ຫວຽດນາມ ພະຍາຍາມຮ່ວມກັບໂລກເພື່ອຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນຕໍ່ໜ້າການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ

ສິດທິໃນການດໍາລົງຊີວິດຢູ່ໃນສະພາບແວດລ້ອມທີ່ສະອາດເປັນສິດທິມະນຸດທໍາມະຊາດ, ເປັນສິດທິທີ່ສໍາຄັນຫຼາຍເນື່ອງຈາກວ່າມັນກ່ຽວຂ້ອງໂດຍກົງກັບຄຸນນະພາບຊີວິດຄຽງຄູ່ກັບມາດຖານທີ່ໃຊ້ໃນການປະເມີນຄຸນນະພາບຊີວິດເຊັ່ນ: ລາຍຮັບສະເລ່ຍຕໍ່ຫົວຄົນແລະລະບົບປະກັນສັງຄົມ.

ປະຊາຄົມໂລກຮັບຮູ້ວ່ານີ້ແມ່ນສິດບຸລິມະສິດອັນດັບໜຶ່ງ, ເປັນເປົ້າໝາຍຂອງການເຄື່ອນໄຫວປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ, ແລະທຸກປະເທດລ້ວນແຕ່ຮັບຮູ້ສິດນີ້ໃນເອກະສານກົດໝາຍຂອງຕົນ.

ຫວຽດນາມ ບໍ່ໄດ້ຢູ່ນອກທ່າອ່ຽງດັ່ງກ່າວ, ໃນຖານະທີ່ເປັນປະເທດທີ່ໄດ້ລົງນາມໃນຖະແຫຼງການຂອງສະຫະປະຊາຊາດກ່ຽວກັບສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ສິດທິມະນຸດ, ຫັນສິດໃນການດຳລົງຊີວິດໃນສະພາບແວດລ້ອມທີ່ສະອາດເປັນຫຼັກກົດໝາຍ ແລະ ຕົວຈິງໄດ້ກາຍເປັນຫຼັກການໃນກົດໝາຍສິ່ງແວດລ້ອມຂອງຫວຽດນາມ.

[caption id="attachment_596143" align="alignnone" width="798"]

ຫວຽດນາມ ແມ່ນປະເທດທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຢ່າງໜັກໜ່ວງຈາກການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ. (ພາບ: ກອງທືນປ້ອງກັນໄພພິບັດຊຸມຊົນ)[/caption]

ການປູກຈິດສໍານຶກ ແລະການປະຕິບັດເບື້ອງຕົ້ນ

ຫວຽດນາມ ແມ່ນໃນບັນດາປະເທດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຢ່າງຮ້າຍແຮງຈາກການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ. ຄາດຄະເນວ່າ, ນັບແຕ່ນີ້ໄປຮອດທ້າຍສະຕະວັດທີ 21, ອຸນຫະພູມສະເລ່ຍແຕ່ລະປີຢູ່ຫວຽດນາມຈະເພີ່ມຂຶ້ນ 2-3 ອົງສາເຊ, ເຮັດໃຫ້ລະດັບນ້ຳທະເລເພີ່ມຂຶ້ນ, ສົ່ງຜົນກະທົບໂດຍກົງເຖິງ 10-12% ຂອງປະຊາກອນ ແລະ ເຮັດໃຫ້ການສູນເສຍປະມານ 10% ຂອງ GDP.

ຜົນກະທົບທາງລົບທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນຂອງການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງມະນຸດແມ່ນເຫັນໄດ້ຊັດເຈນຫຼາຍຂຶ້ນ. ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດໄດ້ເຮັດໃຫ້ສະພາບດິນຟ້າອາກາດຮ້າຍແຮງຂຶ້ນ, ໄພທຳມະຊາດເຊັ່ນ: ໄພນ້ຳຖ້ວມ, ໄພແຫ້ງແລ້ງທີ່ແກ່ຍາວ, ແລະຄວາມຮ້ອນທີ່ສຸດ, ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບໂດຍກົງ ຫຼືທາງອ້ອມຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງມະນຸດໂດຍຜ່ານມົນລະພິດທາງອາກາດ, ຂາດນ້ຳ, ຂາດແຄນອາຫານ ແລະ ໂພຊະນາການ, ເຊັ່ນດຽວກັນກັບພະຍາດເຂດຮ້ອນ, ພະຍາດຕິດແປດແລະພະຍາດທາງຈິດ. ຜົນກະທົບທາງລົບເຫຼົ່ານີ້ແມ່ນເຫັນໄດ້ຊັດເຈນທີ່ສຸດໃນກຸ່ມທີ່ມີຄວາມສ່ຽງເຊັ່ນ: ແມ່ຍິງ, ຜູ້ສູງອາຍຸ, ເດັກນ້ອຍ, ແລະຄົນພິການ.

