Educația trebuie să revină la problemele fundamentale ale construirii unei temelii pentru umanitate.

Potrivit profesorului Le Anh Vinh, directorul Institutului de Științe ale Educației din Vietnam, pentru a prospera în noul context, educația nu trebuie doar să urmeze tendințele sau viteza de dezvoltare, ci trebuie să se întoarcă la problemele fundamentale pentru a construi o fundație pentru oameni.

Sáng 5/12, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phối hợp với Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF Việt Nam) và Hội đồng Anh tổ chức Hội thảo khoa học giáo dục 2025 với chủ đề “Giáo dục trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Với câu chuyện “giáo dục cần làm gì trong kỷ nguyên mới”, GS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, cho rằng đây không thể chỉ là khẩu hiệu mà phải bắt đầu bằng một câu hỏi cốt lõi. Theo ông, để vươn mình trong bối cảnh mới, giáo dục không đơn thuần chạy theo xu hướng hay tốc độ phát triển, mà cần trở lại với những vấn đề bản chất để xây dựng nền tảng cho con người Việt Nam.

GS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phát biểu tại hội thảo.

Ông Vinh cũng nhấn mạnh xu hướng tiếp cận hệ thống và đặt con người ở vị trí trung tâm. Theo ông, một hệ thống dù tối ưu đến đâu vẫn vô nghĩa nếu không phục vụ sự phát triển của từng học sinh và không tạo điều kiện cho giáo viên sáng tạo. Trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai, khi không còn cấp quận/huyện và phòng GD-ĐT, vai trò và trách nhiệm của địa phương được phân định rõ hơn, đồng thời áp lực và kỳ vọng đặt lên nhà trường và giáo viên cũng lớn hơn.

Ông cho rằng sự phát triển của giáo dục sẽ mở ra nhiều cơ hội đổi mới mạnh mẽ. Vấn đề không chỉ là vượt qua thách thức, mà là tận dụng chính những thách thức đó để tăng tốc và vươn lên trong bối cảnh mới.

Phát biểu tại hội thảo, TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến (Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam) cho biết “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt trong các Nghị quyết 57 đến 71 của Bộ Chính trị là đổi mới mang tính đột phá, chuyển từ thể chế nặng về quản lý sang thể chế kiến tạo phát triển.

“Các nghị quyết về đổi mới giáo dục đã đưa ra tư tưởng rất quan trọng là không nên áp đặt những chuẩn mực cũ vào một nền giáo dục hiện đại. Phải chuyển từ cải cách mang tính sửa đổi sang đột phá phát triển”, ông Tiến nói.

TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến (Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam) phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Trần Hiệp

Theo ông, một bước chuyển rất quan trọng là từ quản trị truyền thống sang quản trị linh hoạt trong giáo dục. Nhà trường, nhà giáo và người học phải vận dụng tư duy quản trị linh hoạt để đổi mới công tác quản trị, dạy và học, đảm bảo việc dạy học luôn kịp thời với xu thế. 

Tuy nhiên, ông Tiến cũng cho hay, có một loạt thách thức cần nhận thức rất rõ nhằm đổi mới.

Thứ nhất là tính bảo thủ của giáo dục. Cả nhà giáo lẫn nhà quản lý giáo dục ở cả cấp hệ thống và cấp trường còn đang ngần ngại trong việc áp dụng quản trị linh hoạt bởi đã quen với quản trị truyền thống vì dễ hơn, ổn định hơn và đòi hỏi ít sự thay đổi hơn.

Thứ hai, trong giáo dục cũng cần những chi phí bổ sung mà không phải lúc nào các trường cũng có: Chi phí bồi dưỡng năng lực mới, chi phí về nguồn nhân lực mới và cả chi phí về thời gian cần thiết cho sự chuyển đổi. Tất cả các chi phí đó không dễ có và khắc phục.

Thứ ba, để áp dụng quản trị linh hoạt giáo dục phải dựa trên công nghệ số. “Cơ bản nhất phải dựa trên hạ tầng số phát triển; các dữ liệu số đầy đủ và kết nối với nhau; điều kiện, năng lực số của nhà giáo để có thể phát huy được tất cả các thế mạnh. Đây là những thách thức rất lớn với Việt Nam”, ông Tiến nói.

Ông cũng nhận định cách thiết kế chương trình giáo dục hiện nay chưa sẵn sàng cho tương lai. Theo ông, tư duy xây dựng chương trình vẫn nặng về cách tiếp cận truyền thống, coi chương trình như một sản phẩm đã hoàn thành, thay vì một cấu trúc linh hoạt cần được liên tục điều chỉnh. Bên cạnh đó, quy trình xây dựng chương trình hiện nay thường đi theo một lộ trình cố định với mục tiêu được xác lập trước. Trong khi đó, việc thiết kế chương trình giáo dục phải là một quá trình phi tuyến tính, diễn ra qua nhiều vòng lặp, và sau mỗi vòng có thể điều chỉnh mục tiêu để phù hợp với biến động thực tế.

Theo ông Tiến, chương trình giáo dục phải sẵn sàng đáp ứng sự thay đổi và coi sự thay đổi là không tránh khỏi, thậm chí là lợi thế cạnh tranh.

Vị chuyên gia kiến nghị, ngành giáo dục cần tạo điều kiện cho các nhà trường, nhà giáo tiếp cận với tư duy quản trị linh hoạt để có thể tham gia tích cực vào việc đổi mới chương trình giáo dục ở mọi cấp học.

“Hiện nay, nếu xây dựng chương trình, tổ chức thực hiện giáo dục với một quy trình cứng nhắc sẽ không thể nào đáp ứng được sự thay đổi và cũng không phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 71”, ông Tiến nói.

Nguồn: https://vietnamnet.vn/giao-duc-can-tro-lai-voi-nhung-van-de-ban-chat-xay-dung-nen-tang-cho-con-nguoi-2469736.html