສານບໍລິຫານຊຸດດຽວທີ່ຍັງເຫຼືອຈາກລາຊະວົງສັກດີນາຫວຽດນາມ, ເຊິ່ງຮັກສາການອະນຸມັດທີ່ຂຽນດ້ວຍມືຂອງຈັກກະພັດຫງວຽນກ່ຽວກັບວຽກງານແຫ່ງຊາດ.

ສະຖານທີ່ມໍລະດົກທາງເອກະສານເຈັດແຫ່ງໃນພາກພື້ນອາຊີປາຊີຟິກ.

1. ແຜ່ນພິມໄມ້ຂອງວັດ ວີງຫງຽນ (ບັກຢາງ) (2012)

ຊຸດສະສົມແຜ່ນໄມ້ 3,050 ແຜ່ນຈາກວັດວິ້ງງຽມໄດ້ຮັບການຮັບຮອງຈາກອົງການ UNESCO ວ່າເປັນມໍລະດົກເອກະສານພາກພື້ນຂອງອາຊີ-ປາຊີຟິກໃນປີ 2012. ຊຸດສະສົມນີ້, ຂຽນດ້ວຍທັງຕົວອັກສອນຈີນ ແລະ ຕົວອັກສອນໂນມ, ປະກອບດ້ວຍແຜ່ນໄມ້ແກະສະຫຼັກ 3,050 ແຜ່ນ, ລວມທັງພຣະຄຳພີສອງຊຸດ ແລະ ຄຳສອນຂອງພະສົງສາມອົງ, ພ້ອມທັງຄຳອະທິບາຍກ່ຽວກັບພຣະຄຳພີພຸດທະສາສະໜາ, ແລະ ບົດຂຽນຂອງຈັກກະພັດເຈິ່ນເຍີນຕົງ ແລະ ພະສົງຊັ້ນສູງອື່ນໆຂອງນິກາຍຈຸກລາມ. ຄຸນຄ່າທີ່ໂດດເດັ່ນຂອງແຜ່ນໄມ້ວັດວິ້ງງຽມແມ່ນຄວາມຈິງທີ່ວ່າຄວາມຄິດ ແລະ ຄຳສອນຂອງນິກາຍຈຸກລາມໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ດ້ວຍຄວາມຊັດເຈນທີ່ໂດດເດັ່ນ, ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງເອກະລັກຂອງຊາດທີ່ເຂັ້ມແຂງ ແລະ ຄຸນຄ່າມະນຸດສະທຳທີ່ເລິກເຊິ່ງທີ່ສະແດງອອກຢ່າງລະອຽດໃນແຕ່ລະແຜ່ນ.

2. ບົດກະວີ ແລະ ວັນນະຄະດີກ່ຽວກັບສະຖາປັດຕະຍະກຳຈັກກະພັດເຫວ້ (2016)

ລະບົບບົດກະວີ ແລະ ວັນນະຄະດີກ່ຽວກັບສະຖາປັດຕະຍະກຳຈັກກະພັດຂອງເຫວ້ ປະກອບດ້ວຍບົດກະວີ 2,742 ບົດທີ່ຄັດສັນມາຢ່າງລະມັດລະວັງ ຈາກຜົນງານທີ່ນັບບໍ່ຖ້ວນຂອງຈັກກະພັດລາຊະວົງຫງວຽນ. ບົດກະວີເຫຼົ່ານີ້ຖືກນໍາໃຊ້ເພື່ອຕົກແຕ່ງພະລາຊະວັງ, ວັດວາອາຮາມ ແລະ ສຸສານຂອງກະສັດຕັ້ງແຕ່ສະໄໝຂອງມິງໝັງ (1820-1841) ຈົນເຖິງສະໄໝຂອງໄຄດິ້ງ (1916-1925). ນອກຈາກປະລິມານອັນມະຫາສານແລ້ວ, ມັນຍັງເປັນແບບຢ່າງຂອງແບບການຕົກແຕ່ງ "ໜຶ່ງບົດກະວີ, ໜຶ່ງຮູບແຕ້ມ". ອີງຕາມການສຶກສາຫຼາຍໆຄັ້ງ, ລະບົບບົດກະວີ ແລະ ວັນນະຄະດີກ່ຽວກັບສະຖາປັດຕະຍະກຳຈັກກະພັດຂອງເຫວ້ ແມ່ນສິລະປະການຕົກແຕ່ງທີ່ເປັນເອກະລັກ, ເປັນມໍລະດົກອັນລ້ຳຄ່າທີ່ບໍ່ສາມາດພົບເຫັນຢູ່ບ່ອນອື່ນໃນໂລກ.