ສະເພາະຂະແໜງຜະລິດ ກະສິກຳ ເທົ່ານັ້ນ, ຜົນກະທົບທີ່ຈະແຈ້ງທີ່ສຸດຂອງການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດແມ່ນການປູກພືດລົ້ມລຸກ, ສະນັ້ນ ຄວາມສາມາດໃນການລົງທຶນຄືນ ແລະ ການຜະລິດໃຫ້ແກ່ກຸ່ມນີ້ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍ ຍ້ອນຂາດທຶນຮອນ, ສະນັ້ນ ຄວາມທຸກຍາກຂອງປະຊາຊົນຜູ້ທຸກຍາກຈະນັບມື້ນັບຮ້າຍແຮງຂຶ້ນພາຍໃຕ້ຜົນກະທົບຈາກການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ.

ສຳລັບຄອບຄົວທຸກຍາກ, ເຮືອນຢູ່ຊົ່ວຄາວມີຄວາມສ່ຽງຫຼາຍທີ່ຈະໄດ້ຮັບການກະທົບຈາກນ້ຳເຊາະເຈື່ອນ, ນ້ຳຖ້ວມ, ລົມພະຍຸ, ແລະ ຄື້ນຄວາມຮ້ອນ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຄອບຄົວຍົກຍ້າຍຖິ່ນຖານ; ແຫຼ່ງນ້ຳທີ່ເປັນມົນລະພິດບໍ່ຮັບປະກັນຊີວິດການເປັນຢູ່, ໂດຍສະເພາະໃນໄລຍະເກີດໄພພິບັດທຳມະຊາດ ແລະ ສະພາບອາກາດຮ້າຍແຮງ; ພື້ນຖານໂຄງລ່າງທີ່ອ່ອນແອສໍາລັບກຸ່ມນີ້ຍັງເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນການເດີນທາງແລະສະຫນັບສະຫນູນພວກເຂົາ.

ໃນຖານະເປັນປະເທດພວມພັດທະນາ, ບັນດາຜົນກະທົບຕໍ່ຫວຽດນາມ ແມ່ນໃຫຍ່ຫຼວງ. ໂດຍປະເຊີນໜ້າກັບສິ່ງທ້າທາຍດັ່ງກ່າວ, ຫວຽດນາມ ໄດ້ປະຕິບັດຫຼາຍມາດຕະການຢ່າງແຮງເພື່ອຕອບສະໜອງບັນດາຜົນຮ້າຍຢ້ອນຫຼັງຈາກການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ.

ຫວຽດນາມ ໄດ້ມີກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມນັບແຕ່ປີ 1993, ໄດ້ປັບປຸງ ແລະ ເພີ່ມເຕີມໃນປີ 2005, 2014, ແລະ ຫວ່າງມໍ່ໆມານີ້, ວັນທີ 17/11/2020, ສະພາແຫ່ງຊາດໄດ້ຜ່ານຮ່າງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການປົກປັກຮັກສາ ສິ່ງ ແວດລ້ອມ 2020. ການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການຕອບໂຕ້ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ ຕ້ອງເຊື່ອມໂຍງຢ່າງກົມກຽວກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດ ແລະ ຖືເປັນໃຈກາງຂອງການຕັດສິນໃຈພັດທະນາ; ບໍ່ການຄ້າສະພາບແວດລ້ອມເພື່ອການເຕີບໂຕຂອງເສດຖະກິດ; ຄັດເລືອກເອົາການລົງທຶນພັດທະນາຕາມມາດຖານດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ.

ບັນດາເນື້ອໃນຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນບັນດານະໂຍບາຍ, ກົດໝາຍກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດຢູ່ ຫວຽດນາມ ບົນພື້ນຖານການເຂົ້າຮ່ວມບັນດາສົນທິສັນຍາສາກົນກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດທີ່ ຫວຽດນາມ ເປັນສະມາຊິກ; ເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນການປະຕິບັດຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບການຕອບໂຕ້ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດໃນການຜະລິດ, ດຳເນີນທຸລະກິດ ແລະ ການບໍລິການຂອງບັນດາອົງການ ແລະ ບຸກຄົນທີ່ມີຄວາມສາມາດໃນການປະຕິບັດໜ້າທີ່ຄຸ້ມຄອງລັດ.

ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມຫວຽດນາມ 2020 ໄດ້ກຳນົດວ່າ: “ການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບການຮັບປະກັນຊີວິດສັງຄົມ, ສິດຂອງເດັກນ້ອຍ, ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງຍິງຊາຍ, ຮັບປະກັນສິດຂອງທຸກຄົນໃນການດຳລົງຊີວິດໃນສະພາບແວດລ້ອມທີ່ສະອາດ”.

ການຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນນະໂຍບາຍ ແລະ ກົດໝາຍການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດຂອງຫວຽດນາມ ກໍ່ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນໃນບັນດາລະບຽບການກ່ຽວກັບການວາງແຜນປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ. ຕາມນັ້ນແລ້ວ, ການວາງແຜນປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມຕ້ອງສອດຄ່ອງກັບເງື່ອນໄຂທຳມະຊາດ ແລະ ເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ; ຍຸດທະສາດ ແລະ ແຜນແມ່ບົດພັດທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ, ປ້ອງກັນປະເທດ ແລະ ຄວາມໝັ້ນຄົງ; ຍຸດທະສາດປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມແຫ່ງຊາດເພື່ອຮັບປະກັນການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ; ການວາງແຜນການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນ; ແລະຮັບປະກັນຫຼັກການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ.

ພ້ອມກັນນັ້ນ, ການຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນນະໂຍບາຍ ແລະ ກົດໝາຍກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດຍັງຕິດພັນກັບການຜັນຂະຫຍາຍຍຸດທະສາດ, ແຜນການ, ແຜນການພັດທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ; ໂຄງການລົງທຶນ. ການເຊື່ອມໂຍງເນື້ອໃນຕອບໂຕ້ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດເຂົ້າໃນຍຸດທະສາດ, ວາງແຜນພັດທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ, ແຜນການພັດທະນາຂະແໜງການ ແລະ ພາກສະໜາມ, ບັນດາໂຄງການລົງທຶນຕ້ອງອີງໃສ່ການຕີລາຄາການພົວພັນລະຫວ່າງບັນດາການເຄື່ອນໄຫວຍຸດທະສາດ, ແຜນການ, ແຜນການກັບສິ່ງແວດລ້ອມ, ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ, ແລະ ພັດທະນາລະບົບວິທີແກ້ໄຂເພື່ອປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ຕອບສະໜອງການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ.

ນະໂຍບາຍກົດໝາຍຂອງຫວຽດນາມ ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດຍັງກຳນົດວ່າ: ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດໃນການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດຕ້ອງຕິດພັນກັບການຄຸ້ມຄອງການປ່ອຍອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ, ຟື້ນຟູພະລັງງານຈາກສິ່ງເສດເຫຼືອ, ໃນການຜະລິດ ແລະ ຊົມໃຊ້ທີ່ເປັນມິດກັບສິ່ງແວດລ້ອມ, ພັດທະນາ ແລະ ນຳໃຊ້ ວິທະຍາ ສາດເຕັກໂນໂລຢີ. ການຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດຍັງຕິດພັນກັບການຂຸດຄົ້ນຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດແບບຍືນຍົງ ເພື່ອຮັບໃຊ້ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ.

[caption id="attachment_596144" align="alignnone" width="1000"]

ບັນດາສະມາຊິກຄະນະຊາວໜຸ່ມຫວຽດນາມ ເຂົ້າຮ່ວມການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການຕອບໂຕ້ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ. (ພາບ: ວາລະສານແນວໜ້າ)[/caption]

ຍູ້ແຮງການຮ່ວມມືສາກົນ

ຄຽງຄູ່ກັບການສຸມແຫຼ່ງກຳລັງ ແລະ ປະຕິບັດຕົວຈິງຜ່ານລະບົບນະໂຍບາຍສາທາລະນະ, ລະດົມພາກເອກະຊົນ, ໃຫ້ບຸລິມະສິດບັນດາກຸ່ມດ້ອຍໂອກາດ, ຫວຽດນາມ ຕັ້ງໜ້າຊຸກຍູ້ການຮ່ວມມືສາກົນໃນຂົງເຂດນີ້ ແລະ ປະຕິບັດບັນດາຄຳໝັ້ນສັນຍາສາກົນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ.

ກອງປະຊຸມຄັ້ງທີ 50 ຂອງສະພາສິດທິມະນຸດສະຫະປະຊາຊາດຈັດຂຶ້ນຢູ່ສຳນັກງານໃຫຍ່ສະຫະປະຊາຊາດຢູ່ນະຄອນເຈນີວາ (ສະວິດ) ເມື່ອເດືອນກໍລະກົດ 2022, ຫວຽດນາມ, ບັງກະລາເທດ ແລະ ຟີລິບປິນ ໄດ້ຮ່ວມກັນຈັດຕັ້ງການປຶກສາຫາລືຫົວຂໍ້ກ່ຽວກັບການຮັບປະກັນສິດຂອງກຸ່ມຄົນສ່ຽງໃນສະພາບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ.

