มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้อันเป็นเอกลักษณ์: การแข่งเรือสี่วิญญาณบนแม่น้ำตรา

เป็นเวลาหลายร้อยปีแล้วที่ในช่วงต้นเดือนจันทรคติแรก ผู้คนในตำบลติ๋ญลอง (เมืองกวางงาย จังหวัดกวางงาย) ต่างคึกคักไปด้วยเทศกาลแข่งเรือสัตว์ศักดิ์สิทธิ์สี่ชนิดบนแม่น้ำจ่า

นี่คืองานเทศกาลที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของชาวภูมิภาคนี้ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเชื่อดั้งเดิมของคนท้องถิ่น และยังเป็นการแสดงความเคารพต่อบรรพบุรุษผู้บุกเบิกและก่อตั้งหมู่บ้าน โดยหวังว่าสภาพอากาศจะดีและผู้คนจะมีชีวิตที่สงบสุข

ชีวิตที่ผูกพันกับแม่น้ำ

ก่อนที่จะไหลลงสู่ทะเล แม่น้ำตราเกียงไหลเอื่อยๆ ผ่านตำบลติงหลง (เมือง กวางงาย ) อะไรคือเสน่ห์ของแม่น้ำสายนี้ที่ทำให้ที่นี่งดงามน่าหลงใหล? บางทีอาจเป็นปากแม่น้ำไดที่ปกคลุมไปด้วยหมอก โดยมีภูเขาเทียนหม่าอันสง่างามอยู่ทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำ มองลงไปยังทะเลราวกับกำลังเฝ้ามองการสัญจรไปมาของชาวประมง และทางฝั่งขวาของแม่น้ำตราเกียงคือหมู่บ้านโคหลุยอันเงียบสงบ ที่สว่างไสวด้วยแสงยามเช้าและปกคลุมไปด้วยหมอกในยามพระอาทิตย์ตกดิน

แม่น้ำตราช่วงที่ไหลผ่านตำบลติงหลง (เมืองกวางงาย) เป็นสถานที่จัดงานแข่งเรือสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์

ภาพ: PA

เส้นทางที่คดเคี้ยวของแม่น้ำตราก่อให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ของผลิตภัณฑ์น้ำกร่อย เมื่อน้ำท่วมของแม่น้ำลดลง ปลาจากทะเลจะว่ายเข้ามาหลบภัย ปลาโกบี้ในน้ำกร่อยก็เจริญเติบโตได้ดีในบริเวณนี้ของแม่น้ำ ทำให้เกิดปลาโกบี้แม่น้ำตราที่มีชื่อเสียง ผลิตภัณฑ์อื่นๆ จากแม่น้ำตราได้ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของชาวบ้าน เส้นทางที่คดเคี้ยวนี้ยังก่อให้เกิดที่ราบลุ่มกลางแม่น้ำ ชาวบ้านจากติงหลงพายเรือไปยังที่ราบลุ่มที่อุดมสมบูรณ์เหล่านี้เพื่อเพาะปลูกพืชผล ส่งผลให้มีทุ่งนาเขียวชอุ่มและผลผลิตมากมายในตลาดท้องถิ่นและในเมืองกวางงาย

นับตั้งแต่นั้นมา ชาวเมืองติงห์ลองก็รู้สึกซาบซึ้งต่อ "เทพผู้พิทักษ์" แห่งแม่น้ำและน้ำของพวกเขาเสมอมา พร้อมทั้งระลึกถึงบรรพบุรุษผู้สร้างแผ่นดินนี้ ตลอดหลายศตวรรษที่ผ่านมา เนื่องจากการดิ้นรนเพื่อความอยู่รอด ทำให้เกิดท่าเทียบเรือขึ้นมากมายที่นี่ มีท่าเทียบเรือโลเรน ที่ผู้คนลับมีดและตีเหล็กทำเครื่องมือทางการเกษตร ท่าเทียบเรือโชจิ่ว ที่คึกคักไปด้วยนักเดินทางทางน้ำที่มาซื้อขาย อาบน้ำ และตักน้ำ นอกจากนี้ยังมีท่าเทียบเรือเกี่ยว ท่าเทียบเรืออองกั๋ง และชื่อสถานที่อื่นๆ ที่ฝังลึกอยู่ในหัวใจของชาวบ้าน

ในเช้าวันที่ 5 ของเทศกาลตรุษจีน ปีงู 2025 เรือลำหนึ่งที่ประดับประดาด้วยสัตว์ในตำนานสี่ชนิดกำลังแข่งขันกัน