3. ຮູບພິມແກະສະຫຼັກໄມ້ຂອງໂຮງຮຽນຟຸກຢາງ (2016)

ນີ້ແມ່ນຊຸດສະສົມແຜ່ນໄມ້ເພື່ອການສຶກສາອັນດຽວ ແລະ ເກົ່າແກ່ທີ່ສຸດທີ່ຍັງເຫຼືອຢູ່ຈາກເຊື້ອສາຍຄອບຄົວດຽວໃນປະເທດຫວຽດນາມ, ຕັ້ງແຕ່ສະຕະວັດທີ 18 ຫາຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20, ຕັ້ງຢູ່ທີ່ໂຮງຮຽນຟຸກຢາງ, ບ້ານເຈື່ອງລືວ, ຕາແສງລາຍແທກ, ເມືອງລາຍແທກ, ເມືອງລາເຊີນ, ແຂວງດຶກທໍ, ແຂວງເຫງະອານ (ປະຈຸບັນແມ່ນບ້ານເຈື່ອງລືວ, ຕາແສງເຈື່ອງລອກ, ເມືອງເກີ່ນລອກ, ແຂວງຮ່າຕິ້ງ).

ແຜ່ນພິມໄມ້ທີ່ແກະສະຫຼັກດ້ວຍຕົວອັກສອນຈີນກັບກັນ ຖືກນໍາໃຊ້ເພື່ອພິມປຶ້ມແບບຮຽນຄລາສສິກສາມເຫຼັ້ມ (ປະກອບດ້ວຍປຶ້ມ 12 ເຫຼັ້ມ): "ຫຼັກການທີ່ສົມບູນຂອງຄວາມເຂົ້າໃຈ ແລະ ການໃຊ້ເຫດຜົນ," "ຫຼັກການທີ່ສົມບູນຂອງຫ້າຄລາສສິກ," ແລະ "ກົດລະບຽບຂອງຫໍສະໝຸດ," ເຊິ່ງໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງສໍາລັບການສິດສອນ ແລະ ການຮຽນຮູ້ໂດຍຄູສອນ ແລະ ນັກຮຽນຫຼາຍພັນຄົນເປັນເວລາເກືອບສາມສະຕະວັດ (ຕັ້ງແຕ່ສະຕະວັດທີ 18 ຫາສະຕະວັດທີ 20). ແຜ່ນພິມໄມ້ຂອງໂຮງຮຽນຟຸກຢາງ ແມ່ນເອກະສານຕົ້ນສະບັບ ແລະ ເປັນຊຸດດຽວທີ່ສ້າງຂຶ້ນໂດຍບຸກຄົນສຳຄັນຂອງຄອບຄົວຫງວຽນຮຸຍ ແລະ ທີມງານແກະສະຫຼັກຈາກກາງສະຕະວັດທີ 18.

4. ຮ່ວາງຮ່ວາຊູຈີ່ໂດ (2018)

“ຮວ່າງຮວາຊູຈິ້ງໂດ” ເປັນປຶ້ມບູຮານທີ່ອະທິບາຍເຖິງການເດີນທາງຂອງສະຖານທູດຫວຽດນາມປະຈຳຈີນໃນສະຕະວັດທີ 18, ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງການພົວພັນລະຫວ່າງບັນດາປະເທດໃນພາກພື້ນອາຊີ-ປາຊີຟິກ. ອົງການ UNESCO ຖືວ່າ “ຮວ່າງຮວາຊູຈິ້ງໂດ” ເປັນເອກະສານທີ່ມີຄຸນຄ່າ ແລະ ຫາຍາກກ່ຽວກັບສາຍພົວພັນທາງການທູດລະຫວ່າງສອງປະເທດໃນພາກພື້ນອາຊີ-ປາຊີຟິກ, ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການຮັກສາສັນຕິພາບລະຫວ່າງບັນດາປະເທດໃນພາກພື້ນ ແລະ ໃນໂລກ.