ນີ້ແມ່ນມະຕິສະເໜີປະຈຳປີໂດຍຫວຽດນາມ, ບັງກະລາເທດ ແລະ ຟີລິບປິນ ນັບແຕ່ປີ 2014 ເປັນຕົ້ນມາ ເພື່ອໃຫ້ສະພາສິດທິມະນຸດພິຈາລະນາ ແລະ ຮັບຮອງເອົາ, ໃນແຕ່ລະປີໄດ້ສຸມໃສ່ບັນດາຫົວຂໍ້ສະເພາະ (ເຊັ່ນ: ສິດເດັກນ້ອຍ, ສິດສຸຂະພາບ, ສິດອົບພະຍົບ, ສິດແມ່ຍິງ... ໃນສະພາບການການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ).

ຫວ່າງມໍ່ໆມານີ້, ຫວຽດນາມ ແມ່ນໜຶ່ງໃນ 63 ປະເທດທຳອິດທີ່ເຂົ້າຮ່ວມຄຳໝັ້ນສັນຍາສ້າງຄວາມເຢັນໃນທົ່ວໂລກທີ່ໄດ້ປະກາດໃນຂອບເຂດກອງປະຊຸມ COP28 ຢູ່ Dubai (UAE) ໃນຕົ້ນເດືອນທັນວາ 2023.

ສັນຍາຄວາມເຢັນທົ່ວໂລກແມ່ນຂໍ້ລິເລີ່ມທີ່ສະເໜີໂດຍປະທານາທິບໍດີ UAE ຂອງ COP28. ສະຫນັບສະຫນູນໂດຍພັນທະມິດເພື່ອຄວາມເຢັນທີ່ມີປະສິດທິພາບ - UNEP ແລະຄູ່ຮ່ວມງານຂອງຕົນ, ພະລັງງານແບບຍືນຍົງສໍາລັບການລິເລີ່ມທັງຫມົດ (SEforALL) ແລະອົງການພະລັງງານທົດແທນສາກົນ (IRENA). ເປົ້າໝາຍແມ່ນໃຫ້ຂະແໜງການເຮັດຄວາມເຢັນທົ່ວໂລກຫຼຸດຜ່ອນການລະບາຍອາຍພິດເຮືອນແກ້ວໃຫ້ໄດ້ຢ່າງໜ້ອຍ 68% ໃນປີ 2050 ເມື່ອທຽບໃສ່ປີ 2022, ປະກອບສ່ວນຮັກສາອຸນຫະພູມສະເລ່ຍຂອງໂລກໃຫ້ສູງຂຶ້ນເປັນ 1,5 ອົງສາ C ແລະ ສອດຄ່ອງກັບເປົ້າໝາຍບັນລຸການປ່ອຍອາຍພິດສຸດທິໃນປີ 2050.

ການເຂົ້າຮ່ວມຂອງຫວຽດນາມ ໃນຄຳໝັ້ນສັນຍາສ້າງຄວາມເຢັນໃນທົ່ວໂລກ ແມ່ນໂອກາດເພື່ອປະຕິບັດບັນດາໂຄງການ, ໂຄງການຮ່ວມມືກັບບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ ແລະ ບັນດາວິສາຫະກິດພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ ກ່ຽວກັບຄວາມເຢັນແບບຍືນຍົງ. ສະເພາະ, ປ່ຽນໄປສູ່ເຕັກໂນໂລຊີປະສິດທິພາບພະລັງງານສູງ, ນໍາໃຊ້ເຄື່ອງເຮັດຄວາມເຢັນທີ່ມີທ່າແຮງຄວາມຮ້ອນຂອງໂລກຕ່ໍາ, ນໍາໃຊ້ການແກ້ໄຂຄວາມເຢັນແບບ passive, ຄວາມເຢັນທໍາມະຊາດ, ແລະອື່ນໆ, ສອດຄ່ອງກັບທ່າອ່ຽງທົ່ວໄປຂອງໂລກ.

ສິ່ງດັ່ງກ່າວກໍ່ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການປະຕິບັດສົນທິສັນຍາສາກົນ ແລະ ກົດໝາຍຫວຽດນາມ ກ່ຽວກັບການຫຼຸດຜ່ອນອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ ແລະ ປົກປັກຮັກສາຊັ້ນໂອໂຊນ. ເນື້ອໃນຂອງຄຳໝັ້ນສັນຍາສ້າງຄວາມເຢັນໃນທົ່ວໂລກແມ່ນສອດຄ່ອງກັບທິດທາງໃນຍຸດທະສາດພັດທະນາແບບຍືນຍົງຂອງຫວຽດນາມ, ຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດໄລຍະຮອດປີ 2050 ແລະ ກຳນົດທິດປະກອບສ່ວນແຫ່ງຊາດ (NDC) ສະບັບປັບປຸງໃນປີ 2022.

ເຕັ້ນດອກໄມ້