ภาพ: PA

ก่อนที่จะทำการบูชาริมฝั่งแม่น้ำ ผู้คนมักจะไปถวายเครื่องบูชาที่ศาลเจ้าบรรพบุรุษของตระกูลผู้ก่อตั้งที่ดินนั้นเสียก่อน ที่น่าสังเกตคือ ศาลเจ้าบรรพบุรุษทั้งสี่แห่งในหมู่บ้านทั้งสี่ของตำบลติ๋งหลง ซึ่งเป็นที่บูชาและอนุรักษ์เรือแข่งสี่เทพ (มังกร ยูนิคอร์น เต่า และฟีนิกซ์) นั้น ต่างหันหน้าไปทางแม่น้ำตรา แสดงให้เห็นว่าแม่น้ำสายนี้ฝังรากลึกอยู่ในหัวใจและจิตใจของพวกเขามาหลายชั่วอายุคนแล้ว

ริมฝั่งแม่น้ำในตำบลติงลอง เมืองกวางงาย เชื่อมต่อกับปากแม่น้ำได ซึ่งเป็นทางเข้าสู่ทะเลในตำบลอันฟู (เมืองกวางงาย)

ภาพ: PA

ตามคำบอกเล่าของนายฟาม ลานห์ ผู้เฒ่าในตำบลติงหลง พิธีบูชาริมฝั่งแม่น้ำในแต่ละหมู่บ้านไม่ได้จัดขึ้นพร้อมกัน แต่จะต้องจัดขึ้นในฤดูใบไม้ผลิก่อนเทศกาลตรุษจีนที่ศาลาประชาคมหมู่บ้านซุงติชอย่างแน่นอน นี่เป็นชื่อของตำบลติงหลงเก่าแก่ และตามบันทึกระบุว่าก่อตั้งขึ้นตั้งแต่ช่วงปลายศตวรรษที่ 16 หรือต้นศตวรรษที่ 17

สัญลักษณ์แห่งความสามัชย์

แม้ว่าจะมีเทศกาลมากมายตลอดทั้งปี แต่สำหรับชาวเมืองติงห์ลองแล้ว การแข่งเรือสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ยังคงเป็นการเฉลิมฉลองที่ยิ่งใหญ่ที่สุด เมื่อเวลาผ่านไป ประเพณีการแข่งเรือสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์อาจลดน้อยลงไปบ้าง แต่ความเคารพต่อเทศกาลอันเป็นเอกลักษณ์นี้ในดินแดนแห่งนี้ไม่เคยลดลง ตามคำบอกเล่าของผู้อาวุโส เมื่อสร้างเรือแข่ง จะต้องมีการทำพิธีกรรมที่เหมาะสม โดยหวังว่าจะได้รับโชคลาภ และเรือเหล่านั้นจะกลายเป็น "มังกร" อันทรงพลังที่ทะยานไปในแม่น้ำ

ผู้คนพายเรือที่ติดธงและตีกลองลงไปในแม่น้ำเพื่อเชียร์การแข่งขันเรือ

ภาพ: PA

โดยทั่วไปแล้ว แต่ละหมู่บ้านจะมีเรือแข่งสี่ลำ ซึ่งทั้งหมดจะเก็บไว้ที่วัดบรรพบุรุษและศาลเจ้าประจำหมู่บ้าน เรือแข่งเองก็ถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์เช่นกัน โดยได้รับการเรียกขานอย่างเคารพว่า "อองถุยน" (คุณเรือ) เรือแข่งมีความยาว 14 เมตร ในขณะที่อีกสามลำจะถูกส่งไปที่วัดเพื่อถวายเครื่องบูชา ในเดือนจันทรคติที่สิบสอง ชาวบ้านจะนำเรือเหล่านั้นกลับมาพร้อมพิธีการอันยิ่งใหญ่ รวมถึงการแสดงระบำสิงโตด้วย

เพื่อเข้าร่วมการแข่งขันเรือสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ ในช่วงต้นปี แต่ละหมู่บ้านจะคัดเลือกชายหนุ่มที่แข็งแรง 50 คน และชายวัยกลางคนที่มีประสบการณ์ 1 คน เพื่อคอยควบคุมจังหวะการพายเรือ ความเชื่อที่นี่คือ หมู่บ้านใดที่เรือเข้าเส้นชัยเป็นอันดับแรก จะนำมาซึ่งความสงบสุข ความเจริญรุ่งเรือง และโชคลาภมาสู่หมู่บ้านนั้นในปีนั้น ในวันที่ 11 ของเดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติของทุกปี หมู่บ้านต่างๆ จะจัดพิธีขออนุญาตปล่อยเรือลงน้ำ โดยนำเรือไปยังริมฝั่งแม่น้ำเพื่อให้ชายหนุ่มได้ฝึกซ้อม