ປຶ້ມ “ຮວ່າງຮວາສູຈິ້ງໂດ” ໄດ້ຖືກຄັດລອກໂດຍ ຫງວຽນຮວຸຍຈຽນ ໃນປີ 1887 ຈາກຕົ້ນສະບັບຂອງ ທຳຮວວາ ຫງວຽນຮວຸຍອຽນ, ແລະ ປະຈຸບັນຄອບຄົວ ຫງວຽນຮວຸຍ-ເຈື່ອງລືວ ໃນຕາແສງເຈື່ອງລອກ, ເມືອງເກີ່ນລອກ, ແຂວງຮ່າຕິ້ງ ຍັງຄົງຮັກສາໄວ້. ປຶ້ມມີຂະໜາດ 30 ຊມ x 20 ຊມ, ໜາ 2 ຊມ, ແລະ ພິມດ້ວຍເຈ້ຍໂດທີ່ພິມດ້ວຍໄມ້.

5. ຫີນຈາລຶກຢູ່ເຂດທິວທັດພູຜາຫີນອ່ອນ, ດານັງ (2022)

ຈາລຶກຫີນ 78 ແຜ່ນຢູ່ພູຫີນອ່ອນໃນເມືອງດ່າໜັງ ເປັນມໍລະດົກທາງເອກະສານທີ່ລ້ຳຄ່າທັງໃນຕົວໜັງສືຈີນ ແລະ ຕົວໜັງສືໂນມ. ພວກມັນມີເນື້ອໃນ ແລະ ຮູບແບບທີ່ຫຼາກຫຼາຍ, ຮູບແບບທີ່ເປັນເອກະລັກ, ແລະ ປະເພດຕ່າງໆເຊັ່ນ: ຈາລຶກຂອງຈັກກະພັດ, ບົດກະວີ, ບົດສວດມົນ, ບົດກະວີ, ບົດອຸທິດ, ແລະ ບົດຄູ່ຂອງກະສັດລາຊະວົງຫງວຽນ, ເຈົ້າໜ້າທີ່, ພະສົງຊັ້ນສູງ, ແລະ ນັກກະວີ ແລະ ນັກວິຊາການຫຼາຍລຸ້ນຄົນທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມ ແລະ ປະໄວ້ຈາລຶກຂອງເຂົາເຈົ້າໄວ້ເທິງໜ້າຜາ ແລະ ຖ້ຳຂອງພູຫີນອ່ອນຕັ້ງແຕ່ເຄິ່ງທຳອິດຂອງສະຕະວັດທີ 17 ເຖິງຊຸມປີ 1960.

ຈາລຶກຫີນແມ່ນເອກະສານທີ່ມີຄຸນຄ່າຫຼາຍ, ແທ້ຈິງ ແລະ ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຊັດເຈນເຖິງການພົວພັນ ແລະ ຄວາມກົມກຽວກັນທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ສັງຄົມລະຫວ່າງບັນດາປະເທດເຊັ່ນ: ຍີ່ປຸ່ນ, ຈີນ, ແລະ ຫວຽດນາມ ໃນຫວຽດນາມ ຕັ້ງແຕ່ສະຕະວັດທີ 17 ຫາ 20.

6. ບົດ​ຂຽນ​ຈີນ-ຫວຽດ​ບ້ານ​ເຈື່ອງ​ລື້, ຮ່າ​ຕິງ (2022)