ตามคำบอกเล่าของนายหวินห์ อัน (อายุ 75 ปี จากหมู่บ้านถังหลง) ในสมัยก่อน ก่อนการแข่งขันเรือยาว (ในวันที่ 5 และ 6 ของปีใหม่ตามปฏิทินจันทรคติ) ผู้เฒ่าผู้แก่และคณะกรรมการบูชาบรรพบุรุษของหมู่บ้านจะประกอบพิธีกรรมเพื่ออวยพรเรือ หนุ่มๆ ที่ได้รับเลือกให้เข้าร่วมการแข่งขันจะต้องไปพักอยู่ที่ศาลบรรพบุรุษและศาลเทพผู้พิทักษ์ของหมู่บ้านในวันที่ 1 ของปีใหม่ตามปฏิทินจันทรคติ โดยนอนบนพื้นเป็นเวลาสองคืน หลังจากจบการแข่งขันแล้วเท่านั้น หนุ่มๆ เหล่านั้นจึงจะสามารถกลับบ้านได้ ในปัจจุบัน ก่อนการแข่งขันเรือยาวแต่ละครั้ง ผู้เฒ่าผู้แก่จะย้ำเตือนหนุ่มๆ เกี่ยวกับธรรมเนียมนี้

ในวันที่ห้าของเทศกาลตรุษจีน แท่นบูชาบรรพบุรุษของหมู่บ้าน พร้อมด้วยทีมแข่งเรือและชาวบ้าน จะร่วมกันถวายเครื่องบูชาที่ศาลเจ้าบรรพบุรุษและศาลเจ้าเทพผู้พิทักษ์หมู่บ้าน หลังจากเสร็จสิ้นพิธี เรือจากแต่ละหมู่บ้านจะออกทะเลเพื่อเริ่มการแข่งขันอย่างเป็นทางการ ผู้คนหลายร้อยหรือหลายพันคนมารวมตัวกันเพื่อร่วมเชียร์ โบกธงและตีกลอง ตะโกนตามจังหวะของไม้พายและกลอง สร้างบรรยากาศที่คึกคักริมแม่น้ำ ตามที่นายหวินห์ อัน กล่าว เรือสี่ลำจากสี่หมู่บ้านจะแข่งขันกันสี่รอบ หลังจากนั้นจึงตัดสินหาผู้ชนะเลิศอันดับที่หนึ่ง สอง สาม และสี่

นายบุย ดึ๊ก หมั่น (อายุ 71 ปี จากหมู่บ้านถังหลง) กล่าวว่า เขาได้ชมการแข่งขันเรือสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์มาตั้งแต่เด็ก จนถึงทุกวันนี้ บรรยากาศที่คึกคักของเทศกาลก็ยิ่งเพิ่มมากขึ้น ไม่เคยลดลงเลย ก่อนงานจะเริ่มขึ้น ตั้งแต่ช่วงบ่าย ผู้คนต่างพากันไปแออัดอยู่ริมฝั่งแม่น้ำอย่างกระตือรือร้น และหลังจากจบการแข่งขัน สิ่งที่เหลืออยู่คือความรู้สึกศักดิ์สิทธิ์เกี่ยวกับจิตวิญญาณของชุมชน ความกตัญญูต่อแม่น้ำบ้านเกิด เทพผู้พิทักษ์ และบรรพบุรุษ...

ในวันที่ 5 ของเทศกาลตรุษจีนปีงู (2 กุมภาพันธ์ 2568) ในพิธีรับใบรับรองจากกระทรวงวัฒนธรรม กีฬา และการท่องเที่ยว สำหรับเทศกาลแข่งเรือสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ในตำบลติงหลง ในฐานะมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ระดับชาติ นายเหงียน ฮว่าง เกียง ประธานคณะกรรมการประชาชนจังหวัดกวางงาย เน้นย้ำว่า รัฐบาลและประชาชนจะยังคงร่วมกันอนุรักษ์และส่งเสริมคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้นี้ต่อไป

นายเจียงกล่าวว่า "มรดกนี้จะเป็นความภาคภูมิใจของจังหวัดกวางงายตลอดไป และเป็นสัญลักษณ์แห่งความสามัคคี ความเข้มแข็งของชุมชน และความมุ่งมั่นที่จะเอาชนะธรรมชาติและก้าวข้ามความยากลำบากและความท้าทาย" (โปรดติดตามตอนต่อไป)

ที่มา: https://thanhnien.vn/doc-dao-di-san-van-hoa-phi-vat-the-dua-thuyen-tu-linh-บน-song-tra-185250402220709222.htm