“ບົດເລື່ອງຮັນໂນມຂອງບ້ານເຈື່ອງລືວ, ຮ່າຕິ້ງ (1689-1943)” ເປັນການລວບລວມເອກະສານທີ່ຂຽນດ້ວຍມືທີ່ເປັນເອກະລັກ, ລວມທັງພະລາຊະບັນຍັດຕົ້ນສະບັບ 26 ສະບັບທີ່ອອກໂດຍລາຊະວົງເລ ແລະ ລາຊະວົງຫງວຽນ; ເອກະສານທາງການ 19 ສະບັບ, ແລະ ປ້າຍຜ້າໄໝ 3 ສະບັບ, ຂຽນດ້ວຍຕົວອັກສອນຮັນ ແລະ ໂນມ ແຕ່ປີ 1689 ຫາ 1943. ບົດເລື່ອງຕົ້ນສະບັບທີ່ເປັນເອກະລັກ, ພ້ອມດ້ວຍຕົ້ນກຳເນີດທີ່ຊັດເຈນ ແລະ ເຫດການທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ, ໄດ້ເປັນແຫຼ່ງຂໍ້ມູນສຳລັບການລວບລວມປຶ້ມ. ຂໍ້ມູນສ່ວນໃຫຍ່ສາມາດກວດສອບ ແລະ ປຽບທຽບກັບເອກະສານປະຫວັດສາດທາງການຂອງຫວຽດນາມ, ຊ່ວຍໃນການສຶກສາສາຍພົວພັນທາງສັງຄົມ ແລະ ການພັດທະນາທາງປະຫວັດສາດຂອງບ້ານໃນອະດີດ, ໂດຍສະເພາະໃນຊ່ວງທ້າຍສະຕະວັດທີ 17 ຫາກາງສະຕະວັດທີ 20.

7. ຮູບຫຼໍ່ຮູບໂລ່ງເທິງຍອດທອງສຳລິດເກົ້າຍອດໃນພະລາຊະວັງເຫວ້ (2024)

ຮູບປັ້ນລວດລາຍທີ່ຫຼໍ່ຢູ່ເທິງໝໍ້ທອງສຳລິດເກົ້າໜ່ວຍໃນພະລາຊະວັງເຫວ້ ແມ່ນຮູບປັ້ນສຳເນົາທີ່ຍັງເຫຼືອຢູ່ພຽງອັນດຽວ ເຊິ່ງປະຈຸບັນໄດ້ວາງໄວ້ທາງໜ້າວັດໂຕມ້ຽວ ພາຍໃນພະລາຊະວັງເຫວ້. ພວກມັນປະກອບດ້ວຍຮູບພາບ ແລະ ຕົວອັກສອນຈີນ 162 ຮູບ ທີ່ໄດ້ຮັບມອບໝາຍຈາກຈັກກະພັດມິງໝັງ ທີ່ເຫວ້ ໃນປີ 1835 ແລະ ສຳເລັດໃນປີ 1837. ນີ້ແມ່ນແຫຼ່ງຂໍ້ມູນທີ່ເປັນເອກະລັກ ແລະ ຫາຍາກ ເຊິ່ງເປັນທີ່ສົນໃຈຂອງນັກຄົ້ນຄວ້າຫວຽດນາມ ແລະ ຕ່າງປະເທດ ເນື່ອງຈາກມີເນື້ອໃນທີ່ມີຄຸນຄ່າກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດ, ວັດທະນະທຳ, ການສຶກສາ, ພູມສາດ, ຮວງຈຸ້ຍ, ການແພດ ແລະ ການຂຽນໜັງສື.

ສິ່ງທີ່ໜ້າສັງເກດທີ່ສຸດແມ່ນສິລະປະການຫລໍ່ທອງສຳລິດ ແລະ ທັກສະຂອງຊ່າງຝີມືໃນການສ້າງຜົນງານທີ່ໂດດເດັ່ນ ແລະ ເປັນເອກະລັກເຫຼົ່ານີ້. ຮູບຊົງລວດລາຍເທິງໝໍ້ທອງສຳລິດເກົ້າໜ່ວຍຮັບປະກັນຄວາມສົມບູນຂອງມັນ, ເປັນ "ພະຍານ" ທາງປະຫວັດສາດຕໍ່ການຮຸ່ງເຮືອງ ແລະ ການລົ້ມສະຫຼາຍຂອງລາຊະວົງ. ສິ່ງທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດ, ມໍລະດົກທາງເອກະສານນີ້, ນຳສະເໜີໃນຮູບແບບຂອງຮູບພາບ ແລະ ຕົວອັກສອນຈີນ, ຍັງຄົງຄົບຖ້ວນ, ແລະ ແມ່ນແຕ່ຕຳແໜ່ງຂອງໝໍ້ທອງທັງເກົ້າໜ່ວຍກໍ່ບໍ່ເຄີຍຖືກຍ້າຍ.

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: https://baotintuc.vn/van-hoa/nhung-di-san-viet-nam-thanh-di-san-cua-nhan-loai-20250413123255133.htm